به گزارش خبرنگار مهر، کارشناسان معتقدند همان گونه كه استفاده صحيح از اوقات فراغت بر زندگي فرد و جامعه تاثير مثبت می گذارد استفاده نادرست از آن مي تواند باعث بروز مشكلات و خسارات جبران ناپذيري در زندگی فردی و اجتماعی شود.
تاریخچه اوقات فراغت
کارشناس علوم اجتماعی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار می کند: اوقات فراغت ازآغاز زندگي اجتماعی انسان مورد توجه بوده و در بسیاری از کشورها فقط طبقات بالا ازتفريح و سرگرمي برخوردار بودند.
فاطمه بیدار بیان می کند: به عنوان مثال يونانيان از اوقات فراغت براي ورزش، بازي هاي قهرماني و هنرهايي مانند نقاشي و تمرين سخنوري استفاده مي كردند.
وی با بیان اینکه بازي هاي المپيك در سال 884 قبل از ميلاد توسط یونانیان ابداع و برگزار شد تا اوقات فراغتشان پر شود می افزاید: روميان نيز از اين اوقات براي ورزش، كسب آمادگي رزمي و شركت در جشن هاي ملي و مذهبي استفاده می کردند.
بیدار در خصوص تاریخچه گذران اوقات فراغت در میان ايرانيان اینگونه بیان می کند: ایرانیان پيش از دیگر کشورها اوقات فراغت خود را به اسب سواري، تيراندازي، شكار و شركت در مراسم و جشن ها مي گذراندند و پس از ظهور اسلام نيز ورزش و تفريحات سالم متناسب با احكام ديني مورد توجه بود.
استفاده صحیح از اوقات فراغت عاملی برای پیشرفت
وی می افزاید: پيشرفت هاي علمي، فني، هنري و ادبي مسلمانان، معلول استفاده صحيح و مناسب از اوقات فراغت خود بوده است.
بیدار معتقد است که اصولااوقات فراغت محصول جوامع صنعتي جديد است و می گوید: با به وجود آمدن تمدن و زندگي شهري، كوتاه شدن تدريجي زمان كار روزانه، پيدايش مراكز و وسايل گوناگون جديد، اوقات فراغت و چگونگي گذران آن مورد توجه خاص قرار گرفت؛ به گونه اي كه اصولااوقات فراغت محصول جوامع صنعتي جديد است.
وی می افزاید: شرايط واقعي استفاده از اوقات فراغت در جوامع شهری بوجود آمده است و اين اوقات فراغت است كه در شرايط غير كاري فرصت پرداختن به اموري مانند اخلاقيات و ارزش هاي اجتماعي را فراهم مي سازد و دليل بوجود آمدن مراكز ويژه اي، برنامه ريزي براي گذران اوقات فراغت را بر عهده گرفته اند نیز همین است.
این کارشناس علوم اجتماعی توضیح می دهد: در کشور ما اولويت نخست در گذران اوقات فراغت تلويزيون است و جوانان و نوجوانان ايراني با تماشای بويژه برنامه هاي ورزشي صدا وسيما نيمي ازاين زمان را می گذرانند.
وی بیان می کند: هرچند كه تماشاي ويدئو وسي دي ، استفاده ازاينترنت وبازي هاي رايانه اي درپركردن اوقات فراغت نوجوانان وجوانان ايراني رقابت تنگاتنگي با تلويزيون دارند، اما نقش تلويزيون انكارناپذيراست.
بیدار تاکید می کند: بايد توجه داشت كه اوقات فراغت درجوامع صنعتي با، ساعات خالي درجوامع سنتي تفاوت دارد و گذران صحيح اوقات فراغت بربازدهي كار در این جوامع مي افزايد و " صنايع تفريحي" درجهت پربارتركردن اوقات فراغت به وجود آمده است.
عدم برنامه ریزی تشدید انحرافات و آسیب ها
وی به اهميت اوقات فراغت بویژه در میان جوانان اشاره می کند و می افزاید: درمورد اهميت ونحوه گذران اوقات فراغت، توجه به مسائل نوجوانان و جوانان دغدغه اي هميشگي است و به دليل ورود ناگهاني آنان به اجتماع ودرنتيجه افزايش احتمال بروز رفتارهاي نامتعادل در این ساعات، بسيارحائز اهميت است.
بیدار تصریح می کند: نيمي ازجمعيت ايران را جوانان هستند، جمعيتي كه با برنامه ريزي صحيح ازانرژي هاي فراوان و متراكم آنها براي سازندگي كشور می توان بهره برد و بي توجهي به آنها تشديد انحرافات وآسيب هاي اجتماعي را به دنبال دارد.
وی یادآور می شود: غني سازي اوقات فراغت نوجوانان و جوانان مسئله مهمي است و نبايد آن را به برنامه هاي محدودي خلاصه كرد كه معمولا ادارات آموزش و پرورش پس ازپايان سال تحصيلي و آغاز تعطيلات تابستاني تدارك مي بينند و تمام مجموعه هاي فرهنگي در اين كار باید شرکت کنند.
ضرورت آزادی انتخاب در گذران اوقات فراغت
وی با اشاره به اینکه بارزترين ويژگي اوقات فراغت، آزادي انتخاب ونوع فعاليت است ادامه می دهد: والدين تصور می کنند كه بايد وقت نوجوان وجوان فارغ شده ازدرس ومدرسه را لزوما پرکرد و بدون توجه به علايق آنها كلاس هاي درسي، هنري و ورزشي را براي آنها تجويز کرد.
این کارشناس تاکید می کند که این تحمیل ها باعث عدم استقبال نوجوانان و جوانان مي شود و این درحالي است كه اگر فراغت ا زير سلطه و عقيده افراد ديگري غير از خود جوانان باشد، ديگر فراغت نیست.
وی بیان می کند: نوجوانان و جوانان باید در اين ساعات دست به گزينش بزنند و در برابر فرصت هاي پيش روي خود حق انتخاب داشته باشد.
آسیب های فراغت بدون برنامه
بیدار به با بیان اینکه باید به اين نكته كه جوان در اوقات فراغت خود چه انتخابي مي کند ازاهميت ويژه اي برخوردار است می گوید: واقعيت اين است كه در طول تابستان آمار بزه و رفتارهاي ناهنجار اجتماعي دربين قشرجوان افزايش مي يابد كه اين مسئله نشات گرفته از نبود برنامه براي غني سازي اوقات بيكاري است.
وی در توضیح بیشتر می افزاید: در این زمانهای بی برنامه همنشيني با دوستان ناباب وحضور دربرنامه هاي محفلي آنان به بروز ناهنجاري كمك مي كند و در نهايت برخي از جوانان را در دام خود گرفتار مي سازد.
او با ابراز تاسف تاکید می کند: جواني که گرفتار این گروه های دوستی شد قيد ادامه تحصيل را می زند و به دنبال كسب درآمدهاي كاذب و نامشروع می رود و اینگونه است که اوقات فراغتي كه مي توانست براي او پيشرفت باشد باعث تباهي و سقوطش می شود.
هشدار برای گذران وقت در فضای مجازی
این کارشناس علوم اجتماعی در مورد گذراندن وقت در فضای مجازی هشدار میدهد و می گوید: گرايش روزافزون به ارتباطات مجازي كه جايگزين نامناسبي براي تخليه هيجان ووقت گذراني است، نوجوانان و جوانان را ازدنياي واقعي به دنياي مجازي وهيجاني مي كشاند و این در حالی است که در دنياي واقعي جايي براي تخليه اين هيجانات ندارد.
وی می افزاید: به همان ميزان كه افراد وقت خود را براي روابط مجازي صرف كنند، از تعامل آنان با ديگران درمحيط كاروخانواده كاسته و روابط مجازي و فاصله دار باعث افزايش آسيب پذيري فرد دربرابرانحرافات مي شود.
تابستان در راه است
تابستان در راه است و تعطيلي كلاس هاي درسي وفارغ شدن جوانان ونوجوانان ازامتحانات آخرسال و شروع اوقات فراغت بدون برنامه، موقعيت آسيب زايي را براي اين قشرفراهم مي کند.
متاسفانه برخي از جوانان ونوجوانان با فضاي برنامه هاي مفيد غيردرسي بيگانه اند و پس از اتمام هر پايه تحصيلي به يكباره از فضاي آموزشي رها مي شوند و این دلیل است که غني سازي اوقات فراغت جوانان و نوجوانان بويژه در ايام فراغت آنها ازتحصيل ، همواره عاملي بازدارنده براي پيشگيري ازوقوع آسيب هاي اجتماعي است.
فراهم شدن دسترسي به تفريحات سالم و امكانات لازم براي گذراندن و غني سازي اوقات فراغت نوجوانان وجوانان و ایجاد امكانات عمومي ورايگان ورزشي از راهکارهای کاهش آسيب هاي اجتماعي در تابستان پیش روست.
تابستان در راه است و فرصتها همچون ابرمي گذرند و ترديد وجود ندارد كه غني سازي داراي اهميت زيادي است و براي سالم سازي اين اوقات و کاهش تهدیدها بايد برنامه ريزی شود.
.............................
گزارش: زهره رنگ آمیز