به گزارش خبرنگار مهر، برپایه اسناد و آثار تاریخی همچون تپه حسنلو در روستای دیزج‌خلیل و کول‌تپه ثابت شده که منطقه شبستر پیش از ورود آریایی‌ها به فلات ایران مسکونی بوده و حکومت‌هایی نظیر محلی اورارتو بر این منطقه تسلط داشته‌اند.
این شهر زادگاه شاعران و عارفان بسیاری نظیر شیخ محمد خیابانی و میرزا علی معجز شبستری است. شیخ محمود شبستری صاحب آثاری همچون حق‌الیقین، سعادت‌نامه بوده و مثنوی گلشن راز از مهم‌ترین مشاهیر این شهر محسوب می شود.
شبستر یک منطقه ی کشاورزی است و باغ های میوه و تاکستان ها، این منطقه را در بر گرفته اند. فرآورده ها و محصولات کشاورزی شبستر را گندم، جو، بنشن، دانه های روغنی، گیاهان علوفه ای، گلابی، سیب، گردو، زردآلو، گیلاس، آلبالو، گوجه، آلو و هلو تشکیل می دهند.
دریاچه ارومیه و جزایر و بنادر آن، آبشار عیش آباد و ارتفاعات منطقه از جاذبه های طبیعی شهرستان شبستر محسوب می شوند. منطقه کوزه کنان شبستر مهم ترین ناحیه ساخت صنایع دستی سفالی این ناحیه است.
*بندر شرفخانه، بزرگترین بندر ساحلی دریاچه ارومیه
بندر شرفخانه، بزرگترين بندر ساحلي درياچه اروميه است كه در بخش مرکزی شهرستان شبستر واقع شده و رشته اي از راه آهن تبريز– جلفا به آن منتهي مي شود. در اين بندر تاسيسات نسبتاً مهم بندري و انبارهاي كالا وجود دارد.
از نظر اقتصادي، قرار گرفتن بندر شرفخانه در ساحل شمالي درياچه اروميه حائز اهميت است. در فصل تابستان تعداد كثيري از مردم به منظور استفاده از آب و لجن درياچه براي آب درماني و لجن درماني به اين بندر وارد مي شوند.
همچنین براي استفاده مسافران، قايق هاي مسافربري نیز در این منطقه موجود است. اين بندر در شمال شرقي درياچه، در فاصله 49 كيلومتري صوفيان و 30 كيلومتري جنوب شبستر و 88 كيلومتري غربي تبريز واقع شده است.
*آرامگاه شیخ محمود شبستری، سراینده گلشن راز
آرامگاه سعدالدین محمود بن عبدالکریم بن یحیی موسوم به شیخ محمود شبستری به همراه مزار استاد او بهاءالدین یعقوب تبریزی در باغ گلشن راز شبستر قرار گرفته‌است.
شيخ محمود شبستري يكي از بزرگان ادب و عرفان پارسي در سال هاي پاياني قرن هفتم و اوايل قرن هشتم هجري محسوب مي شود. وي به سال 687 ه.ق بر اثر بيماري در همان شهر درگذشت.
در اين ميان گرچه روزگار مجال ديدن بيش از 33بهار را به وي نداد اما وي در همين مدت كوتاه آثاري به جاي گذاشته كه هر يك در عرفان و ادب پارسي جايگاه ويژه ای دارد. آثاري همچون مثنوي سعادت نامه مرآت المحققين ، زمان و مكان ، معراجيه ، شاهنامه ، كنزالحقايق و حق اليقين في معرفه رب العالمين نگاشته هاي وي را شامل مي شوند.
اما آنچه شيخ را شهره ايران و جهان ساخته مثنوي گلشن راز اوست كه در سال 717 ه. ق در پاسخ 17 سوال از مسائل عرفاني اهالي خراسان سروده است. يادآور مي شود اروپاييان از قرن 17 ميلادي با آثار شيخ محمود شبستري آشنا شده و گلشن راز وي به زبان هاي لاتين ، انگليسي و آلماني ترجمه و چاپ شده است.
بنای این آرامگاه به سال‌های پایانی سده هفتم هجری می‌رسد؛ البته بعدها در دوران سلطنت محمد شاه قاجار توسط وزیر وی حاجی میرزا آغاسی تخریب و از نو ساخته شد. سنگ‌نبشه‌های مرمرین نقش‌برجسته نیز در سال ۱۲۶۷ هجری برروی مزار شیخ محمود و بهاءالدین گذاشته شد. میرزا حسن‌خان سپهسالار در سال ۱۲۹۷ هجری این بنا را مرمت کرد.
شكل و طراحي مجموعه فوق كه به سبك معماري سنتي ايراني و اسلامي است به شكل يك انگشتري است كه در محل نگين انگشتر، محل دفن شيخ محمود جاي گرفته است .
*روستای سیس، گنجینه ای از آثار تاریخی و باستانی
این روستا در 14 کیلومتری شبستر، در سر راه صوفیان به شبستر واقع شده و دارای آثار تاریخی متعددی همچون قیزیل داش است.
قیزیل داش یا سنگ سرخ در کمره یکی از تپه های غربی سیس قرار دارد و قسمت فوقانی آن دو طبقه و دور آن با حروف کوفی تزئینی عباراتی به طور برجسته حک شده است.
علاوه بر این، در قسمت های مختلف سنگ تزئینات و نوشته های دیگری نیز وجود دارد که در پیوند با اشکال هندسی دور تا دور صندوق، نمونه ای عالی از هنر حجاری را به وجد آوده است.
مزار پیر رجب در تپه ای بالاتر از قیزیل داش قرار دارد.
قبر درون اطاقکی است که سقف آن با دو ستون چوب نگهداری می شود. این مزار، محل زیارت اهالی منطقه است و مردم در روزهای متبرک مذهبی با قربانی و نذر به زیارت ان می روند.
علاوه بر مزار پیر رجب، مزار شیخ اسماعیل که از عرفای بزرگ قرن 7 و 8 هجری قمری بوده در مدخل روستای سیس وسط قبرستانی واقع شده است.
این قبر با دو قطعه سنگ سیاه زیر گنبد فرسوده ای قرار دارد. قطعه سنگ بزرگ آن گویا در گذشته سرلوحه و ابهتی داشته است. نزدیک مزار شیخ، مجسمه قوچ سنگی بزرگی وجود دارد که مورد توجه اهالی روستا است و مقدس شمرده می شود.
مسجد محمد حنیفه، میر پنج و مقبره باله حسن از دیگر مکان های مذهبی روستای سیس است.
مسجد محمد حنیفه در مرکز روستا واقع شده و مسجد جامع قریه به شمار می آید. بنای آن آجری و گنبددار است، ایوانی با ستونهای چوبی در جلو آن تعبیه شده است.
مقبره باله حسن، در کنار مسجد روستا قرار دارد که سقف و قسمتی از دیوارهای آن فرو ریخته است. درون مقبره دو قطعه سنگ سیاه و شکسته بر روی قبر منسوب به باله حسن نهاده شده که دارای نوشته های مذهبی و اوراد است.
باله حسن از مریدان شیخ شهاب الدین اهری بوده است.
مسجد میر پنج، مقابل شهرداري خامنه و در كوچه مير پنج قرار گرفته است مسجد حسین خان میرپنج در تاريخ 1284 هجري قمري توسط حسين خان مير پنجه سردار توپخانه مظفرالدين شاه قاجار بنا نهاده شده و در سال 1386 به ثبت آثار ملي ايران رسيده است.
گزارش: فائزه زنجانی