به گزارش خبرنگار مهر: با گسترش ماهواره، اینترنت و افزایش سطح رفاه سرعت رواج این پدیده رو به افزایش گذاشته و قطار مدگرایی از بازار ایران با شتاب می گذرد و اغلب مسافران آن دختران و بانوان جوانی هستند که پوشش سنتی مادرانشان را کنار گذاشته و بر ایستگاه مد ایستاده تا از این کاروان جا نمانند.
و البته حضور پر رنگ خانم ها به این معنا نیست که آقایان از این قافله جا مانده باشند بلکه این فرهنگ نوظهور در میان تمام اقشار جامعه رسوخ کرده و البته برخی تولید کنندگان داخلی نیز با تقلید از سبک های غربی بر آن دامن می زنند.
رشد مدگرایی در ایران
کارشناس طراحی لباس در بررسی پدیده مد و مدگرایی در گفتگو با خبرنگار اظهار می کند: از پدیده های رایج اجتماعی معاصر مسأله مد و مُد‌گرایی است و کمتر خانواده ایرانی این روزها با این پدیده درگیر نیست.
مریم طبابایی در توضیح علل گرایش جوانان به مد می گوید : مد همیشه در میان همه نسل‌ها و در گذشته نیز وجود داشته است اما در عصر جدید رشد آن در ایران سرعت داشته است.
وی می افزاید: در دهه های اخیر مد و مد گرایی به افراطی‌ترین حد خود رسیده وبدون شک گسترش وسایل ارتباط جمعی مانند ماهواره و اینترنت از یک طرف و ارتقای سطح زندگی و رفاه و افزایش نقدینگی موجود در جوامع از دلایل اصلی آن هستند.
طبابایی یاد آور می شود: مدها در بیشتر فرهنگ‌ها ظهور پیدا کرده و امری اجتناب ناپذیر‌ند و هیچ فرهنگی نیست که واژه مد در آن نا آشنا باشد، اما سرعت و شتاب بروز فرهنگ مد و مدگرایی در جوامع متفاوت است.
کارشناس مد و طراحی لباس در ادامه توضیح می دهد: معمولاً جوامع دینی که هنوز به سنت‌های دینی خود پایبند هستند، پدیده مد و مدگرایی در آنها رشد پایین تری دارد .
وی می افزاید: یکی از دلایلی که تولید کنندگان و طرّاحان خارجی توانسته اند در سطح جهانی برای خود، جایی باز کنند و مد آفرینی داشته باشند، آشنایی آنها با مبانی روان شناختی و به کارگیری روش ها و اصول فنّی مناسب برای تاثیر گذاری بر نسل جوان است .
تولیدگنندگان داخلی مروج سبک های خارجی
وی تاکید می کند: این مهارت در جذب و تاثیر در مخاطب در داخل کشور وجود ندارد و تولید کنندگان داخلی و محدود، معمولاً به الگوبرداری و تقلید از آنها می پردازند و به نحوی مدهای غربی را در جامعه رواج می دهند.
با بایی توضیح می دهد: شرکت‌های تولیدی از طرق روان سنجی و شناخت روحیات افراد جامعه و با توجه به همین روحیهى نوگرایی و میل به امروزی شدن در جوانان، هر روز، یک فرم شلوار، پیراهن، کفش، کلاه، عینک، گوشی تلفن و… را عرضه می کنند و اندک تغییری از جانب آنها، یک مد جدید می شود.
وی می افزاید : این شرکت ها گاهی برای آن که کالای تولیدی شان زودتر در جامعه مد شود، از یک فرد مشهور مانند یک هنرمند سینما یا ورزشکار را دست آویز قرار می دهند و با اعطای مبلغی پول، می خواهند که برای یک بار هم که شده، از آن کالای جدید استفاده کند و در فیلم یا صحنهى تلویزیون، ظاهر شود و اینگونه نیز عدهای را جذب سبک مد جدید خود می کنند.
این کارشناس لباس در تعریفی از مد اینگونه بیان می کند: مدها الگوهایی فرهنگی محسوب می شوند که بخشی از جامعه آنها را می پذیرد و البته در مدت زمانی کوتاه نیز به فراموشی سپرده می شود.
وی در خصوص پدیده مدگرایی نیز بیان می کند: مدگرایی نیز به این معناست که فرد طرز زندگی و روش لباس پوشیدن خود را با آخرین مدلها و الگوها ارائه شده تنظیم می کند و با آخرین مدلها همراه می شود.
وی می افزاید: این مدگرایی می تواند در همه ابعاد زندگی خود را نشان دهد و در نحوه آرایش زنان و دختران، چگونگی چیدمان وسایل خانه و دکور و حتی مدل ماشین یا نمای ساختمانها بروز پیدا کند.
ارتباط مد و زیبا شناختی
یک کارشناس علوم اجتماعی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می کند: مد به جنبه زینت و تجمّل زندگی ارتباط دارد و به روحیه زیباشناختی زندگی انسان مربوط است و به عنوان مثال در مورد لباس محفوظ ماندن از سرما و گرما و همچنین استفاده به عنوان زینت از کارکردهای آن است و یا نما سازی برای ساختمانها جنبه حفاظتی هم دارد اما مد به زیباشناختی آن توجه دارد.
فاطمه بیدار در خصوص رواج مدگرایی در زندگی ایرانیان می گوید: گسترش و توسعه مد به وسعت گستره زندگی انسان است و هر کجا که پای جنبه زیبا شناختی در میان باشد، مد آنجا حضور دارد.
وی ادامه می دهد: عرصه پوشش، آرایش، محیط آرایی، مدل ماشین، مدل کیف، لوازم منزل،حتی ادبیات سیاسی، شیوه احوال‌پرسی، و خلاصه جنبه‌های زیبا شناختی همه متاع‌ها و کالاهای دنیوی، گستره مد و مد گرایی هستند.
بیدار می افزاید: پوشاک و سبک و شیوهى آرایش، شاخص ترین کالای مد شونده است و در دهه اخیر با حضور ماهواره و اینترنت و افزایش نقدینگی در خانواده های ایرانی سرعت رشد و شتاب این پدیده در میان جوانان نیز افزایش یافته است.
وی در بررسی علل روانشناختی این پدیده اجتماعی می گوید: علاوه بر زیر ساخت‌های تاریخی و اجتماعی، مدگرایی در بین جوانان از یک سری اصول و سازه‌های روانشناختی نیز پیروی می کند و با انگیزه‌ها و نیازهای مختلفی همراه است.
کارشناس علوم اجتماعی می افزاید: گرایش به سبک های نو و نوگرایی در دوره جوانی به اوج خودش می رسد و با در نظر گرفتن این واقعیت که تنوع‌طلبی بیشتر در جنبه‌های زیبا شناختی زندگی جاری است می توان گفت که تنوع‌طلبی از علل و منشاء‌های اصلی مد محسوب می شود.
وی می افزاید: همانند سازی از دیگر دلایل بروز مدگرایی است که نوجوان از طریق آن خلا های روحی آن را با پرداختن به آن جبران می کند و به محض این که یک هنرمند یا ورزشکار لباسی را بپوشد و در صحنه‌ای ظاهر شود، خود را با او همانند سازی نموده و به عنوان مد، آن را در جامعه مطرح می کنند.
رقابت و هم سویی با گروه همسالان
بیدار، چشم و هم چشمی و و رقابت را نیز از دلایل مورد توجه برای مدگرایی می داند و می افزاید: انگیزه رقابت و چشم و همچشمی با دیگران نیز ، ازعوامل پیروی از مد در بین جوانان و نوجوانان است.
وی ادامه می دهد: این انگیزه، در همهى افراد وجود دارد و به گونه‌های مختلف بروز می‌کند و البته رقابت اگر در زمینه‌های مثبت جهت داده شود، باعث پیشرفت و رشد و تکامل معنوی فردی می‌شود؛ اما اگر جهت‌گیری آن به سوی امور مادّی و مدپرستی باشد و فرد، سعی کند از لحاظ ظاهری از دیگران عقب نماند، سرانجام خوبی نخواهد داشت.
وی با بیان اینکه یکی ازعوامل پیروی از مد در بین جوانان و نوجوانان، ترس و نگرانی از مجازات‌های غیر رسمی بویژه از سوی دوستانشان است، می افزاید: تحقیر و تمسخر، پوزخند زدن و متلک گفتن اطرافیان و ترس از آن نیز، می تواند باعث رواج یک سبک خاص در میان نوجوانان و جوانان باشد.
بیدار یادآور می شود: افرادی هستند که با تعویض و تغییر هر روزه لباس و آرایش خود و خریدن لباس‌های گران قیمت و مد روز، درصدد جلب توجه دیگران بر می‌آیند.
وی می گوید: استفاده از لباس‌های چسبناک، برّاق و رنگارنگ، کفش‌هایی با پاشنه‌های خیلی بلند، آرایش تند با رنگ‌های غیر طبیعی و باعث جلب توجه دیگران شده، نگاه‌هایی را به خود جلب می کند و این میل و نیاز توجه دیگران را در آنها خاموش می کند.
مد نشانه ای از رفاه و ثروت
این کارشناس علوم اجتماعی آخرین دلیل برای پرداختن به مد را برتری جویی عنوان می کند و تاکید می کند: برتری‌جویی و تشخّص‌طلبی از عوامل پیدایش مد در بین جوانان و افرادی است که خود را برتر از دیگران و مربوط به قشر مرفّه جامعه می‌دانند.
وی می گوید: این افراد ، سعی می‌کنند این برتری را در گویش، لباس پوشیدن، محیط آرایی و سبک آرایش و زیور آلات خود نشان دهند و لذا مدهای جدید را مطرح می‌کنند والبته مد برای این گروه نشان دهنده ثروت آنهاست و استفاده از آخرین مد متمایز کننده آنها از اقشار دیگر در جامعه است.
وی اذعان می کند: گاهی افراد سعی می‌کنند ظاهر خود را همانند طبقات بالای جامعه جلوه دهند و متعاقب این قضیه قشر بالا برای حفظ موقعیت و فاصله قبلی به سرعت معیارها و ارزشهای خود را تغییر می‌دهد تا برتری‌اش از بین نرود و تداوم این چرخه سبب می‌شود که قشر پایین و متوسط همواره در حال تبعیت از قشر بالا و قشر بالا در حال تغییر معیارهای خود باشد یعنی طبقه بالا پدید آورنده مد و طبقات متوسط و پایین مصرف کننده آن هستند.
دختران مسافران قطار مصرف گرایی
طراحی لباس می تواند به عنوان یک کار اقتصادی در جامعه ایران رواج یابد و ضمن حفظ ارزشهای ایرانی و اسلامی حس تنوع طلبی و زیبای دوستی دختران ایران را با استفاده از رنگ های شاد و نقش های سنتی پاسخ دهد.
به عقیده کارشناسان این شکاف در بازار لباس ایران دست آویزی شده تا عده ای با رواج فرهنگ مصرف گرایی در میان جوانان و بویژه دختران آنها را به مسافرانی همیشه ایستاده بر ایستگاه مصرف تبدیل کنند .
.............................
گزارش: زهره رنگ آمیز