به گزارش خبرنگار مهر، این قلعه را با نام های دیگری همچون «سیب»، «کلاسب» یا «سب» نیز معروف است و تلفظ می شود.این قلعه بازمانده از ساخت و سازهای ایران دوران اسلامی که در رده 27بنای تاریخی و پابرجای استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته است.
قلعه سِب که از جمله آثار دوره صفویه به حساب می‌آید، در استان سیستان و بلوچستان، شهرستان سراوان، بخش سِب و سوران و روستای سِب قرار دارد.روستای سِب که نام قلعه برگرفته از آن است در 10 کیلومتری جنوب شرقی سوران و 45 کیلومتری جنوب غربی شهرستان سراوان واقع است.
سِب در لغت نامه دهخدا به معنی محل چشمه ساران فراوان یاد شده است.
حاکمان قلعه سب
قلعه سب را سیاسی ترین بخش از تاریخ شهرستان سراوان می دانند. جایی که بر اساس متون تاریخی، اولین منطقه در شرق بلوچستان بود که نیروهای ناصرالدین شاه در سال 1257 به آنجا رفتند تا تحرکات منطقه را زیر نظر بگیرند. با این حال، عمر این قلعه به سال ها قبل از قاجاریان بر می گردد. یعنی در دوره صفویه که طایفه بزرگزاده‌ها شروع به ساخت آن کردند و در سال های بعد، حکومت های دیگر آن را گسترش دادند.
این قلعه بعد از دوران صفویه محل سکونت حاکمان شد و در عصر افشاریه یکی از اصلی ترین مقرهای نادرشاه به حساب می آمد.
قلعه سب در اوايل قرن دوازدهم هجري مركز حكمراني حاكم محلي به نام «ملك دينارخان» بزرگ و فرزندان او بود كه در مناطق اطراف «سيب و سوران »حكمراني مي كردند. آخرين حكمران «قلعه سب» غلام رسول خان» بود كه دو اتاق طبقه دوم قلعه را به ساختمان اضافه كرد.
در این قلعه تا سال 1344 طوایف بارکزایی و میرمرادزهی نیز در آن ساکن بودند و سپس متروکه شد.
قلعه سِب در دو طبقه ساخته شده و دیوار آن بیش از 30 متر ارتفاع و حدود 7 متر عرض دارد.
قسمت شاه نشین با ارتفاع بیشتری، در بالای قلعه قرار گرفته و گفته می‌شود در حصار آن 14 برج و در ارگ آن 4 برج وجود داشته که در زمان جنگ از بین رفته است.
شگفتی های قلعه سب
وجود درز انبساط در ساختمان اصلی قلعه و دسترسی به آب چاه در طبقه فوقانی و وجود لوله‌های سفالی هدایت‌کننده آب و مصالح به کار رفته در آن از قبیل خشت و کاه‌گل و چوب درخت خرما و درهای منبت‌کاری و شاه نشین از مشخصات ویژه این مجموعه است.
این قلعه از زیباترین و سالم‌ترین قلاعی است که از دوران اسلامی در استان سیستان و بلوچستان، باقی مانده است.
قلعه سب روی صفحه‌ای سنگی یا صخره‌ای طبیعی و کم ارتفاع با مصالح عمدتا خشت خام و گل در بخش سب و سوران که یکی از بخش‌های مهم شهـرستان مـرزی سـراوان می‌باشد، بنا شده.
قلعه سب روی صخره‌ای کم ارتفاع ساخته شده و ارتفاع آن به 23متر می رسد. از قاعده بنا هر چه به سمت بالا می روید، اضلاع بنا کوچکتر می شود به طوری که بنا در میانه، شکل هرمی ناتمام را پیدا کرده است.
اتاق های قلعه تنها در دو طبقه آن قرار گرفته اند که مساحت آنها بر اساس کاربردشان متفاوت است اما وجه اشتراک بیشتر آنها، طاقچه‌هایی است که به عنوان گاوصندوق از آنها استفاده می شده است.
در قسمت جنوب شرقی بعضی از اتاق ها هم طاقچه‌ای وجود دارد که در داخل آن پله هایی تعبیه شده که یکی دو متر بالاتر به یک شکاف منتهی می‌شود. ظاهرا در زمان جلسات، یک نفر به عنوان جاسوس به صورت مخفیانه در این شکاف قرار می‌گرفته تا از سوء قصد به شاه جلوگیری کند!
اما شگفتی های قلعه به همین جا ختم نمی شود. قلعه سیب راهروهای پنهان دیگری هم دارد که حتی با یکی دوبار چرخ زدن در قلعه هم نمی توانید راه فرار از آنها را پیدا کنید! انبار، آشپزخانه، دستشویی زنانه و مردانه و آفتابگیر بخش های دیگری هستند که در طبقات این بنا می توانید ببینید.
معماران چیره دست محلی با بهره‌گیری از تجربه خود برای احداث قلعه، تخم گیاهی به نام «توتری» را با گِل مخلوط کرده و ملاطی چسبناک می‌ساختند که وقتی خشک می‌شد، شدیدترین رگبارها و باران‌های فصلی بلوچستان نیز تـوانایی شستن آن را نداشت.
حصار قلعه سِب با سه متر ارتفاع 48 متر در 74 متر مربع به شکل مستطیل دور تا دور قلعه را فراگرفته است. ورود به قلعه تنها از طریق پلکان جنوب شرقی آن امکان پذیر است.
برای دسترسی ساکنان قلعه به آب شیرین، چاهی در دل صخره و حیاط مرکزی آن حفر شده است. این قلعه در مجموع 10 اتاق کوچک و بزرگ دارد که در اطراف حیاط مرکزی جای گرفته‌اندa.
قلعه سِب در سال 1375 توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره 1751 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
..........................................
گزارش:بابک رحیمیان