به لحاظ تنوع زیستی، استان قم بیش از هزار گونه زیستی را در خود جای داده است و تاکنون بیش از ۸۰۰ گونه گياهی، ۴۰ گونه خزنده، ۵۸ گونه پستاندار، ۱۵۰ گونه پرنده و ۲۰ گونه آبزي در این استان شناسايی شده است.
همچنین استان قم به لحاظ زیستگاهی نیز از ظرفیت خوبی برخوردار است و از این میان 138 هزار هکتار زیر پوشش سازمان حفاظت محیط زیست استان قرار دارد که شامل منطقه حفاظت شده پلنگ دره به وسعت 32 هزار هکتار، منطقه شکار ممنوع تالاب حوض سلطان در مساحتی بالغ بر 38 هزار هکتار و منطقه پارک ملی کویر و دریاچه نمک به وسعت 74 هزار هکتار می‌باشد.
اما تنها داعیه داشتن تنوع زیستی و زیستگاه های مناسب کافی نیست و باید در راستای حفظ و تقویت این گنجینه های خدادادی که حیات بشر بسته به آنهاست تلاش کرد. در این راستا یکی از اقداماتی که می توان در جهت نگهداری و حراست از این موهبت های الهی انجام داد، بالا بردن سطح حفاظت هاست که این برنامه در دستور کار متولیان امر در سازمان حفاظت محیط زیست استان قم قرار گرفته است.
در این خصوص مدیر کل حفاظت محیط زیست استان قم در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح می کند: در این راستا پیشنهاد ارتقای سطح، سه منطقه دشت مسیله به مساحت 33 هزار هکتار، کهک با وسعت 50 هزار هکتار و کهندان با مساحتی بالغ بر 60 هزار هکتار به منطقه شکارممنوع، به سازمان مرکزی ارائه شده است.
محمود علی رکنی با اشاره به قابلیت ها و ویژگی های این مناطق تصریح می کند: این مناطق از ظرفیت زیستگاهی بالا و پوشش گیاهی و جانوری خوبی برخوردارند و به دلیل قرار گرفتن در مجاورت پناهگاه های حیات وحش و پارک ملی کویر می توانند به عنوان پشتوانه در کنار مناطق حفاظت شده قرار گرفته و باعث بهبود وضعيت اكوسيستم شده و زنجيره هاي حفاظتي مناطق تحت مديريت را تكميل نمايند، از این رو مستعد ارتقای سطح حفاظت هستند.
وی در ادامه یادآور می‌شود: علاوه بر این پیشنهاد ارتقای سطح منطقه حوض سلطان از شکار ممنوع به حفاظت شده نیز به سازمان مرکزی ارائه شده که این منطقه علاوه بر داشتن مناظری بکر و زیبا، به دلیل نزدیکی به کویر دارای ویژگی های منحصر به فرد بوده و قابلیت ارتقای سطح را دارد.
ارائه پیشنهاد ثبت تالاب های استان قم به کنوانسیون رامسر
رکنی در بخش دیگری از سخنان خود بیان می کند: همچنین تالاب شکارممنوع حوض سلطان به همراه دریاچه نمک و دریاچه غدیر اسب به دلیل داشتن قابلیت و تنوع زیستی و ارزش های زیستگاهی جهت ثبت در لیست کنوانسیون رامسر معرفی شده اند و اخیرا هم پیشنهاد ثبت تالاب مره به این کنوانسیون داده شده است.
وی تصریح می‌کند: تالاب مره در مجاورت جاده قم - گرمسار و در فاصله 100 تا 200 متری کویر قرار گرفته است که از این رو زیستگاه مناسبی برای گونه‌های کویری محسوب می‌شود، علاوه بر آن وسعت این آبگیر 10 هزار هکتار است که هر ساله پذیرای صدها قلعه پرنده آبزی و کنارآبزی بومی و مهاجر است.
به دنبال ارتقای سطح مناطق حفاظت شده اعتبارات هم افزایش می‌یابد
بی شک اقداماتی همچون ارتقای سطح مناطق حفاظت شده کمک زیادی به حفظ و حراست آنها خواهد کرد و همان گونه که مدیر کل حفاظت محیط زیست استان قم نیز معتقد است، وقتی حوزه مناطق حفاظت شده افزایش یا سطح حفاظت آنها ارتقا یابد به دنبال آن اعتبارات ملی تخصیص یافته برای نگهداری از آنها نیز افزایش می‌یابد.
در این خصوص محمود علی رکنی ادامه می دهد: همچنین در صورت ارتقای سطح، ما اجازه استقرار پاسگاه محیط بانی در آن مناطق را خواهیم داشت که این کار ضریب حفاظتی و امنیتی گونه های زیستی را که به عنوان ارزش های استان محسوب می شوند، افزایش می دهد.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این که بر اساس نرم های استاندارد کشوری 10 درصد از مساحت استان باید به مناطق حفاظت شده ارتقا یابد و این مقدار برای 10 تا 15 سال آینده باید به 17 تا 20 درصد برسد، تصریح می کند: همچنین ارتقای سطح مناطق حفاظت شده باعث تقویت و احیای ظرفیت زیستگاهی و جلوگیری از تخریب و انقراض گونه‌های جانوری و گیاهی می شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست قم پایش و نظارت بر عرصه‌های زیستی و حیات وحش استان به منظور حفاظت و پاسداری از گنجینه‌های طبیعی را امری ضروری عنوان می کند و می گوید: برای مثال به دنبال اعمال حفاظت موثر از جمله افزایش تعداد پاسگاه های محیط بانی و محیط بانان در منطقه حفاظت شده پلنگ دره، بعد از مدت ها گله قوچ و میش در این محدوده دیده شد.
وی در ادامه یادآور می شود: در استان قم منطقه کویر، دریاچه‌ها از جمله دریاچه نمک و حوض سلطان و ... علاوه بر داشتن ارزش های زیستی دارای آن چنان چشم اندازهای زیبا و مناظر بدیعی هستند که می توان در زمینه گردشگری طبیعی نیز از وجود آنها بهره برد.
تقویت گردشگری طبیعی قم در کنار گردشگری مذهبی
رکنی بر تقویت ظرفیت های طبیعت گردی استان قم تاکید می کند و می گوید: با وجود ظرفیت بالای گردشگری طبیعی در استان قم ما باید آن را در کنار گردشگری مذهبی تقویت کنیم و از فرصت حضور زائران و کسانی که برای بهره مندی های علمی و مذهبی به قم سفر می کنند برای معرفی و شناساندن مناطق طبیعی و حیات وحش استان خود نیز استفاده و برای استان درآمدزایی کنیم.
مدیر کل حفاظت محیط زیست قم معتقد است این مناطق با توجه به جاذبه ها و ویژه گی‌های منحصر به فرد زیستی که دارند، می توانند به قطب گردشگری استان تبدیل شوند.
به هر روی استان قم دارای ظرفیت های طبیعی گرانبهایی ست که حفاظت از این ارزش های زیستی و حیات وحش بر عهده همگان به خصوص متولیان امر بوده و لازم است تا برنامه ای ویژه و مدون برای صیانت از این عرصه های طبیعی و زیستمندان آنها صورت گیرد تا این میراث ارزشمند برای آیندگان نیز باقی بماند.