به گزارش خبرنگار مهر، وزارت نیرو در نیمه های بهار سال گذشته اعلام کرد حقابه دریاچه ارومیه را تا پیش از تابستان به دریاچه ارومیه می دهد. چیزی که البته به اعتقاد کارشناسان دست و دلبازی دولت برای دریاچه ارومیه نبود، بلکه سرریز شدن آب از سدهای مسیر رودخانه های منتهی به دریاچه تنها راه نجات سدها از شکستگی است و نه دادن حقابه 3میلیارد متر مکعبی دریاچه ارومیه.
با این حال با فرا رسیدن تابستان 91 با اینکه بهار پر بارشی در ایران گذشت و زمستان 90 هم وضعیت بارش ها بد نبود حتی با فرض اینکه حقابه دریاچه ارومیه به این دریاچه رسیده باشد، اما تأثیری در پرآب شدن آن نداشت و دریاچه ارومیه در این فصل نسبت به سال های قبل تشنه تر شد به گونه ای که مسئولان وزارت نیرو هم از کاهش میزان حجم آب دریاچه ارومیه خبر دادند و اعلام کردند نسبت به مشابه سال 90 سطح آب 0.31 درصد ، وسعت دریاچه 116.14 کیلومتر مربع و حجم آب 1.05 درصد کاهش یافته است.
به هم پیوستن دو جزیره جنوبی دریاچه ارومیه در اثر خشکی بیش از حد
در روزهای پایانی مردادماه سال گذشته وضع دریاچه باز هم خطرناک گزارش شد. عکسهای ماهواره‌ای 25 مردادماه سال 91 نشان می‌داد که خشکی نیمه جنوبی به حدی رسیده که دو جزیره در این قسمت به هم پیوسته و جزیره واحدی را تشکیل داده‌اند. هیچ‌یک از این اتفاقات البته موجب نشد که در بی‌توجهی مسوولان به این دریاچه تغییر ایجاد شود.
بررسی مقایسه‌ای شرایط نیمه جنوبی دریاچه ارومیه در سال‌های 1387 و 1391 نشان می‌داد با گذشت چهار سال، فاصله جزیرهها کاهش یافته و نهایتا در مردادماه سال جاری، خشکی بیش از حد، جزایر را به هم پیوند داده‌است. این نخستین بار بود که خشکی دریاچه ارومیه تا آن جا پیش می‌رفت که خشکی‌ها از زیر آب در می‌آمدند و این رخداد به پیوستگی جزیره‌های این دریاچه می‌انجامید.
اما به هم پیوستن جزایر گویا تنها برای اهالی مطبوعات و فعالان محیط زیست جذاب و البته تکان دهنده بوده چرا که سازمان محیط زیست به سیاق سابق هیچ واکنشی به این خبر نشان نداد و حقابه دریاچه ارومیه کماکان صرف کشاورزی و تولید سیب شد.
خروج گوزن های زرد از جزیره اشک به دلیل کم آبی
در این میان خروج گوزن های زرد از جزیره اشک در شهریورماه ۱۳۹۱ بدلیل تشنگی و خشکی کامل این قسمت از دریاچه ارومیه، خبردیگری بود که همه را شوکه کرد. این جزیره که زیستگاه حدود ۳۵۰ راس گوزن زرد ایرانی کمیاب و بشدت در خطر انقراض است مدتهاست با شروع روند خشکی دریاچه ارومیه با مشکل کمبود آب روبرو است و آبرسانی به این جزیره تا سال گذشته بصورت دستی و بوسیله قایق صورت می گرفت اما با توجه به پایین تر رفتن سطح آب دریاچه و امکانپذیر نبودن حرکت قایق، آبرسانی بوسیله هلی کوپتر و هاورکرافت انجام میگرفته که به دلیل بالا بودن هزینه اجاره این تجهیزات، آبرسانی به این روش هم متوقف شده که این موضوع منجر به گدارگوزن ها از این جزیره در اواخر تابستان سال گذشته شد.
پدیدار شدن دو جزیره جدید و خطر دونیم شدن دریاچه ارومیه
از همان زمان که در مرداد ماه سال گذشته خبر به هم پیوستن دو جزیره در دریاچه ارومیه بابت خشکی مفرط منتشر شد، واضح بود که با رسیدن و گذشتن فصل کم بارش، اوضاع دریاچه وخیم‌تر می‌شود. در حقیقت نیمه اول پاییز یکی از خشک ترین دوره های فصلی دریاچه ارومیه است زیرا بعد از یک دوره بدون بارش، ارتفاع و گستره سطح آب به کمترین مقدار خود می رسد.
بررسی عکسهای نیمه آبان 1391 از دریاچه ارومیه حاکی از آن بود که خشکی دریاچه به حدی رسیده که دو جزیره تازه در نیمه شمالی پدیدار شده، این اما تمام ماجرا نبود، چرا که ادامه این وضعیت ، خبر از دو نیم شدن احتمالی دریاچه در آینده‌ای نه چندان دور می‌داد.
این اخبار واکنش‌های بسیاری از سوی فعالان محیط زیست به همراه داشت اما این بار نیز کمترین واکنشی در مسوولان محیط زیست برنانگیخت تا دریاچه در سکوت به مرگ نزدیک‌تر شود.
دو فوریت طرح نجات تالابها در مجلس رای نیاورد
مسئولان البته در پاییز گذشته چندان منفعل نبودند چنان که طرح نجات تالابها و دریاچه‌ها در روز های پایانی آبان ماه در مجلس شورای اسلامی به رأی گذاشته شد؛ موافقان خواستار طرح دوفوریتی آن بودند و مخالفان می‌گفتند که این طرح هنوز جای بررسی دارد سرانجام نیز نمایندگان تنها به یک فوریت طرح نجات دریاچه‌ها و تالاب‌های کشور رأی دادند.
برگزاری همایش نمادین چالش ها و راهکار های دریاچه ارومیه بدون داشتن خروجی
در روزهای پایانی آذر ماه نیز همایشی با عنوان دریاچه ارومیه، چالش‌ها و راه‌کارها برگزار شد که در عمل، همانند باقی اقدامات در حد تئوری، «گرهی از کار بسته دریاچه» نگشود.
کاهش 30 درصدی مساحت دریاچه ارومیه طی 4 سال
اما در زمستان سال گذشته عکسهای ماهواره‌ای، مقایسه‌ای چهارساله از وضعیت دریاچه ارومیه را کنار هم گذاشتند. مقایسه وضعیت دریاچه در ژانویه 2013 با وضعیت آن در ژانویه 2009 حاکی از آن بود که طی این چهار سال 30 درصد از مساحت دریاچه کاهش یافته است.بررسی‌ها نشان داد مساحت دریاچه ارومیه از5 هزار کیلومتر مربع در ژانویه 2009 به 3 هزار و 500 کیلومتر مربع در ژانویه 2013 رسیده‌است.
دریاچه اورمیه بیشتر از چهار سال دوام نخواهد آورد
در این میان اواخر دی ماه سال گذشته سرپرست معاونت آب و آبفای وزارت نیرو نیز اعلام کرد: در صورت تغییر نکردن شرایط، دریاچه ارومیه بیشتر از چهار سال دوام نخواهد آورد.علیرضا دایمی از آخرین وضعیت خشکی دریاچه ارومیه خبر داد و گفت: با توجه به شرایطی که برای دریاچه ارومیه به وجود آمده این دریاچه هنوز دارای بحران شدیدی است و اگرچه به تازگی 140 میلیمتر بارندگی در حوزه دریاچه ارومیه اتفاق افتاده است اما باعث بهبود شرایط نشده است و با اینکه نسبت به دو ماه قبل، حدود 24 سانتی‌متر تراز آب دریاچه بهتر شده؛اما هنوز کمتر از ارتفاع نرمال قرار دارد و نسبت به تراز سال قبل 20 سانتی‌متر پایین‌تر است.
نجات ارومیه با اعتبارات چند میلیاردی و اقدامات کوتاه مدت محقق نمی شود
از سوی دیگر اصغر محمدی فاضل، معاون وقت محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست در روزهای پایانی بهمن ماه گذشته اعلام کرد: نجات دریاچه ارومیه با این اعتبارات چند میلیاردی و اقدامات کوتاه مدت محقق نخواهد شد لذا موضوع دریاچه نیازمند یک نگاه بلند مدت و ملی است.
به گفته او نیاز آبی دریاچه ارومیه 3 میلیارد متر مکعب است، اما وزارت نیرو معتقد است مخازن پشت دریاچه و مجموعه آب قابل مدیریتی که وجود دارد کمتر از دو میلیارد متر مکعب است بنابرابن تمام برنامه ها و وعده ها در حد حرف است .
تنها 10 درصد ازاقدامات لازم برای احیا دریاچه ارومیه انجام شده است
از سوی دیگر رئیس سازمان محیط زیست بارها در سخنرانی های خود عدم اجرای 90 درصد اقدامات لازم برای احیاء دریاچه ارومیه را اعلام کرده است.
به اعتقاد محمدجواد محمدی زاده، در حال حاضر بازدهی آب در حوزه آبریز دریاچه ارومیه حدود 40 درصد است که باید حداقل به 80 درصد برسد که این مهم با اصلاح روشهای آبیاری و کم کردن مصرف آب در این حوزه و افزایش آورد آب به دریاچه ارومیه امکان پذیر است.
به گفته او، سال گذشته اعتباری معادل 264 میلیارد تومان برای اصلاح روشهای آبیاری در 3 استان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و کردستان تخصص داده شد اما با این اعتبار تنها 10 درصد مأموریتی که برای احیا دریاچه ارومیه باید انجام شود، اجرا شده بنابراین در سال جاری باید این اعتبار به شدت تقویت شود زیرا تنها برای اصلاح روشهای آبیاری سالانه باید حداقل 500 میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شود وزارت جهاد کشاورزی به عنوان مجری اقدامات لازم را انجام دهد.
انتقاد نمایندگان مجلس از روند کند احیا دریاچه ارومیه
اعضای فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی نیز با تأکید بر اینکه سرعت انجام اقدامات در زمینه احیای دریاچه ارومیه کند است، اعلام کرده اند: به دلیل بحران دریاچه ارومیه، ارائه گزارش عملکرد وزارت نیرو و جهاد کشاورزی و سازمان محیط زیست در دستور کارمجلس قرار گرفته است بر این اساس دولت باید با تأمین اعتبارت، اختصاص آب از طریق رودخانه ارس و تعطیل کردن چاه های غیرمجاز، تبدیل کاربری و تغییر تکنولوژی کشاورزی در منطقه برای نجات این دریاچه قدم بردارد.
به هر حال آنچه مسلم است بر اساس آخرین اظهارات رییس سازمان محیط زیست تنها 10 درصد از تجویزهای گوناگون برای احیا دریاچه ارومیه عملی شده در حالیکه روز به روز شاهد پیشروی شتابنده خشکی در مرزهای این دریاچه منحصر به فرد هستیم بنابراین اگرچه اظهارات سال گذشته دکتر کردوانی در خصوص خشک کردن کامل دریاچه ارومیه و تبدیل آن به شوره زار بسیار مأیوس کننده بود و مورد انتقاد تمام کارشناسان و مسئولان محیط زیست قرار گرفت اما اگر روند احیا این دریاچه به همین شکل پیش رود به نظر می رسد در آینده ای نه چندان دور این تجویر اتانازی کونه تنها نسخه ای است که برای این دریاچه محتضر پیچیده می شود و مشکل دریاچه ارومیه را برای همیشه حل می کند!