به گزارش خبرگزاری مهر، در دیباچه این کتاب آمده است: «در چند سال اخیر، اهل تاریخ در ایران توجه قابل ملاحظه ای به مباحث نظری دانش تاریخ نموده اند. اگرچه از این حیث در ابتدای راهیم، اما پیداست که این توجهات، چه تأثیرات تعیین کنندهای در پژوهشهای تاریخی به جای گذاشته است. حال در دپارتمانهای تاریخ، غلبه با رویکرد علمی و روش محور به دانش تاریخ است. عموم رساله های دانشگاهی که در رشته تاریخ نوشته می شود، اگر بر پایه اسلوب های روشی مطلوبی هم نگارش نیافته باشند، حداقل دغدغه روش و به کار گیری آن را با خود به یدک می کشند. معنای این اتفاق میمون آن است که حرکت به سمت تاریخ ورزی علمی و روشمند آغاز شده است.»
کتاب در دو فصل و هشت گفتار تنظیم شده است: فصل نخست با عنوان «تاریخ شناسی» مشتمل بر چهار مقاله و فصل دوم «تاریخ نگاری مسلمانان» حاوی چهار مقاله است.
بخش نخست این اثر، با عنوان تاریخ شناسی مشتمل بر چهار اقتراح و گفتگو در باب مباحث بنیادین دانش تاریخ است. گفتار نخست، با عنوان «مفاهیم بنیادین دانش تاریخ» گفتگو با دکتر محمدعلی اکبری است. در این گفتار دکتر اکبری مفاهیم اساسی علم تاریخ همچون تاریخ، علم تاریخ، تاریخنگاری، وقایع نگاری، تاریخ نظری و ... را تشریح نموده اند.
گفتار دوم فصل نخست «معرفت شناسی و روش شناسی تاریخی» گفتگو با دکتر حسین مفتخری است. این گفتگو به دنبال تبیین روش شناسی و معرفت شناسی تاریخی است. دو مفهوم اساسی در مباحث روشی دانش تاریخ که تبیین درست و دقیق آنها می تواند بینش نظری تاریخ پژوهان را در مواجهه با مقولات تاریخی ارتقاء بخشد.
گفتار سوم با عنوان «پارادایم تاریخ نگری و تاریخ نگاری مدرن»، گفتگو با دکتر داریوش رحمانیان و گفتار چهارم «پست مدرنیسم و تاریخ نگاری»، گفتگو با دکتر حسینعلی نوذری است. این دو گفتگو، به تاریخ نگری و تاریخ نگاری مدرن و پست مدرن اختصاص یافته است. بخش دوم این مجموعه، به چهار گفتگو در باب تاریخ نگاری مسلمانان اختصاص دارد.
دکتر صادق آئینه وند در گفتگوی نخست با عنوان «جایگاه تاریخ و علم تاریخ در نصوص اسلامی و تمدن مسلمانان»، به جایگاه علم تاریخ در نصوص اسلامی به ویژه قرآن کریم پاسخ داده است. دکتر آئینه وند با اشرف به جدیدترین پژوهشها در جهان عرب درباره علم تاریخ و جایگاه آن در قرآن کریم، به تبیین دیدگاه های جدیدی در جهان عرب در باب تاریخ شناسی و تاریخ نگاری پرداخته است.
«تاریخ نگری و تاریخ نگاری مسلمانان در سده های نخست هجری»، موضوع گفتگوی دوم این فصل با دکتر علی محمد ولوی است. بدون تردید دو سده نخست هجری از حیث بستر شکل گیری تاریخ نگاری مسلمانان و سمت و سویی که نگرش تاریخی مسلمانان پیدا می کند، بسیار حائز اهمیت است. در این گفتگو، سعی شده است رویکردهای نخستینی که در نگرش و نگارش تاریخی مسلمانان تکون یافته، تبیین گردد.
«مؤلفه های تاریخ نگاری در سرزمین های مغرب اسلامی»، موضوع گفتگوی سوم با حجت الله جودکی و دکتر عبدالله ناصری طاهری است. تحولات مغرب اسلامی از حیث تاریخ نگاری به شدت متأثر از آثار و اندیشه های ابن خلدون است، از همین رو این گفتگو نیز سمت و سوی ابن خلدونی یافته است.
بالاخره گفتگوی پایانی این بخش به «مؤلفه های تاریخ نگاری هند اسلامی»، با دکتر فتح الله مجتبایی اختصاص یافته است. ویژگی های تاریخ نگاری هند اسلامی و شکل گیری نحله های ناسیونالیستی در تاریخ نگاری هند معاصر، از مهمترین پرسشهای این بخش است.
این گفتگوها به کوشش دکتر حسن حضرتی و دکتر عباس برومند اعلم توسط انتشارات پژوهشکده تاریخ اسلام و با قیمت 8000 تومان در 236 صفحه در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است.