به گزارش خبرنگار مهر از مشهد، درحالی برخی والدین رضایتمندانه فرزندشان را ساعتهای طولانی و تنها بر صندلی، مقابل رایانه می نشانند و خود را بربام زندگی ماشینی می بینند که هر روز کودکان بسیاری از این بام بلند سقوط می کنند.
كودكان و نوجوانانی كه ساعات متمادی در اینترنت می چرخند و به بازیهای رایانه‌ای می‌پردازند، برای درس‌خواندن وقت كم می آورند و در ساعات تحصیل در مدرسه برای بازگشت به منزل لحظه‌شماری می‌كنند تا هر چه زودتر خود را در عالم بازیهای رایانه‌ای غرق كنند و گاه حتی از رفتن به مهمانی‌های فامیلی یا دوستانه مرسوم سرباز می‌زنند تا برای بازی و وبگردی وقت كم نیاورند.
تهدید سلامتی با ساعات طولانی بازی رایانه ای
در زندگی ماشینی، نقش ابزار دیجیتال برای آموزش بسیار موثر است به نحوی که این روزها سی دی ها، نرم افزارها و حتی دستگاه های ویژه ای برای آموزش مطالب مختلف ساخته شده و مورد استفاده قرار می گیرد، ولی مشکلی که بسیاری از والدین با آن روبه رو هستند در مورد خطراتی است که به فناوری های جدید نسبت داده می شود، در این زمینه کارشناس علوم اجتماعی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می کند: والدینی كه فرزندان خود را برای ساعتهای طولانی درمقابل تلویزیون، كامپیوتر، ویدئو گیم، یا فیلم های ویدئویی رها می كنند، مقصران اصلی در تهدید سلامت روانی فرزندانشان هستند.
فاطمه بیدار می افزاید: این بازیها وقتی بیشتر به سلامتی کودکان لطمه می زنند که او را ساعتها در دنیای بازی با رایانه تنها بگذارید و او غرق در بازی، رابطه اش با جهان پیرامونش قطع شود.
کارشناس علوم اجتماعی یادآور می شود: ايجاد بيماريهايي مثل چاقي و تغيير يافت اسكلت بدن مثل قوز، انحراف مهره هاي ستون فقرات نیز از زیانهای نشستن مداوم پشت میز رایانه است.
وی تاکید می کند: شرط استفاده صحیح از بازی های رایانه ای پرداختن به بازیهایی است که کودک به وسیله آنها معمایی را حل کند و یا تفکر خلاق فرزندتان را تقویت کند.
تاثیر ورزش بر سلامت روانی
بیدارمی گوید: والدین باید وقت بیشتری را به كودك و نوجوانشان اختصاص دهند و هر قدر وقت گذاری و ارتباط صحیح بین والدین و فرزندان بیشتر باشد زمینه چنین بازی هایی كمتر فراهم می شود.
این کارشناس بیان می کند: والدین می توانند به همراه فرزندانشان به كوهپیمایی و ورزش مشغول شوند تا انرژی عصبی و روانی آنان تخلیه و توجهشان از بازی های رایانه ای منحرف شود.
وی تصریح می کند: باید با منطق و استدل آسیب هایی را كه رایانه به كودكان وارد می کند برای آنها بیان کرد و فقط روزهای تعطیل به آنها اجازه بازی داد.
بیدار با یادآوری این نکته که ضرورت دارد بچه ها بین دو نوبت بازی استراحت كنند می افزاید: در هر صورت نقش نظارتی والدین غیر قابل انکار است.
لزوم نظارت هوشمند والدین
وی در خصوص امکان دسترسی فرزندان به فضای اینترنت می گوید: نظارت هوشمند والدین، آموزش بهتر و آگاهی از شیوه مقابله با آسیبهای سایبری از قبیل ویروس‌ها، هکر‌ها و مزاحمتهای فردی بهترین شیوه برای حفظ کودکان از محتوای اینترنت است.
بیدار تاکید می کند: کودکان به بازیهای مختلفی می‌پردازند که هر کدام نشان دهنده یکی از احساسات آن‌هاست، به عنوان مثال برای بیان رفتارهای پرخاشگرانه خود به بازیهایی می‌پردازند که در آن بتوانند با حمله و تخریب برای بروز خشم خود راهی پیدا کنند.
وي گفت: همچنین كودكان برای بیان آرزوهای خود به تخیل می‌پردازند و برای رسیدن به آرزوهایشان خود را با بازیهای تخیلی سرگرم می‌کنند و سرانجام برای ساخت و پیدا کردن علاقه خود به بازی های تقلیدی می‌پردازند.
بیدار با تاکید بر اینکه بازی و اسباب بازی برای کودکان بسیار مهم است به طوری که آنها بیشترین ساعات بیداری خود را به بازی و فعالیت مشغول هستند توضیح می دهد: انتخاب اسباب بازی مناسب برای کودکان در هر سنی اهمیت دارد و بهترین اسباب بازی در سنین پیش دبستانی، آنهایی است که موجب پرورش تفکر، تخیل، سرگرمی و لذت و مهمتر از همه یادگیری در کودک شده و او را با تفاهم و دنیای پیرامون آشنا سازد و باید از ایمنی و کیفیت هم برخوردار باشند .
نقش موثر بازی های آموزشی در رشد کودکان
بیدار با اشاره به نفش بازیهای آموزشی در رشد کودکان می گوید: اسباب بازیهای آموزشی دو هدف عمده سرگرمی و توسعه مهارتهای کودکان را دارند که بر این اساس اسباب بازیهای مناسب برای کودکان شامل اسباب بازیهای علمی و طبیعی پازل‌ها و بازیهای حل مساله، تخته سیاه یا وایت برد، آلات موسیقی، دوچرخه، مداد رنگی است.
وی با تاکید بر اینکه نقش خانواده‌ها تاثیرگذار‌تر از تکنولوژی است می افزاید: مرزبندی محتوی شبکه برای کودکان و مسدود کردن بخشهای نامناسب اینترنت از دسترسی آنها پیشنهاد دیگری است اما حقیقت اینجاست که کودکان در نهایت می‌توانند شیوه‌ای را بیابند تا به اینترنت دسترسی پیدا کنند.
محدودیت بازی رایانه ای برای کودکان زیر پنج سال
این کارشناس تصریح می کند: كودكان زير سه سال بهتر است که اصلا با كامپيوتر و بازيهاي ويديويي آشنا نشوند و تا آنجا كه ممكن است با اسباب بازي هاي قابل لمس و واقعي مثل لگو و خانه سازي سرگرم شوند.
وی می افزاید: باید تاکید کرد که اسباب بازيهاي انتزاعي براي اين سن مناسب نيست اما اگر كودك زير پنج سال شما قبلا دسترسي به اين بازيها پيدا كرده است و اين امر به عنوان عادتي براي اوشده است، بايد به فكر شروع قانون و تعيين حدود براي بكارگيري اين بازي ها باشيد.
یک ساعت بازی کافی است
وی با بیان اینکه ابتدا بايد فهميد كه چقدر کودک در روز بازي كامپيوتري انجام مي دهد تاکید می کند: متخصصان رشد كودك پيشنهاد مي كنند كه مجموع زمان استفاده از صفحه نمايشگر كه شامل صفحه تلويزيون، تماشاي فيلم ويديو و كارتون و بازيهاي ويديوئي مي شود و بايد بين يك ساعت تا حداكثر دو ساعت در روز باشد.
بیدار تصریح می کند: اگر كودك شما 45 دقيقه در روز، بازي كامپيوتري دارد و بعد يك برنامه تلويزيوني مي بيند و مدتي را هم مشغول فعاليت فيزيكي و جست و خيز است، عملا جاي نگراني نيست ولي اگر ساعت ها جلوي كامپيوتر باشد و به دسته بازي بچسبد، يعني بيش از حد مشغول بازي كامپيوتري است .
وی توصیه می کند: والدین باید محدودیت های زمانی برای فرزندشان ایجاد کنند و در صورت رعایت این محدوده زمانی او را تشویق کنند.
کارشناس علوم اجتماعی ادامه می دهد: بهتر است كه كامپيوتر در محلي كه جنبه عمومي تر دارد مثل اتاق نشمين قرار داده شود و جلوي آن نيز امكان نشستن براي دو تا سه نفر فراهم آيد تا هم كاربرد اين وسيله زير نظر باشد و هم بعنوان يك وسيله، به اجتماعي شدن كودك كمك كند.
آموزش تاثیر مثبت رایانه
وی در خصوص کاربردهای مثبت رایانه در زندگی کودکان می گوید: چنبه هاي مثبت به كارگيري كامپيوتر در آموزش كودكان نيز غيرقابل انكار است و مواردي مثل ديكته، رياضي و درك متون و خيلي از مهارتهاي ديگر است و همچنين تقويت مهارت حركتي ظريف كودكان و سرعت عمل آنها با اين بازيها عملي می شود.
وی توضیح می دهد: تهدید مهم اين است كه كامپيوتر جاي روابط اجتماعي كودك را بگيريد و كودك به جاي پيدا كردن دوست با اين وسيله ارتباط برقرار كند و عملا كودك در يك حلقه معيوب قرار مي گيرد.
مدیریت زمان را بیاموزیم
كودكان و نوجوانان ایرانی باید روش‌های مدیریت زمان كه یكی از مهارتهای زندگی است را بیاموزند تا بتوانند از اوقات مفید خود در ساعات بیداری استفاده بهینه كنند.
این توصیه به منزله ترك و كنار گذاشتن كامل بازیهای رایانه‌ای نیست بلكه هدف تقسیم زمان به نحو مناسب برای برآورده‌كردن نیازهای روز كودكان و نوجوانان و تأمین فرصت‌های دانش‌اندوزی و برقراری ارتباطات خانوادگی و اجتماعی است.
جمعیت قابل توجهی ازكودكان و نوجوانان ایرانی ساعاتی از شبانه روز را در كافی‌نت‌ها و گیم‌نت‌ها می‌گذرانند و این ساعات در تابستان كه مدارس تعطیل هستند، رو به افزایش است.
همچنین بیشتر والدین مایلند تا فرزندانشان به جای كافی‌نت و گیم‌نت، در منزل مشغول رایانه شوند اما بسیاری از بچه‌ها محیط كافی‌نت و گیم‌نت را به محیط خانه ترجیح می‌دهند شاید چون فكر می‌كنند در این محیط كمتر تحت كنترل هستند و بازی در گیم‌نت نسبت به بازی در منزلهیجان بیشتری دارد.
فضای بسیاری از كافی‌نت‌ها و گیم‌نت‌ها در ایران بالاخص در شهرستان‌ها فضای مناسب و مورد تائیدی نیست و فاقد استاندارد است.
همچنین سپری‌كردن ساعات طولانی در فضای بسته، و بعضاً كم نور و یا تاریك و بدون تهویه مطبوع و سرشار از آلودگی صوتی كافی‌نت و بالاخص گیم‌نت زمینه ابتلا به بسیاری از امراض و بیماری‌های جسمی - روانی از جمله كمردرد، سردرد، اضطراب و افسردگی به ویژه برای كودكان و نوجوانان كه آسیب پذیرتر از بزرگسالان هستند، فراهم می کند.
تولید محصولات با محتوای اسلامی
برخی از صاحبنظران بر این اعتقادند كه پاره‌ای از سایت‌های اینترنتی و بازیهای رایانه‌ای عامل تهاجم فرهنگی هستند و محتوایی ضداسلامی و ضدایرانی دارند اما نباید این نكته را از یاد برد كه اكثر مخاطبان كم و سن و سال این دست محصولات رسانه‌ای متوجه محتوای تهاجمی این محصولات نمی‌شوند اما در سنین بالاتر طبعا این محتوا قابل درك است.
یكی از راهكارهای مقابله با بازیهای وارداتی مروج فرهنگ غرب، تولید و عرضه محصولات داخلی با محتوای اسلامی و ایرانی است.
خطر سقوط در کمین کودکان ایستاده بر بام زندگی رایانه ای
اینترنت و بازیهای رایانه‌ای حكم شمشیر دو لبه را دارند و مواجهه كودكان و نوجوانان با سایت‌های اینترنتی و این بازیها هم تبعات مثبت و منفی را در پی دارد.
همه می دانیم که این روزها نمی توان کودکان را از بازی های رایانه ای محروم کرد پس بهترين روش اين است، زمانی که كودك هنوز اولين تجربه ها را در به كارگيري اين وسيله درك مي كند، به او كمك كنيم تا قوانين استفاده سالم و بي ضرر از آن را یاد بگیرد و به عادات نادرست دچار نشود تا هنگام ایستادن بر بام زندگی رایانه ای سقوط نکند.
گزارش: زهره رنگ آمیز