به گزارش خبرنگار مهر، در جهان امروز موضوع حفاظت از محیط زیست به یکی از دغدغه های جدی جوامع بشری تبدیل شده و چالش های رخ داده بر اثر فعالیت های گسترده انسانها سبب بروز آسیب های جدی به اکوسیستم های آبی و خاکی شده است.
یکی از چالش هایی که پای انسان امروز را به بحرانی عمیق کشانده موضوع مواد زائد جامد شهری به ویژه پلاستیک است؛ این حقیقت بسیار تلخی است که امروز کره زمین در حصر این مواد پلاستیکی به ناحق گرفتار شده است.
ایران در میان 10 کشور نخست دنیا در زمینه مصرف پلاستیک
به عنوان مثال امروز کشورهای پهناور و توسعه یافته ای همچون آمریکا و کانادا بدون در نظر گرفتن شاخص های زیستی زمین سالانه بیش از 10 میلیون تن پلاستیک تولید و مصرف می کنند که بیش از نیمی از این میزان وارد چرخه محیط زیست شده که تنوع زیستی زیستمندان آبی و خشکی زمین را با خطرات جدی مواجه ساخته است.
این در حالی است که کشورهای در حال توسعه نیز در افزایش فزاینده تولید پلاستیک نقش بسیار پر رنگی را ایفا کرده که تداوم این شرایط نه تنها محیط زیست کره زمین را با خطرات جدی روبرو ساخته بلکه به رویکردهای اقتصادی نیز به دلیل هزینه جمع آوری این زباله، بازیافت و یا نگهداری آن در محل های مناسب دفن ضربه های بسیاری را وارد کرده است.
یکی از کشورهایی که در زمینه تولید و مصرف پلاستیک در میان 10 کشور نخست جهان قرار گرفته ایران است؛ بر اساس آمار رسمی منتشر شده تنها در پایتخت ایران روزانه نزدیک به 500 تن پلاستیک وارد چرخه محیط زیست می شود که در دراز مدت سبب اخلال در این چرخه شده و آسیب های آن غیر قابل جبران خواهد شد.
21 تیرماه؛ روز بدون پلاستیک
در همین راستا از سال گذشته با یاری فعالان و دوستداران محیط زیست روز 21 تیر ماه در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی به عنوان "روز بدون پلاستیک" ثبت شده و امسال در دومین سال برگزاری آن برخی از کلان شهرهای کشور به تکاپو افتاده اند تا از عمیق تر شدن این بحران جلوگیری به عمل آورند.
به گفته کارشناسان حوزه محیط زیست تولید مواد زائد جامد شهري و افزایش فزاینده آنها در جامعه ایرانی كه رابطه مستقیمی با افزايش جمعیت شهرها دارد به مصرف گرایی بیش از اندازه ایرانی ها تبدیل شده که در کنار گسترش سریع صنعت پتروشيمي، طيف وسیعی از مواد پلاستيكي مختلف توسط اين صنعت توليد و بدین ترتیب ضایعات پلاستيكي نیز با همان نرخ در حال افزايش است.
در ایران سالانه 200 هزار تن پلاستیک تولید می شود
تاریخچه صنایع پلاستیک در ایران به سال 1337 باز می گردد که مطالعات اولیه برای احداث کارخانه تولید پلی وینیل کلراید در اهواز آغاز شد و امروز این صنعت به رشد قابل ملاحظه ای دست یافته است؛ اما با تولید روز افزون انواع پلاستیک اندک اندک مشکلات ناشی از عدم بازیافت طبیعی آن در طبیعت به یکی از چالش های محیط زیست ایران تبدیل شده است.
پلاستیک به عنوان یکی از پرمصرف ترین و ارزان ترین محصولات شیمیایی جهان در دهه اخیر نقش قابل ملاحظه ای در تجارت، زندگی و رشد اقتصادی بسیاری از کشورها از جمله ایران داشته است.
این در حالی است که بر اساس آمار و شواهد استفاده مستمر از کیسه های پلاستیکی سالانه رقمی نزدیک به 200 هزار تن پلاستیک تولید و به مصرف می رسد؛ رقمی که به دلیل شرایط شکننده ای که امروز محیط زیست کشور با آن روبروست می توان از آن به عنوان بحران عمیق زیستی یاد کرد.
یکی از انواع پلاستیک هایی که مورد استفاده روزمره قرار می گیرند کیسه های پلاستیکی غیر قابل تجزیه است؛ کیسه هایی ارزان قیمت که حتی به طور رایگان در فروشگاه های مواد غذایی و...در بین مردم توزیع می شوند به دلیل یکبار مصرف بودن به صورت زباله تبدیل شده و مشکلات زیستی ناشی از دور ریخت آن هزینه های بسیاری را به اقتصاد کشور تحمیل می کند.
پلاستیک عامل آلودگی منابع آبی و خاکی کشور است
یک کارشناس ارشد محیط زیست در این رابطه به خبرنگار مهر می گوید: طول عمر مواد پلاستیکی در طبیعت بسیار بالا بوده و حتی تا 500 سال در محیط باقی مانده و سبب بروز آسیب های زیستی مختلفی به ساختار طبیعی زمین وارد می شود.
محسن تیزهوش معتقد است که آلودگی های محیط زیست ناشی از رها سازی این زباله سفید رنگ پیامدهای منفی بسیاری در پی داشته که می توان به آلودگی منابع آبی و خاکی اشاره کرد.
وی ادامه می دهد: شوربختانه ماندگاری زیاد این ماده در طبیعت می تواند آلودگی منابع آبی سطحی و به ویژه منابع زیر زمینی را همراه داشته که در چرخه طبیعی زمین می تواند باعث بروز بیماری های مختلف و خطرناکی در بین انسانها و سایر موجودات شود.
این فعال محیط زیست عنوان می کند: از سوی دیگر عدم تجزیه ناپذیری پلاستیک می تواند پایداری و تعادل زیستی خاک را بر هم زده و سبب فرسوده شدن و از بین رفتن حاصلخیزی خاک در بلند مدت شود.
سلامتی مردم در هراس استفاده از ظروف یک بار مصرف
تیزهوش یادآور می شود که امروزه استفاده از ظروف یکبار مصرف به دلیل ارزان بودن جایگاه محکمی در بین مراسم های مختلف ما ایرانی ها پیدا کرده در حالیکه مواد تشکیل دهنده این ظروف بسیار خطرناک بوده و عامل بیماری های گوناگونی است.
وی می گوید: این ظروف از مشتقات نفتی ساخته شده و بر اساس تحقیقات به عمل آمده حتی در دمای کمتر از 30 درجه نیز می تواند وارد مواد غذایی شده و با آزاد شدن مواد درونی آن اسباب بروز انواع سرطان را در بدن فراهم می آورند.
درخواست از مجلس و دولت آینده؛ استفاده از پلاستیکهای تجزیه پذیر قانون شود
این کارشناس آلودگی محیط زیست یادآور می شود: در یک سال گذشته برخی از کلان شهرهای کشور با توزیع نایلکسهای تجزیه پذیر در بین شهروندان اقدام شایسته ای انجام داده اند که باید این رویکرد تداوم داشته و روز بدون پلاستیک در تقویم رسمی کشور ثبت شده و رسانه های گروهی از جمله رسانه ملی به یاری دوستداران محیط زیست بشتابند.
تیزهوش می گوید: در این بین موضوع جایگزین کردن نایلکس های تجزیه پذیر که در مدت زمان بسیار کوتاه تری در طبیعت تجزیه شده و آلودگی های کمتری نیز دارند آنچنان که شایسته است مورد حمایت سازمان حفاظت محیط زیست کشور قرار نگرفته و این رویکرد توسط فعالان و دوستداران محیط زیست پیگیری شده است.
وی ادامه می دهد: از دولت آینده انتظار می رود با حمایت همه جانبه از محیط زیست کشور از این طرح های آینده نگر استفاده کرده و سازمان حفاظت محیط زیست کشور استفاده از پلاستیک های تجزیه پذیر را در قامت یک طرح جامع به مجلس شورای اسلامی ببرد تا با کمک و حمایت های دولت آینده چنین طرح هایی به یک رویکرد ثابت، قانونی و اقتصادی در برنامه های حفاظت از محیط زیست کشور تبدیل شود.
تیزهوش معتقد است که در همین راستا باید این طرح در سایر شهرهای کشور نیز با کمک ادارات کل حفاظت از محیط زیست، شهرداری ها و سازمان های مردم نهاد عملیاتی شود تا پیش از آنکه این معضل به چالشی عمیق تبدیل شود برای کنترل آن اقدام کرد.
به استفاده از کیسه های پارچه ای بازگشت کنیم
به هر روی علی رغم راهکارهای پیش گفته به نظر می رسد همراهی مردم با این طرح می تواند به صورت خود جوش از هزینه های جاری دولت و شهرداری ها کاسته و به بهبود شرایط محیط زیست کشور نیز کمک شایسته ای کند و در همین راستا یکی از راه های مقابله با این معضل حرکت به سمت کاهش مصرف پلاستیک از سوی مردم است.
در حقیقت اگر هر فرد روزی یک کیسه پلاستیک کمتر مصرف کند می توان امیدوار بود که روزانه صدها تن زباله سفید از چرخه جمع آوری زباله های شهری حذف شود.
این در حالی است که شهروندان می توانند با بازگشت کیسه های پارچه ای که سنتی قدیمی در بین مردم ایران بوده به مراکز خرید رفته تا اینگونه هم از انباشت کیسه های پلاستیکی در منزل جلوگیری به عمل بیاورند و هم گامی موثر و مفید در جهت حفاظت از محیط زیست پیرامون خویش برداشته باشند.
به هر روی وقت آن رسیده که بر اساس اثرات منفی مستقیم و غیر مستقیم پلاستیک بر روی محیط زیست انسانی و سلامتی تمامی موجودات یک "نه" بزرگ به ظروف پلاستیکی بگوییم تا اینگونه به سمت یک زیستن پایدار و کم خطر حرکت کرده باشیم.