دکتر محمد محمدرضایی، استاد دانشگاه تهران در مورد اثرات سوء قدرت طلبی گفت: برای اینکه به اثرات سوء قدرت طلبی در سطح فردی، اجتماعی و حزبی بپردازیم، ابتدا باید قدرت طلبی را معنا کنیم. قدرت طلب، فردی است که خواستار توانایی اعمال اراده و قدرت و تسلط و نفوذ بر دیگران است و دوست دارد که بر دیگران سلطه پیدا کند.
وی با بیان اینکه در واقع قدرت طلبی معنای مذمومی دارد، افزود: شخصیت قدرت گرا و یا قدرت اندیش، شخصیتی است که قوی را تکریم و ضعیف را تحقیر می کند. به تعبیر دیگر می توان گفت شخصیتی است که در برابر اشخاص قدرتمند تسلیم است ولی در برابر ضعیفان، سختگیر است.
وی با اشاره به اینکه منطق برای شخصیتهای قدرت طلب مطرح نیست، آنچه که اهمیت دارد میزان قدرت مخاطب و به دست آوردن آن قدرت است، اظهار داشت: چیز دیگری برایش مهم نیست. اگر ما چنین معنایی از قدرت طلبی را در نظر داشته باشیم، می بینیم که برخلاف آموزه های اصلی دین است. کسی که قدرت طلب است، این فرد در واقع یک فرد مشرک و گمراه است.
وی تصریح کرد: همان طوری که قرآن در این باره می فرماید: «أَفَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ وَأَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَى عِلْمٍ وَخَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَقَلْبِهِ وَجَعَلَ عَلَى بَصَرِهِ غِشَاوَةً فَمَن يَهْدِيهِ مِن بَعْدِ اللَّهِ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ» آیا دیدید کسی را که هوس خویش را معبود و خدای خویش قرار داد و خدا او را دانسته گمراه گردانید و بر گوش او دلش مهر زده و بر دیده اش پرده ها نهاده است. آیا کسی هست که بعد از خداوند او را هدایت کند، آیا پند نمی گیرید؟
سردبیر فصلنامه قبسات در ادامه سخنانش اذعان کرد: چنین فرد قدرت طلبی، هوای نفس خودش را خدای خود دانسته است، یعنی او خداپرست نیست او مشرک و ظالم است و ما نباید به چنین شخصی اعتماد پیدا کنیم. «به کسانی که ظلم می کنند اعتماد پیدا نکنید» و یا در آیه دیگر می خوانیم «إِنَّ اللّهَ يَأْمُرُكُمْ أَن تُؤدُّواْ الأَمَانَاتِ إِلَى أَهْلِهَا» امانت را باید به اهلش بسپریم. کسی که قدرت طلب است، اهلیت ندارد.
وی تصریح کرد: امام علی(ع) در مورد انگیزه تأسیس حکومت و حاکمیت الهی و به دست آوردن قدرت در خطبه 131 می فرماید: بارخدایا تو به آنچه که از ما صادر شده است آگاهی که نه برای میل و رغبت به سلطنت و خلافت و نه برای به دست آوردن چیزی از متاع دنیا بوده است، بلکه برای این بوده که چون فتنه و فساد در شهرها شیوع یافته، ظلم وستم بر مردم وارد گشته و حلال و حرام تغییر نموده، خواستیم آثار دین تو را که تغییر یافته بود بازگردانیم و در شهرهای تو اصلاح و آسایش را برقرار کنیم تا بندگان ستم کشیده ات در امن و آسودگی باشند و احکام تو که ضایع مانده جاری گردد.
وی در ادامه سخنانش در بیان روایتی از امام علی(ع) گفت: ابن عباس می گوید: نزد امیرالمؤمنین (ع) رفتم ایشان کفشهای خود را پینه می زد، سؤال فرمود: قیمت این کفش چقدر است؟ عرض کردم ارزشی ندارد. فرمود: «به خدا سوگند این کفش نزد من از عمارت و حکومت بر شما محبوب تر است، لکن من چنین عمارت و حکومتی را قبول نمودم برای اینکه حقی را ثابت بگردانم یا باطلی را براندازم»، لذا کسی که می خواهد احقاق حق کند و می خواهد حکم خدا را اجرا بکند، به قدرت لازم دارد. قدرت برای اجرای حکم است نه برای مال اندوزی و کسب ثروت و یا اینکه از طریق قدرت شهرتی را کسب کند. می خواهد که بنده صالح خدا باشد، چنین فردی باید متخلق به اخلاق الهی باشد. اخلاق الهی در واقع قدرت طلبی را مذمت می کند و آنرا رذالت می داند.
عضو هیئت علمی پردیس قم دانشگاه تهران بیان کرد: در فرمایشات حضرت امیر(ع) آمده است کسانی که خیانت به بیت المال کنند، مورد مذمت هستند. در خطبه 215 آمده که وقتی که عقیل، تقاضای سهم بیشتری از بیت المال می کند، حضرت چگونه آهن گداخته را به بدن وی نزدیک می کند. حضرت با اقوام و بستگان خودش این چنین برخورد می کند. یا در نامه بیستم می فرماید: «به خدا قسم می خورم، قسمی صادقانه که اگر به من خبر برسد که در بیت المال مسلمانان کم یا زیاد به خیانت تصرف کردی چنان بر تو سخت خواهم گرفت که کم مایه و ذلیل و خوارت بگرداند.»
محمدرضایی تأکید کرد: امام علی(ع) در مذمت مال اندوزی می فرماید: «من وارد این شهر شدم برای قبضه کردن امور حکومت لباسی بر تن داشتم و بر مرکبی سوار بودم، همین مرکب که زیر پای من است و لباسی که اکنون بر دارم و آن اندازه از اثاثی که مسافری به همراه دارد، اگر بعد از چند سال حکومت از این شهر بیرون بروم و چیزی بیش از این همراه داشته باشم بدانید که نسبت به شما خیانت کردم.»
وی با تأکید بر اینکه در واقع هدف از کسب قدرت و حاکمیت اجرای فرامین خداوند است و نه چیز دیگر، گفت: کسی که می خواهد فرامین خداوند را اجرا کند خودش نمی تواند از فرامین الهی سر باز بزند و برایش قدرت اصل باشد نه چیز دیگری. پیامبر گرامی اسلام(ص) می فرماید: من مأمور شدم تا فضائل و مکارم اخلاق را به کمال خودش برسانم. پس هدف از بعثت انبیاء تزکیه و اتمام فضائل اخلاقی است. چطور شخصی که مرتکب رذیله ای شده است و متولی الهی کردن جامعه باشد و مدعی قدرت برای اجرای احکام الهی باشد و به مردم خدمت کند. کسی که می خواهد حکم خدا را جاری بسازد باید اول خودش متخلق باشد.
وی تصریح کرد: در روایات آمده است کسی که می خواهد خودش را امام قرار دهد، قبل از اینکه بخواهد دیگران را هدایت کند باید خودش هدایت شود، نمی تواند هنوز خودش هدایت نیافته باشد و بخواهد دیگران را هدایت کند. اول باید خودش را تزکیه کند و کسی که تزکیه نفس پیدا کرد دیگر دنبال قدرت طلبی نمی گردد، یعنی قدرت را به هر بهایی کسب نمی کند. قدرت امانت الهی است که در روز قیامت باید پاسخگو باشد. این طور نیست که کسانی که واقعا سیره ائمه اطهار دارند از مسئولیت سر باز می زنند، چون واقعا اگر کس دیگری لیاقت و توانایی داشته باشد مسئولیت را به او می سپارند.
این محقق و نویسنده کشورمان با اشاره به اینکه طبق آیه قرآن امانت را باید به اهلش سپرد و قدرت هم امانت مهمی است که اگر کسی لیاقتش را نداشته باشد منجر به فساد می شود، بیان کرد: اگر اهلیت نباشد عاقبت شخص قدرتمند مورد مذمت خداوند قرار می گیرد. جهت گیری تمام کارهای ما باید لقاء الله باشد کسی که می خواهد به لقاء الله نائل شود، باید از طریق عمل صالح باشد آیا قدرت طلبی در اسلام مورد قبول واقع شده است یا نشده؟، می بینیم که همواره مورد مذمت قرار گرفته است، لذا قرآن می فرماید:«فَمَن كَانَ يَرْجُو لِقَاء رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا» هر کسی که می خواهد به لقاء الله نائل شود باید عمل صالح انجام دهد.
وی با بیان اینکه هدف بعثت همه انبیاء الهی این بوده که مردم خداوند را اطاعت کنند و از طاغوت اجتناب کنند، اظهار داشت: «وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَّسُولًا أَنِ اعْبُدُواْ اللّهَ وَاجْتَنِبُواْ الطَّاغُوتَ» اگر ما قدرت طلب شویم، هوای نفس خودمان را به جای خدا می پرستیم و در واقع طاغوت پرست شدیم نه خدا پرست. لذا بسیار مورد مذمت است که از هر طریق کسب قدرت نکنیم و به هر بهایی قدرت را حفظ نکنیم.
محمدرضایی در پایان سخنانش تصریح کرد: با وجود اینکه حکومت حق امیرالمؤمنین(ع) بود ولی وقتی مردم اصرار نکردند، قدرت و حاکمیت را نپذیرفت و در زمانی که هم پذیرفت، گفت حکومت برای من ارزشی ندارد مگر اینکه احقاق حقی کنم. کسی که می خواهد احقاق حق کند چگونه می تواند خودش حق را پایمال کند و مدعی اجرای حق باشد. باید همه مسئولان ما مواظب باشند تا از صراط مستقیم منحرف نشوند و خدایی نکرده هوای نفس خودشان را به جای خدا نگیرند تا مشرک و طاغوت پرست نشوند. باید بسیار دقت کنیم و مردم هم بسیار چشم تیزبینی داشته باشند تا کسی که دروغ می گوید، خلاف می کند یا اسراف می کند را انتخاب نکنند.