به گزارش خبرنگار مهر، پل بند گرگر بر روی نهر گرگر، در شمال محوطه آسيابهای سازه های آبی شوشتر احداث شده است. این سازه علاوه بر عملکرد به عنوان سد، یکی از دروازه های مهم شوشتر بوده که بخش شرقی شهر را به بخش غربی متصل می کرده است. اين پل بند با شماره 2914 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.
مرمت های پل بند گرگر به عنوان یکی از بخش های سازه، قرار بود آبان ماه 1391 به پایان برسد و این پل برای عبور مرور مردم به طور کامل بازگشایی شود اما مرمت آن نه تنها تکمیل نشد بلکه متوقف هم شد. این در حالی است که برای مرمت این اثر ماهها تلاش انجام شد تا مجوز ترک تشریفات مناقصه آن انجام شود و هرچه سریعتر مرمت آن آغاز شود. با این حال توقف در عملیات مرمت، باعث شده به تعداد و وسعت ترک های موجود در پل بند گرگر افزوده شود.
در این باره، سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا خوزستان به خبرنگار مهر می گوید: ترک هایی در پل ایجاد و با قیر پر شده اند هر از گاهی باز می شوند. حتی سعی می شود که این درزها با ملات ها پر شوند اما پنهان کردن این درزها نه تنها مشکلی را حل نکرده بلکه بخش هایی از پل علاوه بر ریزش، نشست هم کرده اند و اختلاف سطح بوجود آمده است.
مجتبی گهستونی ادامه داد: رفت و آمد بسیار روی این پل تبعات زیادی دارد و خسارتهای جبران ناپذیری برای مردم و میراث فرهنگی به وجود می آورد چرا که در بدنه پل سوراخ هایی ایجاد شد تا با تزریق بتن بخش های توخالی پر شده و استحکام بخشی در آن انجام شود اما این کار نیز اکنون متوقف مانده است و از آن تنها داربست هایی روی بدنه پل بند گرگر مانده که سیمای منظری پل را نیز مخدوش کرده است.
شرایط یکی از بخش های مهم سازه های آبی شوشتر به گونه ای است که کنار بند میزان و بر روی رودخانه گرگر بدون توجه به تعهدات بین المللی پل شناوری نصب شده که اکوسیستم این رودخانه تاریخی و دستکند را تحت تاثیر قرار داده است.
تونل بلیتی؛ ناجی طغیان های فصلی
اما سازه های آبی شوشتر تنها در بخش پل بند گرگر دچار بحران نیست چرا که مرمت تونل بليتي که در سمت شرقي مجموعه آسيابها قرار دارد و كارش آبرساني از پشت پل بند گرگر به آسياب هاي ضلع شرقي مجموعه و سرريز اضافه آب رودخانه است نیز بعد از ریزش بخش هایی از آن هنوز تکمیل نشده است.
در حال حاضر تونل بلیتی دچار گسیختگی در بناست. پیمانکار این پروژه که مرمت گرگر را هم بر عهده دارد به دلیل نبود تامین اعتبار کار را متوقف کرده است بنابراین برای از سرگیری این مرمت اضطراری پیش بینی شده که به سه و نیم میلیارد تومان بودجه نیاز باشد. از سوی دیگر توقف مرمت این پروژه باعث شده تا سیلاب های فصلی باعث از بین رفتن بخش هایی از تاسیسات شود.
یکی از کارشناسان سابق پایگاه سازه های آبی تاریخی شوشتر با اعلام اینکه پيوستگی و ارتباط سازه های آبی تاريخی شوشتر با يكديگر، نتيجه شناخت دقيق نياكان ما از نيازهای خود و نيز برنامه ريزی جهت بهره برداري از منابع خدادادي در اعصار آتی بوده است گفت: مي توان مدعی بود كه نظام آبي شوشتر نمونه كامل و موفقی از " آمايش سرزمين " در منطقه است كه حداقل از 25 قرن پيش تا كنون باعث توسعه پايدار در منطقه شده است.
حسین یوسفی فر افزود: با كمي مطالعه و دقت در عملكرد هر يك از بناهای آبی تاريخی شوشتر مي توان به وجود ارتباط و تاثير گذاری هر يك از آنها بر يكديگر شد، به نحوی كه اختلال در كار هر يك از آنها به بناهای ديگر منتقل می شود.
اين ويژگي منحصر به فرد سازه های آبی تاريخی شوشتر در مقايسه با سازه های آبی تاريخی ساير كشورهای جهان است که شرايط ثبت آن را در فهرست ميراث جهانی يونسكو مهيا کرده است.
در حال حاضر هواز دگی، فرسایش، عوامل جوی و اقلیمی، عوامل گیاهی، عوامل بیولوژیکی، آسیبهای انسانی از قبیل احداث بناهای جدید با کاربری صنعتی، تخریب سازه های قدیمی و تبدیل فضاهای موجود به خرابه و زباله دانی، تغییرات شدید در سرعت و سطح جریان آب در زمان طغیان و یا فصول گرم و خشک از جمله آسیب های عمده در این مجموعه تاریخی محسوب می شوند.
در این شرایط لازم است که با تثبیت جداره ها، تونل ها، سازه آسیابها در برابر تخریب و فرسودگی بیشتر و بررسی گسترده پیرامون هیدرولوژی مجموعه و رفتار و تاثیرهای آب، ضوابط اختصاصی حفاظت از مهم ترین شاهکارهای نظام مهندسی آب که از دوران باستان تاکنون برجای مانده انجام شود.
..............
عکس از مجتبی گهستونی