به گزارش خبرنگار مهر، ساوه یکی از شهرها و مناطق باستانی بازمانده از دوره ساسانی است که با ورود اسلام، به یکی از قطب های تشیع در ایران تبدیل شد، قلعه دختر به عنوان اعجاز شگفت انگیز معماری بشر در این شهر قرار دارد که هر ساله میزبان مسافران نوروزی است.
آثار بر جای مانده از دوران پیشین و اشیای تاریخی ساوه، گنجینه ای گرانبها و میراثی نفیس از زندگی گذشتگان وچگونگی شکل گیری تاریخ این خطه است.
تاکنون بیش از 400 اثرتاریخی، سیاحتی، مذهبی وفرهنگی درساوه شناسایی شده است که هر کدام میراثی است به قدمت تاریخ ایران زمین، از آثار باستانی گرفته تا تاریخی و مذهبی.
آوه، دومین قطب تشیع کشور
آوه یکی از روستاهای ساوه سات که با وجود سادگی از تاریخ هزار ساله برخوردار است.
گرچه تاکنون توجه ای در خورد شان و آوازه این روستا که به عنوان دومین قطب تشیع در ایان مطرح است نشده ، اما اینر وستای کوچک دارای بناهایی هزار ساله است که رنگ و بوی مکتبی را می دهد که ائمه و مومنان راستین در شرایط سخت و دشوار به تبلیغ و گسترش آن پرداختند.
نقش آوه در تاریخ اسلام بسیار پر رنگ است، به طوری که بیش از 50 عالم برجسته و مجتهد از این حیطه برخاسته‌اند، از این رو این شهر نقش مهمی در تاریخ اسلام و تشیع به خود اختصاص داده است.
وجود بناهای تاریخی با قدمت چندین هزار سال این منطقه را به نقطه عطف گردشکری تبدیل کرده است.
مسجد جامع ساوه
مسجدجامع یکی از بناهای ارزشمند تاریخی است که دارای آثار معماری، نقاشی، کاشیکاری و گچبری منحصر به فرد و بسیار زیبایی است.
این بنای باستانی - مذهبی نمودهایی ازسه مقطع تاریخی (قبل ازاسلام، قرون اولیه اسلامی، و دوران صفوی) را در دل خود جای داده است.
این مسجدمشتمل بریک صحن وگنبدی در جنوب، دو ایوان، یک مناره، چند شبستان، محرابهای متعدد با خطوط کوفی و دو محراب در ضلع غربی است و میان شبستان های این بنا، ایوان باشکوه و رفیعی قراردارد و درهرجانب این ایوان حجره ای با درگاه تنگ و کوتاه نمودار است.
قلعه دختر بر روی صخره های سخت
یکی از مهمترین آثار شگفت انگیز معماری کشور در مناطق مرتفع و سخت گذر ایران در دوره باستان که تاکنون ناشناخته مانده قیز قلعه ساوه باشد.
عظمت بنا و فلسفه وجودی ساخت آن دراین منطقه به حدی جالب است که می‌توان از آن به عنوان یکی از منابع مهم جذب گردشگر بین‌المللی به استان مرکزی و همچنین معرفی دستاوردهای معماری ملی و باستانی ایران قدیم اشاره کرد.
قصر، عبادتگاه ودژ دفاعی قلعه دختر ساوه بر روی صخره بلندی مشرف به دشت ساوه بنا شده که از سه طرف شرق، غرب و جنوب بوسیله صخره‌های متعدد دیگری احاطه شده‌است.
از نمای شمالی قلعه سه قله صخره‌ای بلند مشاهده می‌شود که قصر و قلعه در نوک قله‌ای که در وسط قرار گرفته ساخته شده و این قلعه از جاده ساوه به همدان و از تمامی دشت و شهر ساوه قابل رویت است.
قلعه دختر بر روی صخره قیز قلعه
در دو طرف صخره قیز قلعه دو رودخانه کوچک جاری است، رودخانه ضلع شرقی دایمی، اما رودخانه‌ای که در ضلع غربی قرار دارد به صورت فصلی است.
نزدیکترین آبادی به قلعه، روستای قیز قلعه است که از منابع آبی این دو رودخانه تغذیه می‌شود، بعداز قیزقلعه، روستای سرخده‌است که در کنار رودخانه قره‌چای قرار دارد و قلعه از روی پل سرخده به راحتی قابل دید است.
قلعه از دو بخش اصلی دژدفاعی و قصر تشکیل شده که در مجموع حدود سه هزار متر مربع مساحت دارد و برای رسیدن به قلعه می‌توان باوسیله نقلیه سواری تا پای دامنه صخره رفت، و سپس مسافتی حدود ۳۰۰متر را باید پیاده طی کرد تا به دروازه اصلی ورود به قلعه رسید.
نوک قلعه نیایش گاه بوده است
دروازه ورودی در ضلع‌شرقی صخره قرار دارد که بعداز عبوراز رودخانه کوچک، بقایای دیواره دروازه که از سنگ و ساروج ساخته شده است دیده می‌شود.
با عبور از این دروازه باید حدود 100 متر دامنه شیب دار ضلع جنوب شرقی صخره را برای رسیدن به نوک قلعه که ساختمان اصلی قصر(نیایشگاه) قرار دارد را طی نمود، شیب دامنه جنوب شرقی حدود ۶۰درصد است.
پنج راه پله پشتی بنا و دو راه‌پله درغرب بنا که درکنار پرتگاه در ارتفاع چندمتری از سطح رودخانه ساخته شده به اتاقهای تعبیه شده در دل صخره منتهی می‌شوند.
ازپله‌های پشت بنا برای ورود و خروج محافظان و نگهبانان استفاده می‌شده و از پله‌های غربی برای وررد و خروج مقامات به‌داخل قلعه و حمل آذوقه استفاده می‌شده‌است.
در مقابل راه پله‌های غربی و بر روی صخره مقابل راه باریکی وجود دارد که محل رفت وآمد ساکنان قلعه بوده و اتاقهای قلعه تو درتو و به‌یکدیگر ارتباط داشته‌اند.
معبدی برای مهرورزی
در اطراف کاخ اصلی حفره‌های متعددی برای ذخیره آب ساخته شده و لوله‌های سفالی شکسته‌ای در این مجموعه یافت شده که نشانگر استفاده از شبکه آبرسانی و فاضلاب است.
بنای قیز قلعه کاملا بر دشت ساوه مسلط بوده ودارای چهار برج دیده‌بانی در ضلع شمالی، غربی و شرقی است که از میانه صخره تا بالای آن با سنگ و ساروج کار شده‌است.
اما از نظر قدمت و کاربرد بنا، بر اساس اسناد و مدارک تاریخی و تحقیقات به‌عمل آمده درخصوص قلعه‌های دختر ساخته شده درایران می‌توان به سوابق معابد آناهیتا و مهر پرستی ایرانیان اشاره نمود.
بر اساس این تحقیقات، قلعه دختر ساوه نیایشگاهی برای عبادت و احترام به آب و ناهید در پیش از اسلام و قبل از خشکیدن دریاچه ساوه در دوره ساسانیان بوده، محراب ساخته شده بر روی دریاچه قدیمی ساوه در قلعه این احتمال را بیشتر می‌کند.
بنای تاریخی قیز قلعه در سال 82 به شماره 8600در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده‌است.
قلعه آردمین در روستایی به همین نام
'قلعه آردمین واقع در روستایی به همین نام در 56 کیلومتری جاده ساوه – همدان واقع شده و یکی دیگر از بناهای دیدنی ساوه است.
بخشهای اندرونی، ایوانها و تالارهای شاه نشین و گره کاری شده و برجهای متعدد این اثر، از معماری شهری و اشرافی بنا حکایت می کند.
مسجد سرخ ساوه
بنای مسجد انقلاب (سرخ) ازدیگر آثار کهن ساوه است که درضلع شمالی میدان انقلاب واقع شده و تزیینات و کتیبه های سرخ رنگی در آن وجود دارد.
بنای این مسجد مشتمل بر گنبدی ساده و آجری، یک گلدسته، سه رواق و چند ایوان برجای مانده از دوران سلجوقی می باشد.
محراب زیبای مزین به چند کتیبه گچبری شده همراه بانقاشی وپوشش مزین به نقوش رنگین، از جلوه های این بنا است.
کاروانسرای باغ شیخ
کاروانسرای باغ شیخ، از آثار با ارزش اوایل قاجار، در شش کیلومتری شرق ساوه، به همراه مجموعه ای از آب انبار و حسینیه نیز برای بازدید مسافران و گردشگران نوروزی آماده است.
در چهار گوشه اطراف این کاروانسرای چهار ایوانی، چهار برج دیده بانی ایجاد شده است.
پل تاریخی سرخ ده
پل تاریخی سرخه ده یکی دیگراز جاذبه های تاریخی ساوه است که درجنوب این شهرستان در کیلومتر 13 جاده یل آباد به قزقلعه قرار دارد.
مصالح به کار رفته در بنای این پل برجای مانده از دوران صفویه، شامل آجر و ساروج است و دارای هشت چشمه با طاق رومی است و طول آن 70 متر و عرض آن 5/4 تا 5 متر است.
بقعه امامزاده سید اسحاق
بقعه امامزاده سیداسحاق از نوادگان امام موسی کاظم (ع) ازدیگر جاذبه های مذهبی ساوه، در شرق این شهرستان در مسیر ساوه به قم قرار دارد.
بنای این اثر متعلق به قرن هفتم هجری قمری و عصر سلجوقیان است و آجرها و کاشیهای فیروزه ای و مقبره چوبی آن، از آثار تاریخی بقعه محسوب می شود.
موزه مردم شناسی ساوه
موزه مردم شناسی، از دیگر اماکن تاریخی شهر ساوه است که مسافران نوروزی می توانند از آنها بهره مند شوند.
موزه مردم شناسی ساوه، تنها موزه این شهرستان بوده که در محل بنای تاریخی چهار سوق در سال 86 افتتاح و فعالیت خود را آغاز کرده است.
این موزه، درجنوب مسجد انقلاب و آب انبار چهار سوق این شهرستان واقع شده است وبنای چهار سوق ساوه با توجه به تزیینات موجود، از یادگارهای دوره صفویه به شمار می رود که عمده مصالح کار شده در ساخت این بنا، آجر، سنگ، کاشی، آهک، گچ و خاک است.
گنبد چهار سوق با دهانه ای نزدیک به 15 متر و ارتفاعی به همین اندازه از بیرون دارای پلان 12 ضلعی و از داخل بنا دارای پلان مدور بوده که شامل چهار دالان و هشت حجره است.
...
شکوفه راستین