دکترحسن قنبری استاد گروه فلسفه دانشگاه ادیان و مذاهب قم در مورد اینکه عقل و خرد در زندگی فردی و جمعی انسان چه جایگاهی دارد و اینکه در اندیشه دینی از عقل به عنوان «رسول درون» یادشده چه معنایی دارد به خبرنگار مهر گفت: عقل از ممیزات و مشخصات انسان از سایر موجودات بویژه حیوانات است. بهره مندی از عقل و استفاده از آن در زندگی از بدیهیات است. عقل در انسان، انسان را هدایت می کند. قدما می گفتند انسان حیوان ناطق است و نطق به معنی عقل بود. اما امروزه می گویند انسان قدرت حل مسئه را دارد به معنای اینکه از عقل بهره مند می شود.
وی افزود: انسان باید برای حل تمامی مسائل و مشکلاتش از عقل استفاده کند. تصور نمی شود کرد که اگر انسان بخواهد از عقلش بهره نبرد چه زندگی ای خواهد داشت. البته انسان دو بعد دارد یک بعد عواطف و احساسات و یک بعد عقل. به نظر می رسد که آن بعد عواطف و احساسات هم اگر با عقل هدایت بشود کارسازتر است و اگر عواطف و احساسات عقل را تحت الشعاع قرار دهند برای انسان مشکل ساز خواهد شد. کاربرد و استفاده از عقل در انسان خیلی بدیهی و واضح است.
این محقق و پژوهشگر حوزه فرهنگ و فلسفه در مورد اینکه جامعه ایرانی تا چه میزان در زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی «عقلانیت» را مدنظر قرار می دهد هم افزود: از بعد فردی عقلانیت که بیرون بیاییم در بعد اجتماعی و جمعی باز خیلی بدیهی و روشن است که عقل همان قدرت حل مسئله در زندگی اجتماعی و جمعی را دارد. همانطور که عقل مسائل فردی را حل می کند بهره مندی از آن قادر است مسائل اجتماعی را حل کند.
این محقق و پژوهشگر مسائل فرهنگی در مورد اینکه اگر بپذیریم که جامعه ما کمتر به عقلانیت تکیه دارد علل و ریشه های آن چیست، گفت: حالا جامعه ایرانی در مسائل اجتماعی ممکن است عواطف و احساساتش بر عقلش غلبه یابد زیرا ایرانیان عاطفی و احساساتی هستند اما طبعاً آرمان این مسئله این است که بعد عقلی بر بعد عواطف غلبه پیدا کند. برجسته کردن عواطف و احساسات و تحت الشعاع قرار دادن عقل جامعه را با مشکلاتی روبرو خواهد کرد. ریشه ها و علل کمتر توجه کردن به عقلانیت در جامعه ایرانی به مباحث تاریخی و جامعه شناختی بر می گردد . اینکه در فرهنگ بعضی از ایرانیان عواطف و احساسات بیشتر غلبه دارد شاید هم حاکمان در طول تاریخ برای بهره مندی از اغراض سیاسی و اجتماعی عواطف و احساسات را در ایرانیان برجسته کرده اند.
این استاد گروه فلسفه دانشگاه ادیان و مذاهب قم در مورد اینکه راهکار ارتقای عقلانیت در جامعه چیست، یادآور شد: هیچ کسی ادعا نمی کند که عقل چیز خوبی نیست و ضد عقلانی است. بلکه افراد در تعاریف عقل و عقلانیت با هم مشکل دارند. اگر تعریف درستی از عقل و عقلانیت ارائه شود که مورد قبول همگان باشد بدیهی است که همه از آن تبعیت کرده و کسی پیدا نمی شود که بگوید من ضد عقل هستم زیرا استفاده از عقل همان قدر بدیهی است که عدم بهره مندی از عقل قبحش بدیهی است.