به گزارش خبرنگار مهر، محوطه ورودی غربی آستان عبدالعظیم حسنی(ع) در میان مردم بومی شهرری و زائران آن، به باغ توتی معروف است هر چند که مسئولان آستان، محوطه سمت راست را به نام صحن آیت الله کاشانی نامگذاری کرده اند با این حال این فضا همچنان به دلیل آنکه سالها پیش، پر از درختان توت بوده، به باغ توتی مشهور است.
اما از دو سال پیش تا کنون تصمیمی گرفته شده تا پروژه احداث شبستان امام خمینی (ره) با ساخت قریب به چهار هزار متر بنا گسترش یابد و صحن آیت الله کاشانی( بخش سمت راست باغ توتی) به حرم مطهر ملحق و قبوری که فعلا در آن قرار دارد تخریب شود تا پس از پایان طرح در محدوده داخل حرم قرار بگیرند. ساخت شبستان، ساختمان اداری، فروشگاه کتاب و کفشداری از جمله موارد مطرح شده در طرح توسعه ضلع غربی حرم مطهر است.
در این محوطه سنگ قبرها خرد شده و یا جابه جا شده اند و در بخش دیگر ستونهایی برای ایجاد دیوار و سقف کار گذاشته شده است اما بخشی از دیوار آستان که پوشیده از کاشیهای لعابی تاریخی است، با گسترش این شبستان به طور کامل از بین می رود. پیش از این نیز بخش هایی از این دیوار و کاشی هایش با سیمان تخریب یا پوشیده شده بود!
دور تا دور این بخش از گورستان، دیوار موقتی کشیده شده تا زائران، مزاحم انجام کار کارگران نشوند! افرادی هم که می خواهند برای زیارت اهل قبور به این بخش از گورستان مراجعه کنند تنها اجازه دارند در ساعاتی از روزهای پنج شنبه و جمعه به این محوطه وارد شوند.
این باغ که سالها پیش به منظور ایجاد گورستان خریداری شده بود، بخشی از فضای اطراف آستان حضرت عبدالعظيم محسوب می شود که با بقاع متصل به آن در بهمن ماه سال 1334 با شماره 406 در فهرست میراث ملی ایران قرار گرفت. بنابراین طبق قوانین میراث فرهنگی هر گونه تغییر در آن می بایست با نظر کارشناسان سازمان میراث فرهنگی انجام می شد.
با این حال برای گسترش آستان در بخش ورودی غربی نیز در آبان ماه سال گذشته، از کارشناسان سازمان میراث فرهنگی برای بازدید دعوت به عمل آمد و مسعود علویان صدر که آن زمان معاونت میراث فرهنگی کشور را در دست داشت، گفته بود که باتوجه به تعاملات صورت گرفته مقرر شد، كارشناسان و معماران برجسته سازمان ميراث فرهنگي به مطالعه و تحليل طرح توسعه در باغ توتي (حياط ضلع غربي حرم) بپردازند و نظرات خود را اعلام كنند. پس از آسيب شناسي ايوان آيينه و رواق دارالذكر، كارشناسان سازمان ميراث فرهنگي نتايج بررسي‌هاي خود را در قالب طرح مرمتي ارايه خواهند داد. این درحالی است که به گفته کارشناسان میراث فرهنگی بخش سمت راست باغ توتی( یا به گفته مسئولان آستان صحن آیت الله کاشانی،) جزئی از هویت فضای تاریخی اطراف آستان به حساب می آید.
هر چند مشاهیر و بزرگانی همانند ستارخان در بخش دیگری از باغ توتی دفن هستند و در این قسمت مردم عادی مدفون شده اند اما بازماندگان متوفیان از این تصمیم گرفته شده توسط مسئولان آستان ناراضی اند و در تماس با خبرگزاری مهر اعتراض خود را اعلام کردند.
یکی از این افراد حامد ابرقویی است که مادر، پدر و برادرش در این بخش از آستان حرم عبدالعظیم حسنی (ع) دفن هستند او به خبرنگار مهر می گوید: برای سالگرد فوت مادرم به حرم رفتیم اما چون تلی از خاک و شن روی قبر پوشیده شده بود، از کناری فاتحه خواندیم با این حال اعتراضمان به مسئولان آستان به جایی نرسیده است چون برای اجرای این طرح از مدتها پیش برنامه ریزی کرده بودند بدون اینکه از قبل اعلام رسمی کنند.
علی رحمتی از دیگر افرادی است که برای زیارت مزار فرزندش به این بخش از باغ توتی (صحن آیت الله کاشانی) رفته بود او نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اعتراض خود را با لفظ هتاکی به اهل قبور مطرح می کند و می گوید: زمان مراجعه به باغ توتی از ورودم به محدوده جلوگیری کردند و گفتند از پشت دیوار فاتحه بخوان. روز پنج شنبه نیز دیدم سنگ قبری روی مزار وجود ندارد تا اینکه خرده های آن را در گوشه و کنار پیدا کردم این درحالی است که فرزندم را کمتر از شش ماه است از دست داده ام با این حال چنین برخوردی با اهل قبور را نه تنها هتک حرمت می دانم بلکه از آنجا که پاسخگوی این قضیه نیستند بسیار ناراضی ام.
رحمتی شنیده که قرار است این محوطه به شبستان برادران تبدیل شود به همین منظور دیگر خانم ها نمی توانند به زیارت اهل قبور در این بخش بروند.
بخشی از ضلع غربی آستان که قرار است به شبستان تبدیل شود
در این باره، آقا بابا، مسئول امور عمرانی آستان حرم عبدالعظیم (ع) در گفتگو با خبرنگار مهر اعلام می کند که نمی داند چه کاربری برای این قسمت در نظر گرفته شده ولی هر زمان که تکمیل شد درباره آن تصمیم می گیرند. او ادامه می دهد: قطعا نظر جمع مردم برای اجرای این پروژه در نظر گرفته شده و رضایت عمومی پشت سر آن است.
وی اصرار دارد بگوید که این مکان باغ توتی نیست بلکه صحن آیت الله کاشانی نام دارد و در ادامه می گوید: ستونها روی زمین کار گذاشته شده است در این جا از سیستم جدیدی استفاده کردیم که دریاها و باتلاقها را نیز از همین روش برای ساخت بنا آماده می کنند یعنی آرماتورهایی با عمق 15 متر در جاهایی که قبور نبوده پایین رفته، مقاوم سازی شده و فوندانسیون روی آن قرار گرفته است.
وی درباره اینکه جانمایی قبور در داخل صحن توضیح می دهد: وقتی سالن ساخته شد، دقیقا همان جا روی سنگ های مرمر نام اهل قبور حک می شود به همین منظور تمام این اطلاعات ثبت شده است.
کاشی های تاریخی روی دیوار شبستان که در طرح توسعه، از بین خواهد رفت
آقا بابا، پاسخگویی به نارضایتی مردم از این پروژه را وظیفه روابط عمومی آستان می داند و می گوید: ممکن است تعداد کمی از افراد ناراضی باشند اما به طور حتم تمام مسائل حقوقی و شرعی این موضوع لحاظ شده است.
وی همچنین درباره تعامل با سازمان میراث فرهنگی نیز معتقد است نیازی به صحبت با کارشناسان میراث فرهنگی نیست چون این مورد مربوط به میراث فرهنگی نبوده است!
اما احمد محیط طباطبایی، کارشناس میراث فرهنگی تهران در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: برخی از برنامه ریزی ها برای ساماندهی به قبور و گورستانهای محلی به تازگی انجام می شود که هویت آن محله را از بین می برد چرا که حتی انتخاب سنگ قبرها و جانمایی هر کدام از آنها، نشان دهنده بخشی از زندگی مردم است اما با از بین بردن گورستانها این هویت را نیز از مردم تهران می گیریم.
وی ادامه می دهد: شهرری و آستان حرم حضرت عبدالعظیم (ع) نیز با تمام الحاقاتش از جمله باغ توتی برای مردم یادآوری خاطره و هویت تاریخی است که می بایست به همان شکل حفظ شود.
.............. گزارش و عکس از فاطیما کریمی