به گزارش خبرنگار مهر، باتلاق بین المللی جازموریان با ارزشترین حوزه آبریز در استان کرمان و در جنوب شرق کشور از نظر منابع گیاهی و جانوری است این منطقه تا چندی قبل یکی از بکر ترین و دست نخورده ترین مناطق حیات وحش ایران محسوب می شد و به دلیل شرایط خاص جغرافیایی پای انسان به برخی از مناطق آن باز نشده بود.
جازموریان در نقشه مهاجرت پرندگان سیبری ثبت شده است و هنوز هم در محدود مناطق آبگیر این حوزه می توان پرندگان مهاجر را مشاهده کرد اما به دلیل خشکسالی و کمبود شدید آب و کاهش دبی آب رودخانه های هلیل رود و بم رود وسعت جازموریان هر سال کمتر می شود.
سکوت مسئولان در قابل فاجعه جازموریان
در حالیکه اگر یک میلیمتر از سطح آب دریاچه نمکین ارومیه کاسته شود بسیاری از سازمانهای ملی داد و فریادشان به آسمان بلند می شود آن هم در منطقه ای پر آب از نظر بارندگی در کشور، در همان زمان این جازموریان است که خشک می شود و هزاران هکتار از وسعتش کاسته شده و بر وسعت کویر اطرافش افزوده می شود اما هیچ مسئولی و به خصوص سازمان محیط زیست کمترین عکس العملی از خود نشان نمی دهند.
هر چند خشکسالی بر روند کم آبی جازموریان تاثیر گذار بوده است اما مهمترین دلیل از بین رفتن باتلاق جازموریان خشکسالی نیست، دخالت های انسانی اصلی ترین دلیل خشک شدن جازموریان است وجود دهها سد در مسیرهای بالا دست هلیل رود و بم رود و برداشت بی رویه آب بدون در نظر گرفتن حق آبه جازموریان مشکل اساسی این باتلاق بین المللی است که در کمال تاسف و با سرعت فراوان در حال خشک شدن است.
بسیاری از عرصه های اطراف این باتلاق که زمانی مملو از مراتع، نیزارها و آبگیرهای کوچک و بزرگ بود امروز به بیابانی بی آب علف و ترک خورده ای تبدیل شده است که نمادی از دخالتهای بی رویه انسانی است.
برداشت بی رویه آب کشاورزی از منابع زیر زمینی جازموریان نیز بر مشکلات افزوده است و این منطقه را که زمانی تامین کننده اصلی علوفه منطقه بود را به یکی از وارد کنندگان اصلی علوفه دامی تبدیل کرده است.
دریاچه ای که بیابان شد
بسیاری از گونه های منحصر به فرد گیاهی و جانوری در حوزه اصلی آبریز جازموریان از بین رفته اند و گونه های جانوری از منطقه کوچ کرده و یا در وسعت کمتری از محیط زیست قرار گرفته اند که موجب تعارضات متعدد و به هم خوردن چرخه زیست محیطی شده است.
با وجود پیگیریهای متعدد خبرگزاری مهر اما هنوز خبری از اختصاص حق آیه جازموریان نیست و پهنه عظیم جازموریان که روزگاری مملو از طراوات و سر سبزی بود این روزها خشک و بی آب و علف در حال از بین رفتن است.
در نزدیکی جازموریان و در استان سیستان بلوچستان هامون نیز خشک شده است بسیاری دلیل خشک شدن هامون را عدم همکاری افغانستان در تامین حق آبه این دریاچه می دانند اما گویی خشک شدن هامون نیز به اندازه دریاچه ارومیه دارای اهمیت نیست از سوی دیگر این سوال مطرح می شود که حوزه آبریز جازموریان که در مرزهای داخلی قرار دارد چرا در صدد تامین آب جازموریان برنمی آید.
جازموریانی که از معدود حوزه های آبگیر جنوب شرق کشور است و از ذخیره گاههای مهم تامین آب و حیات وحش در منطقه محسوب می شود این روزها در حال از بین رفتن است و در حالی که سازمانهای محیط زیست و حتی دوستادارن محیط زیست در این خصوص سکوت کرده اند در این میان تنها کشاورزان هستند که هنوز دلشان برای جازموریان بزرگ می سوزد.
این نیز از دردهای جازموریان است که بهره بردارانش که به دنبال منافع خود هستند برایش دلسوزی می کنند زیرا تا جازموریان باشد آنها هم خواهند بود.
هزاران کشاورز و دامداری که از زمینها و مراتع حاصلیز این منطقه ارتزاق می کردند و هم اکنون نیز از باقیمانده آن استفاده می کنند و با خشک شدن و خالی شدن حوزه های آبگیرش آنها را زیر کشت می برند و اشاره به این نکته را نیز نباید از نظر دور داشت که جنوب کرمان یکی از بزرگترین استفاده کنندگان از سموم و کودهای شیمیایی است!.
هجوم ملخ های عربی به مراتع جازموریان و سمپاشی مراتع/ حیات وحش در خطر دو جانبه
اما این روزها مراتع و حوزه سبز جازموریان که یکی از بدترین روزهای حیات خود را سپری می کند با تهدیدی دیگر نیز مواجه شده است.
هجوم گسترده ملخهای عظیم الجثه عربی که طول برخی از آنها چندین سانتیمتر است مراتع و حوزه جازموریان را در برگرفته اند.
هر چند اقداماتی برای مقابله با ملخهای مهاجر شده است اما تکثیر بسیار بالا و وجود کولنیهای گسترده این حشره موجب تخریب بخش قابل توجهی از حوزه سبز جازموریان طی روزهای اخیر شده است.
میزان تخریب ملخ ها به حدی است که حتی نخل داران جنوب کرمان و در اطراف جازموریان نیز در امان نمانده اند در این میان مسئولان جهاد کشاورز با همکاری فائو و تشکیل گروههای محلی در صدد شناسایی محلهای تجمع ملخ ها و حذف آنها برامده اند.
محمد یزدانپناه، مدیرجهاد کشاورزی قلعه گنج اظهارداشت: حوزه جازموریان با وجود کاهش وسعت باتلاق و دریاچه مرکزی همچنان برای کشاورزی مساعد است و با توجه به بارندگیهای سال گذشته وضعیت برای کشاورزان تا حدودی بهبود یافته است.
وی با اشاره به وجود مراتع اطراف جازموریان و کشت و کارهایی که در این پهنه بزرگ جنوب کرمان می شود گفت: جنوب کرمان یکی از بهترین مناطق کشور برای کشاورزی است که متاسفانه با آغاز فصل بهار مورد هجوم ملخ ها قرار گرفته است و خساراتی را به جای گذاشته اند با این وجود با اجرای طرح سم پاشی در 500 هکتار و شناسایی کلونیهای ملخ ها توانستیم این آفت را در سطح مزارع کنترل کنیم.
وی خواستار همکاری کشاورزان با مسئولان جهاد کشاورزی و گزارش آنها در خصوص وجود کلونی های ملخ ها در منطقه شد و گفت: دامداران نیز باید از چرای دامهای خود در مناطق سمپاشی شده خودداری کنند.
با این وجود به نظر می رسد ملخ های خسارات قابل توجهی را به عرصه های طبیعی جازموریان وارد کرده باشند که تا کنون گزارش مستندی در این خصوص منتشر نشده است و اقدامات صورت گرفته برای مقابله با این افت بیشتر در سطح کنترل افت محصولات کشاورزی بوده است.
دبی جازموریان به صفر رسید
سهیل انبازی، کارشناس و فعال محیط زیست در گفتگو با مهر اظهارداشت: با توجه به بارندگیهای سال گذشته و افزایش رطوبت و همچنین افزایش پوشش گیاهی منطقه جاموریان به محلی مناطب برای هجوم ملخ های عربی تبدیل شده است.
وی با اشاره به خطر ناشی از حضور این آفت گفت: تکثیر بسیار بالا و اشتهای این حشره در تغذیه از پوشش گیاهی می تواند یک منطقه را در مدت زمان کوتاهی عاری از پوشش گیاهی مطلوب کند و با توجه به خشکسالی ها و آسیب پذیری شدید مراتع و پوشش گیاهی جازموریان وجود ملخ ها می تواند این حوزه مهم آبگیر کرمان را با تهدید جدی مواجه کند.
این فعال محیط زیست افزود: متاسفانه حق آبه جازموریان پشت سدها مانده است و عملا دبی آب به جازموریان به حد صفر نزدیک شده است و تنها با بارندگیهای سال گذشته در اطراف باتلاق بود که دریاچه مرکزی باتلاق تا حدودی وضعیت مناسبی پیدا کرد.
وی افزود: در چنین شرایطی رنگ سبز پوشش گیاهی ملخ ها را به تولید مثل ترغیب می کند و در نهایت کلونیهای بسیار بزرگ ملخ تشکیل می شود که پس از تخریب هر منطقه به منطقه مجاور مهاجرت می کنند.
انبازی سم پاشی را به خصوص در عرصه های طبیعی برای بسیاری از گونه های حیات وحش مضر دانست و گفت: در حال حاضر نیز بسیاری از گونه های جانوری منطقه به دلیل کمبود شکار، دخالتهای انسانی و کمبود آب در این منطقه با تهدید جدی مواجه می شوند وبا سم پاشی بسیاری از این گونه ها از بین می روند.
....................................
گزارش: اسما محمودی