تاریخ انتشار: ۲۷ خرداد ۱۳۹۲ - ۱۲:۱۹

خبرگزاری مهر- گروه دین و اندیشه: هنری سیجویک خودگرایی را نظریه‌ای اخلاقی می‌داند که شبیه با فایده‌گرایی است. فایده‌گرایان معتقدند که فرد باید در صدد حداکثر کردن خیر و خوبی همه انسان‌ها در جهان باشد. در عوض، خودگرایان معتقدند که تنها خوبی‌ای که فرد باید در نهایت به دنبال آن باشد، خوبی خود اوست.

هنری سیجویک (Henry Sidgwick)‏ اقتصاددان و فیلسوف فایده‌گرای انگلیسی بود. او یکی از پایه‌گذاران و اولین رئیس انجمن پژوهش فراروانی، عضو انجمن متافیزیک و از پیشگامان فعالیت در جهت حق تحصیلات عالی برای زنان بود. او از طرفداران خودگرایی اخلاقی به شمار می‌رود.

هنری سیجویک خودگرایی (egoism) را نظریه‌ای اخلاقی می‌داند که شبیه با فایده‌گرایی(utilitarianism) است. فایده‌گرایان بر آن هستند که فرد باید در صدد حداکثر کردن خیر و خوبی همه انسان‌ها در جهان باشد.

در عوض، خودگرایان معتقدند که تنها خوبی‌ای که فرد باید در نهایت به دنبال آن باشد، خوبی خود اوست. باید این نوع از خودگرایی را (که غالبا «خودگرایی اخلاقی» خوانده می‌شود) از این فرضیه تجربی که انسان‌ها درصدد حداکثر کردن خوبی خودشان هستند (خودگرایی روان‌شناختی)، تمییز نهاد.

خودگرایی اخلاقی، می‌تواند با رفتاری که به نفع دیگران است موافق باشد؛ چرا که غالبا بهترین راه برای ارتقای خیر و خوبی روابط مشترک است، اما خودگرایان نمی‌توانند توجیه دگرگرایانه برای این‌گونه مشارکت‌ها را بپذیرند.

در واقع، دگرگرایی خیر دیگران را صرفا به خاطر خود ایشان می‌خواهد، در حالی که خودگرایان تأکید می‌کنند که هدف غایی انسان باید صرفا خیر خودش باشد. یکی از شیوه‌های دفاع از خودگرایی اخلاقی این است که خودگرایی روان‌شناختی اثبات شود و آن‌گاه گفته شود الزام‌ها و تکالیف ما نمی‌توانند فراتر از توانایی‌های ما باشند.

در واقع، اگر ما [ذاتا خودگرا هستیم و] گریزی از حداکثر کردن رفاه و خوشی خود نداریم، نباید خود را پای‌بند معیاری بدانیم که خواستار خودخواهی کمتری است، اما این دفاع به طور گسترده‌ای رد شده است؛ چرا که خودگرایی روان‌شناختی برداشت بسیار ساده‌انگارانه‌ای از رفتار آدمی است.

علاوه بر آن، خودگرایی ناقض درک ما نسبت به بی‌طرفی (و انصاف) است و هیچ واقعیتی درباره خود فرد نیست که خارج کردن منافع دیگران را از هدف غایی فرد توجیه کند.

اما نوع متفاوتی از خودگرایی وجود دارد که در جهان باستان رشد و نمو یافته و این نقد آسیبی به آن نمی‌رساند. بر اساس این نوع خودگرایی، خیر فرد عمدتا یا منحصرا متضمن عمل فضیلت‌آمیز می‌باشد.