به گزارش خبرنگار مهر، 12هزار و 101 روز از سرگیری طولانی ترین نبرد کلاسیک قرن بیستم، میان دو کشور ایران و عراق می گذرد. نبردی که از سوی کشور عراق به عنوان دولت آغاز کننده جنگ باعنوان قادسیه صدام و جنگ خلیج اول نامگذاری شد که ثمره ای جز هشت سال جنگ تن به تن نداشت. جنگی تحمیلی که با حمله به مراکز هوایی، نظامی و شهرهای غیرنظامی ایران آغاز و با کشته و زخمی شدن بیش از یک و نیم میلیون نفر پایان یافت. بر اساس این گزارش این جنگ تمام عیار علاوه بر از بین رفتن هزاران سرمایه انسانی برای ایران 1271میلیارد دلار هزینه مستقیم و غیر مستقیم به همراه داشت به طوری که آمارهای بین المللی نشان می دهند که 627 میلیارد دلار هزینه مستقیم و 644 میلیارد دلار هزینه بازسازی ناشی از خرابیهای جنگ تنها در کشور ایران برآورد شده است.
همچنین هزینه مالی مستقیم جنگ برای عراق شامل ۷۴ تا ۹۱ میلیارد دلار برای هدایت جنگ و42 میلیارد دلار واردات اقلام نظامی بود. ایران هم حدود ۹۴ تا ۱۱۲ میلیارد دلار برای هدایت جنگ و 12 میلیارد دلار برای واردات نظامی هزینه کرد. هزینه غیرمستقیم ناشی از کاهش درآمدهای نفتی و تولیدات کشاورزی دو کشور هم حدود ۵۶۱ میلیارد دلار برای عراق و ۶۲۷ میلیارد دلار برای ایران برآورد شده‌است. در طول جنگ، هر دو کشور ایران و عراق، یکدیگر را به نقض حقوق اسرای جنگی و شکنجه آنان متهم کرده و در این زمینه شکایاتی را به سازمان ملل ارائه کردند. در حالی که در پایان این عراق بود که متهم به نقض حقوق بین المللی شد.
در طول 2هزار و 920روز دفاع ایران از مرزهای آبی و خاکی کشور، بارها رژیم بعث عراق هزینه های میلیاردی برای تجهیز ادوات جنگی و تجهیزات نظامی خود صرف کرد و در این راه از نقض هیچ حقوق بشری فروگذاری نکرد. رژیم بعث در طول هشت سال جنگ بارها علاوه بر حمله به مراکز غیر نظامی از بمبهای شیمیایی علیه ایران استفاده کرد و در طول 378مورد حمله شیمیایی به شهرهای ایران ، باعث کشته و مصدوم شدن بیش از 50هزار ایرانی شد. امروز فرماندهان جنگ می گویند بیش از 400 هزار قربانی سلاح شیمیایی حاصل جنگ تحمیلی در ایران داریم که به دنبال پرونده جانبازی هستند. در دوران هشت سال دفاع ایران، بارها مرزهای جنوبی و شهرهای حاشیه خلیج فارس میان دو کشور رد و بدل شد به طوری که آزادسازی خرمشهر و بازپس گیری آن از سوی کشور مهاجم، نقطه عطف بزرگی در جنگ ۸ ساله ایران و عراق به شمار می رود که پس از این اتفاق بود که دو کشور با تصمیم سرنوشت ساز ادامه جنگ یا اعلام آتش بس روبرو شدند. البته آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی فرمانده جنگ در دوران دفاع مقدس می گوید: یکی از دلایل پایان جنگ هراس از حملات شیمیایی عراق علیه مردم شهرهای بزرگ به خصوص تهران بود.
در سالهای 66 و 67 سازمان ملل به خواست صدام به ایران اصرار کرد که آتش بس را بپذیرد ولی موانع زیادی بر سر این آتش بس وجود داشت. عراق همچنان بر نقض حق حاکمیت بر اروندرود پافشاری می‌کرد. از سوی دیگر عراق هنوز بخش‌هایی از خاک ایران را در تصرف خود داشت و امام خمینی(ره) هم اصرار بر کناره گیری صدام داشتند و این عوامل منجر شد تا ایران آتش بس پیشنهادی در قطعنامه ۵۱۴ شورای امنیت را نپذیرد.
اصرار بر پذیرش آتش بس و پایان جنگ به یک قطعنامه محدود نشد و کشور عراق درست یک روز بعد از اعلام پذیرش قطعنامه 598 به عنوان آتش بس پایانی جنگ هشت ساله میان ایران و عراق از سوی سازمان ملل ان را پذیرفت. پذیرش بی چون و چرای قطعنامه از سوی کشور آغاز کننده جنگ در حالی اتفاق افتاد که ایران یک سال پس از تصویب قطعنامه درست در تاریخ 29 تیر سال 67 آن را پذیرفت.
سایه سنگین دیپلماسی 23ساله بر روابط ایران و عراق
ایران و عراق در سال ۱۳۶۹و پیش از حمله عراق به کویت، توافق صلح رسمی امضا کردند و روابط دیپلماتیک خود را از سر گرفتند. از همان زمان کار تبادل اسرای جنگی دو طرف آغاز شد که آمارها نشان می دهد در پایان جنگ ۸ ساله حدود 40 هزار ایرانی در عراق اسیر بودند. در مقابل ایران هم حدود 70 هزار اسیر عراقی دراختیار داشت که در نهایت کار مبادله اسرای دو طرف تا اسفند ۱۳۸۱ به طول انجامید.
در این 23سال بارها مسئله پرداخت غرامت جنگی عراق به عنوان دولت آغاز کننده هشت سال جنگ مطرح شد ولی مردان دیپلماسی دو کشور بارها اعلام کردند که شرایط پرداخت غرامت مطرح نیست. اما دربیست و سومین سال برقراری روابط دیپلماتیک میان دو کشور ایران و عراق، سفیر عراق در ایران در اظهارنظری درباره اینکه که آیا وقت آن نرسیده قطعنامه 598 بین ایران و عراق اجرا شود؟ اعلام کرده است: من هم معتقدم در صورت وجود اراده سیاسی بین دو کشور باید به این مساله در کمیسیون عالی دو کشور پرداخت.
مجید الشیخ پرداخت غرامت جنگی به ایران را هم رده تبادل اسرا دانست و افزود: همان‌طور که مساله اسراء، مفقودالاثرها و میله‌های مرزی آبی و خشکی حل شد، مسئله پرداخت غرامت جنگی به ایران نیز باید حل شود.
سفیر عراق همچنین درباره پرداخت غرامت جنگی این کشور به دولت کویت نیز اظهار داشته است: پس از جنگ با ایران، عراق جنگ با کویت را نیز تجربه کرد و مجموع مطالبات دولت کویت تحت‌الشعاع قطعنامه شورای امنیت، 41 میلیارد دلار بوده است که 34 میلیارد دلار آن از صندوق ویژه پرداخت شده و 7 میلیارد باقی مانده است. برای پرداخت این مبلغ مذاکرات و تفاهم‌هایی میان دولت‌های کویت و عراق صورت گرفت.
وی درباره حضور تعدادی از منافقین که در کمپ لیبرتی در عراق باقی مانده‌اند و دولت عراق نیز بر خروج هرچه سریع‌تر آنها تاکید کرده است، گفته: متاسفانه کشورهای کمی این افراد را می‌پذیرند. هر کشوری که آنها را بپذیرد، ما خیلی سریع آنها را منتقل می‌کنیم. برخی از این افراد مایل‌اند به ایران بیایند، البته تعدادشان کم است و ایران می‌تواند زمینه بازگشت این تعداد را فراهم کند.