به گزارش خبرنگار مهر، نام صنعت سنگ با نام استان لرستان پیوند خورده است به طوریکه این استان ۲۷ درصد تولیدات این صنعت را در ایران و سه درصد تولیدات صنعت سنگ دنیا را راهی بازارهای داخلی و خارجی می کند.
در حال حاضر بیش از ۴۵۰ واحد سنگبری در استان لرستان در حال فعالیت هستند به طوریکه این استان با توجه به منابع غنی سنگ به خصوص سنگهای تزئینی و نما در منطقه، در زمینه سرمایه‌گذاری در راستای فرآوری انواع سنگهای تزئینی، ساختمانی و مواد کانی غیرفلزی استانی مستعد است.
بیشتر معادن استان لرستان به سنگهای نما و تزئینی اختصاص دارد به طوریکه با داشتن حدود یک چهارم ذخایر سنگهای تزئینی کشور حائز رتبه اول در این زمینه است. از انواع معادن این استان می توان به سنگ گچ، سنگ آهک، سنگ چینی، فروسیلیس، فلدسپات، تالک، نمک و سنگ لاشه پالون اشاره کرد.
سنگی که سر محیط زیست را شکست
با وجود این ظرفیت و اشتغالی که در صنعت سنگ لرستان وجود دارد، متاسفانه این صنعت با مشکلات عدیده ای دست در گریبان است که فعالیت سنتی واحدهای سنگبری، خام فروشی سنگ لرستان و ضایعات بالای این صنعت به تنهایی برای عدم کامیابی صنعت سنگ لرستان کافی است.
و اما این مشکلات تنها موجب آسیب به پیکره صنعت سنگ و کاهش درآمد و مشکلات جدی پیش روی توسعه این صنعت نشده است بلکه فعالیتهای غیراصولی در این صنعت گریبان محیط زیست را نیز گرفته تا هر ساله خسارت هنگفتی به محیط زیست انسانی و طبیعی وارد شود.
متاسفانه فعالیت سنگبریها در حاشیه برخی شهرهای استان لرستان آلودگیهایی در ابعاد مختلف به دنبال داشته است که در این میان می توان به گرد و غبار حاصل از فعالیت این سنگبری ها، پسماندها و ضایعات آنها اشاره کرد.
از یک سو گرد و غباری که در هنگام برش و یا تراشیدن سنگ - به خصوص در سنگتراشی هایی که بدون آب فعالیت می کنند - به وجود می آید می تواند برای افراد مضر باشد چرا که این غبارها حاوی سیلیس هستند و از سوی دیگر دوغاب حاصل از تولید سنگ که شامل مخلوط آب و ذرات بسیار ریز سنگ (پودر سنگ) بوده و به عنوان پسماند سنگبری ها دور ریخته می شود می تواند به محیط زیست آسیب برساند.
۶۰ درصد فعالیت سنگبریهای لرستان تبدیل به ضایعات می شود
محمد حسین بازگیر مدیر کل محیط زیست استان لرستان در این رابطه معتقد است که ۶۰ درصد فعالیت سنگبریهای استان تبدیل به ضایعاتی می شود که برای محیط زیست مشکلاتی را ایجاد می کند.
وی به برخی از این مشکلات اشاره کرده و ادامه می دهد که آب ناشی از فعالیت سنگبریها تبدیل به پودری می شود که در اثر پخش شدن آن در بافت خاک یا در رودخانه ها موجب آلوده شدن محیط زیست شده و خاک را به سمت قلیایی شدن می برد و این آلودگی ها تاثیر سویی روی رشد گیاهان دارد.
بازگیر یکی دیگر از ضایعات سنگبریها را لاشه سنگ ها عنوان کرده و می گوید: علاوه بر این پودرهای حاصل از فعالیت سنگبری ها با جذب آب تبدیل به سیمانی می شود که زمین کشاورزی را از حاصلخیری می اندازد و از سوی دیگر رها کردن لجن های حاصل از فعالیت سنگبریها در کنار جاده ها و رودخانه ها منظره زیست محیطی را با مشکل جدی مواجه می کند.
همچنین ضایعات کارخانه های سنگ از دیگر پسماندهای حاصل از فعالیت ها در این صنعت است. این ضایعات در مراحل مختلف تولید ایجاد می شود که بخشی از آن قابلیت استفاده و بازیافت در کارخانه های سنگ کوبی را دارند که باید به این امر از سوی متولیان توجه شود.
یک صنعت و دو چالش
و اما در این میان باید از دو دیدگاه به چالش "ضایعات" در صنعت سنگ پرداخت. از یک سو سرمایه ای که به راحتی از پیکره این صنعت جدا شده و در قالب ضایعات دور ریخته می شود و از سوی دیگر زخمی که این ضایعات بر پیکره محیط زیست وارد می کند و اثرات تخریبی بلندمدتی که بر جای می گذارد.
با این تفاسیر پژوهش ها در این زمینه آمار و ارقام قابل تاملی به دست داده است، آماری که برای صنعت سنگ حسرت بار و برای محیط زیست تاسف بار است.
رئیس اداره آموزش، فناوری و صنایع نوین سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان در این رابطه به خبرنگار مهر می گوید: لرستان به لحاظ شرایط جغرافیایی و ظرفیتهای طبیعی دارای معادن زیادی است.
۷۰ درصد صنایع لرستان از نوع معدنی است
پیمان تابعی افزود: با توجه به این پتانسیل بیشترین صنایع استان در حوزه صنایع معدنی فعالیت می کنند به طوریکه ۷۰ درصد صنایع استان از نوع معدنی است.
وی تصریح کرد: این ظرفیت در کنار مزایا و فرصت هایی که در ابعاد مختلف برای استان به وجود آورد تهدیدهایی را نیز به همراه داشته است به طوریکه فعالیت برخی از این واحدها به لحاظ زیست محیطی مخاطراتی را برای محیط زیست انسانی و طبیعی استان به دنبال داشته است.
رئیس اداره آموزش، فناوری و صنایع نوین سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان به وضعیت معادن سنگ استان اشاره کرد و بیان داشت: استان لرستان دومین استان کشور به لحاظ حجم استحصال از معادن سنگ است.
تابعی با بیان اینکه این امر به لحاظ اقتصادی یک مزیت مهم برای توسعه صنعتی استان و همچنین اشتغالزایی در این بخش محسوب می شود عنوان کرد: با این وجود در زمینه فعالیتهایی که در حوزه صنعت سنگ انجام می شود بر اساس استانداردهای زیست محیطی با حد مطلوب فاصله زیادی داریم.
وی ادامه داد: متاسفانه ضایعات و پسماندهای سنگبریهای استان مشکلاتی را برای محیط زیست ایجاد کرده که بعدها تبدیل به چالشی جدی در استان خواهد شد.
سالانه ۱۰۰ میلیارد تومان سنگ از پیکره صنعت به زخم محیط زیست زده می شود
رئیس اداره آموزش، فناوری و صنایع نوین سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان با اشاره به اینکه به این معضل می توان از دو جنبه پرداخت، افزود: از یک سو ارزش افزوده ضایعاتی که از صنعت سنگ بر جا می ماند حجمی بالای ۱۰۰ میلیارد تومان در سال را شامل می شود، که با این تفاسیر یک سرمایه عظیم هر ساله به راحتی در این صنعت هدر می رود و دور انداخته می شود.
تابعی ادامه داد: این در حالیست که دور ریختن همین ضایعات خسارتی معادل همین ارزش افزوده به محیط زیست وارد می کنند که این روند نگران کننده است.
وی معتقد است که جلوگیری از دور ریز این میزان ضایعات و استفاده بهینه از این ظرفیت علاوه بر افزایش درآمد این صنعت می تواند از خسارت های جدی به محیط زیست جلوگیری کند.
کمبود اعتبار دوره های آموزشی برای فعالان صنعت سنگ را متوقف کرد
رئیس اداره آموزش، فناوری و صنایع نوین سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان به فعالیتهای این سازمان برای استفاده از فرصت ها در این بخش و کاهش تهدیدها اشاره کرد و بیان داشت: در این راستا دوره های آموزشی کاهش ضایعات صنایع سنگ در استان و برای فعالان این حوزه برگزار شده است.
تابعی ادامه داد: این دوره های آموزشی اثرات خوبی داشته ولی چون حجم ضایعات در این صنعت بسیار بالاست هنوز به حد مطلوب در این زمینه نرسیده ایم.
وی از کمبودها در زمینه بودجه های آموزشی نیز گلایه مند است و می گوید: متاسفانه در سالهای اخیر اصلا بودجه های آموزشی در فصول اعتباری دیده نمی شود و تنها بودجه های پژوهشی داریم به طوریکه در سال گذشته ۱۹ میلیون تومان بودجه پژوهشی داشتیم که در حوزه معادن و صنعت سنگ هزینه کردیم.
رئیس اداره آموزش، فناوری و صنایع نوین سازمان صنعت، معدن و تجارت لرستان با تاکید بر اینکه جلوگیری از خسارات در این بخش و کاهش ضایعات نیاز به بودجه های بیشتری دارد، عنوان کرد: امیدواریم سازمان محیط زیست بتواند در بحث آموزشهای زیست محیطی حوزه صنعت به یاری ما بیایند و بتوان در این زمینه قدم های جدی تری برداشت.
تابعی با بیان اینکه هر ساله ضایعات صنعت سنگ معادل همان ۱۰۰ میلیارد تومان به محیط زیست خسارت وارد می کند، یادآور شد: در صورتیکه کمتر از نیم درصد این اعتبار اختصاص داده شود مشکل ضایعات در صنعت سنگ به طور کلی رفع می شود و ضمن افزایش ۱۰۰ میلیارد تومانی درآمد این صنعت می توان از خسارتی معادل همین رقم به محیط زیست جلوگیری کرد.
راهکار برون رفت از این بحران چیست؟
به هر روی سرمایه ۱۰۰ میلیاردی که از دست می رود و خسارت ۱۰۰ میلیاردی که به جای می ماند روایت تلخی از صنعتی است که در آماری تنها ۲۰ درصد واحدهای فعال در آن به صورت مدرن فعالیت دارند تا شاهد فعالیتهای غیراصولی در این صنعت و در نتیجه خسارات و تبعات یاد شده باشیم.
و اما راهکار برون رفت از این بحران چیست؟ همانطور که اشاره شده توسعه آموزشها در این بخش و اختصاص اعتبارات لازم برای این امر از اولویتهای ویژه ای است که باید متولیان امر به آن بپردازند.
از سوی دیگر اجرای مصوبه ایجاد "پژوهشکده سنگ" در استان که یکی از اولویت های کاری آن جلوگیری از ضایعات سنگ بوده است از دیگر مواردی است که به نظر بعد از گذشت سالها مورد غفلت قرار گرفته است و پیگیری مسائل مربوط به عدم اجرای این مصوبه گزارش دیگری می طلبد.
همچنین از یک سو جلوگیری از خام فروشی در این صنعت و از سوی دیگر اعطا تسهیلات به منظور خریداری تجهیزات مدرن و به روز رسانی فعالیتها در حوزه صنعت سنگ از دیگر مواردی است که باید مورد متوجه متولیان قرار گیرد.
به هر حال به نظر می رسد زمان آن فرارسیده تا صنعت سنگ را از وضعیت کنونی بیرون کشیده و به فکر چاره اندشی بود وگرنه در آینده برای فرصت های از دست رفته و تهدیدهایی که گریبان محیط زیست را گرفته تنها می توان آه و حسرت کشید.
.....................................
گزارش: صدیقه حسینی