آنچه در ادامه می آید سخنان مقام معظم رهبری در خصوص ماه مبارک رمضان است که در فرصتهای مختلف بیان شده است.
ماه رمضان فرصتى براى رعایت بیشتر تقواست. چرا؟ چون ماه رمضان، ماه کفِ‌ّنفس و خویشتن‌داری است. حدّاقل آن، خویشتن‌داری از خوردن و آشامیدن و لذایذ جسمانى است؛ اما حداکثر آن، خویشتن‌داری از گناهان و خطاهاى اخلاقى و رفتارى است؛ آن هم در معناى صوم و وظایف ماه صیام هست و ما را به آن وادار و تحریض کرده‌اند. اگر روزه بگیریم، این خویشتندارى‌اى که در این ماه تمرین مى‌کنیم، ما را به همان تقوا و مراقبت نزدیک مى‌کند؛ چون از خود مراقبت مى‌کنیم تا از صراط مستقیم تخطّى نکنیم. این خویشتن‌داری هم تمرین همین مراقبت است؛ یعنى تخطّى نکردن. وظیفه ما در فضاى ماه مبارک رمضان این است ...خداى متعال، برکات و رحمت خود را در ماه رمضان براى بندگان خود مقدّر و مقرّر کرده است. در روایت داریم که درهاى آسمان در ماه رمضان گشوده است؛ یعنى رابطه قلبى انسان با خدا در این ماه آسان‌تر از همیشه است. در روایت داریم که درهاى بهشت در ماه رمضان گشوده است؛ یعنى به برکت روزه و توجه و خشوعى که لازمه روزه است، فرصت و توفیق کار نیک براى انسان وجود دارد. البته فرصت به معناى تحقّق آنچه انسان از آن فرصت جستجو مى‌کند، نیست؛ اراده و دنبال‌گیرى و خواست و حرکتِ ما را لازم دارد. در هر حال این فرصت وجود دارد و ما مى‌توانیم از آن بهره ببریم و استفاده کنیم.
ایشان همچنین ماه رمضان را ماه فرصتهای استثنایی برمی شمرند:
ماه رمضان فرصت بسیار استثنایى و بزرگى است که به لطف خداى متعال امسال هم این فرصت به ما داده شد که بتوانیم در این ماه مبارک بر سر سفره ضیافت الهى حاضر بشویم. این فرصت استثنایى در طول سال نظیر ندارد.
ما در طول سال و در مسیر طولانى حرکت خودمان [به سوی خداوند] در چالش با هواهاى نفسانى، با گناهان، با فضاهاى تاریکى که خودمان به‌دست خودمان به‌وجود مى‌آوریم، با مشکلاتى مواجه مى‌شویم. گاهى انسان براى این‌که حال دعا پیدا کند، مشکل دارد؛ گاهى براى این‌که قطره اشکى بفشاند، مشکل دارد؛ چون راه دشوار است، به‌وسیله خلاف‌ها و گناه‌های خود احاطه مى‌شویم؛ اما قطعه ماه رمضان، آن قطعه‌اى است که حرکتِ در آن قطعه آسان است؛ مثل این است که در این راه دشوارى که مى‌خواهید به محلى یا به شهرى برسید، گاهى مجبورید پیاده راه را طى کنید؛ گاهى مجبورید از آب بگذرید؛ گاهى مجبورید از باتلاق بگذرید؛ یک‌جا هم مى‌رسید به فرودگاهى که هواپیماى مجهزى آماده است تا شما را بى‌دردسر و با خیال راحت و پس از طى مسیر طولانى به مقصد برساند. آغاز ماه رمضان، رسیدن به همین فرودگاه است.
همچنین ایشان در جایی از ماه رمضان به ماه ضیافت الهى و پذیرایى معنوى یاد می کنند:
این ماه، ماه ضیافت الهى است. پذیرایى خداوند از بندگان خود در این ماه -که یک پذیرایى معنوى است- عبارت است از گشودن درهاى رحمت و مغفرت و مضاعف کردن اجر و ثواب اعمال خیرى که بندگان در این ماه انجام مى‌دهند. روزه ماه رمضان هم یکى از مواد همین ضیافت عظیم الهى است، که مایه تصفیه روح انسان و ایجاد زمینه طهارت قلبى روزه‌دار است.
در این ماه، هر کار نیکى بکنید، هر سخن حقى بگویید، هر کلمه‌اى را به کسى که محتاج تعلیم است، تعلیم دهید، هر کلمه‌اى که براى خدا فراگیرید و در راه خدا به کار شما بیاید؛ هر رکعت نماز، هر آیه قرآن، هر ساعت گذراندن با دهان روزه و هر اجتناب از گناهى، با ارزش است. دروغى نگویید و غیبتى نکنید که زمینه براى دروغ و غیبت مقتضى است. شما اجتناب و امتناع کنید.
هر عمل حسنه‌اى که انجام دهید، احسان، اطعام و کمک به کسى، احوال‌پرسی از مستحقى، اقدامى براى مردم محروم، اقدامى براى جامعه اسلامى، کارى براى پیشرفت زندگى مردم؛ همه این‌ها عبادت است.
ماه رمضان، فرصت تقویت حیات معنوى و نشاط مادّى
به برکت ماه رمضان، براى مسلمان فرصتى پیش مى‌آید که باید از آن در جهت تقویت حیات معنوى و نشاط مادّىِ خود استفاده کند... همین نفس روزه ماه رمضان است که یک زمینه روحانیت و نورانیت، براى روزه‌دار مى‌باشد و او را براى کسب فیوضات الهى، آماده مى‌کند. این، مجموعه ماه رمضان، با نماز و با وظایف مقرره همیشگى و با روزه و با دعاهایش است که اگر شما به این‌ها توجه کنید و تلاوت قرآن را هم به آن اضافه نمایید -که گفته‌اند ماه رمضان، بهار قرآن است- یک دوره بازسازى و بازیابى و نجات خود از پوسیدگی‌ها و فسادها و امثال این‌ها خواهد بود؛ دوره خیلى مغتنمى است.
ماه رمضان، ماه جبرانِ کرده‌هاى ناپسند
ماه رمضان، ماهى است که مى‌شود با تذکّر و توجّه در آن، به جبرانِ کرده‌هاى ناپسند پرداخت. در «دعاى ابوحمزه»، عبارتى بسیار تکان‌دهنده وجود دارد؛ که آن عبارت، این است: «و اعلم انّک للرّاجى بموضع اجابةٍ و للملهوفین بمرصد اغاثةٍ و انّ فى اللّهف الى جودک و الرّضا بقضائک عوضاً من منع الباخلین و مندوحةً عمّا فى ایدى المستأثرین و انّ الراحل الیک قریبُ المسافةِ و انّک لا تحتجب عن خلقک الاّ ان تحجبهم الاعمال دونک.» فرد دعا خوان و ثناگو، عرض مى‌کند: «اى خداى من! من امید به تو را بر امید به غیر تو ترجیح دادم. پناه آوردن به تو را جایگزینِ پناه بردن به دیگران کردم و مى‌دانم اگر کسى به سوى تو بیاید، راه نزدیک است...»
هر جا هستید، هر که هستید، در هر لباسى هستید، در هر سنّى هستید؛ اى جوان! اى پسر و دختر جوان! اى مرد و زن میان‌سال! اى پیرمردان و پیرزنان! اى فقرا! اى اغنیا! اى علما! اى متوسّط‌السوادها! هر که هستید، اگر احساس نیاز به خدا مى‌کنید -که هر انسانِ سالمى این احساس را مى‌کند- بدانید که خدا نزدیک است! یک لحظه دلتان را به خدا متوجّه کنید؛ جواب را خواهید شنید. ممکن نیست کسى با خدا از روى دل حرف بزند، ولى جواب الهى را نشنود! خدا به ما جواب مى‌دهد. وقتى دیدید دلِ شما ناگهان منقلب شد، این همان جوابِ خداست. وقتى دیدید اشکِ شما جارى شد، وقتى دیدید روح شما به اهتزار در آمد، وقتى دیدید طلب، با همه وجود از سر تا پاى شما جارى شد، بدانید این همان پاسخ الهى است.