به گزارش خبرنگار مهر تعدادی از خبرنگاران رسانه های جمعی در واپسین روز هفته گذشته به مناسبت روز قزوین که هم زمان با سالروز تعیین این شهر به عنوان پایتخت ایران از سوی شاه تهماسب صفوی بود، مهمان مسئولان شهری قزوین بودند. شهری که به رغم داشتن پیشینه ای بلند در محاق بوده و چند سالی است که توانسته مرکز استانی مستقل در تقسیمات کشوری باشد ولی با اوصافی که می آید همچنان جزو استان های نیمه محروم بوده و شاید به دلیل سایه سنگین پایتخت همچون استان های البرز و سمنان ظهور و بروز نیافته است.
قزوین البته تا همین چند سال پیش یعنی دولت محمد خاتمی زیر بیرق استان تهران قرار داشت و بخشی از آن بود. قبل از آن نیز جزو استان زنجان، پیشتر بخشی از استان گیلان و قبل از آن هم تحت سیطره استان مرکزی بود. شاید هم همین سایه نشینی طولانی عامل عدم ظهور و بروز این شهر شده و هویت و میراث ارزشمند تاریخی آن ناشناخته مانده است.
به هر تقدیر بعد از مدت های مدید قزوین مجالی برای معرفی خود به ایرانیان و حتی فراتر از مرزهای کشور یافته است. هم اکنون شهرداری بومی نیز نصیب این شهر شده تا با تعصبی دوچندان وارد گود شده و از ساختمانی که نخستین شهرداری ایران به شمار می رود و بیش از یک قرن قدمت دارد، پروژه تعالی پایتخت بالندگی شیعه را کلید زند.
قزوین در گذر تاریخ
دشت قزوین پیشینه ای بس طولانی دارد که در این زمینه یافته های کاوشگران از تپه های باستانی زیادی از جمله سکزآباد در این منطقه صحت این امر را تائید می کنند. بسیاری از کاوش ها، تاریخ سکونت شبهه مدنی در این دشت را به قبل از مهاجرت آریائیان به این منطقه موکول می کنند. بعد از مهاجرت آریائیان به ایران نیز این دشت در مجاورت پایتخت مادها همواره مسیر آمد و شد بوده و زندگی در آن جریان داشته است.
مکشوفات بسیاری از دوره های هخامنشی، اشکانی و ساسانیان از این دشت، نشان از سبقه تاریخی این منطقه داشته و پس از اسلام نیز همدان همواره به عنوان مسیر رفت و آمد از جنوب به شمال و از شرق به غرب، کریدور مرکزی و پایتختی برای تجار محسوب می شد.
اما قزوین نه فقط از نظر اقتصادی و اجتماعی، که از بعد فرهنگی نیز مرکزیت داشته است. مزار جگر گوشه ثامن الائمه در این شهر قرار داشته و شاهزاده حسین(س) از گذشته های دور پذیرای زائران بوده است. این منطقه از ایران در دو دوره مهم تاریخی مرکز بالندگی شیعه بوده و توانسته است در معرفی این مذهب به اقصی نقاط جهان نقش اصلی داشته باشد.
شیعیان اسماعیلیه در قلعه الموت که به عنوان مرکز فعالیت های آنها به شمار می رفت، از قرن هفتم هجری تسلط اعراب بر ایران را پایان داده و از سوی دیگر حکومت مرکزی را که با شیعیان بد رفتاری می کرد به چالش جدی کشاندند. از همین دوره سلجوقیان است که تا هجوم مغول به ایران الموت پایتخت غیر رسمی ایران به شمار می رود و شیعیان نیز با تضعیف دولت مرکزی جان تازه ای می گیرند. البته با مرگ حسن صباح و بر روی کار آمدن جانشینان بعدیش اسماعیلیه نیز تضیعیف می شود ولی با این وجود مغول در قزوین با همت این دسته از شیعیان است که زمینگیر شده و جلوی پیشرویش مسدود می شود.
تبلور هنر اسلامی
از حمله مغول تا صفویه ایران یک پارچه نبوده و حاکمان محلی نقطه به نقطه ایران را راهبری می کردند. در این مقطع زمانی بود که اسماعیل صفوی به عنوان جوانی دلیر درصدد یکپارچه سازی ایران برآمد و و البته موفق شد ولی بدلیل عمر کوتاهش حکومت به شاه تهماسب رسید و پایتخت از تبریز به قزوین منتقل شد.
از آنجایی که شاه تهماسب خود علاقه وافری به هنر داشت و از سوی دیگر احیای مذهب شیعه در دستور کار بود، هنر اسلامی در این شهر نماد های عینی پیدا کرده و میراثی از آن دوره برای ایرانیان باقی ماند که هویت ملی و دینی داشت. بسیاری از آثار آن دوره برای نخستین بار در ساختار شهری ایران بوجود آمد که از جمله آنها می توان به خیابان سپه قزوین اشاره کرد. بسیاری حتی این خیابان را الگوی خیابان شانزلیزه پاریس عنوان کرده اند.
در این مقطع تاریخی در شهر قزوین مراکز علمی بسیاری وجود داشته که از آن جمله علوم دینی بوده و در مسیر تعالی شیعه و همچنین اشاعه آن به دیگر مناطق جهان فعالیت چشمگیری داشتند.
اتفاقات بزرگ و تاریخ ساز دیگری نیز همچون تاج گذاری نادر افشار در قزوین رخ داده است که شاید از حوصله مخاطبان خارج باشد ولی آنچه که امروز از آن اتفاقات باقی مانده هویت این شهر است که باید به نسل امروز باز معرفی شود. باشد که گردشگران میراثی مشابه اصفهان را دریابند.
فرجام سخن
بی شک تور یک روزه رسانه ها در قزوین همچون این مقال تنها معرف بخشی از ابنیه و هویت تاریخی شهر قزوین بود و در بازدیدی که از بناهای "کاروانسرای سعد السلطان"، "مسجد النبی"،"حسینیه امینی ها"، " آب انبار سردار"، "خیابان سپه"، "مسجد جامع یا عتیق" و البته موزه این شهر صورت گرفت یکی از صدها میراث به جا مانده از نظر شکلی و معرفتی قزوین معرفی شد.
برای بسیاری از مناطق پروژه های گردشگری با شعار مبدل شدن به قطب گردشگری اجرا می شود ولی قزوین نه با پروژه ای خاص که تنها با معرفی صحیح و مهیا کردن زیر ساخت های شهری می تواند قطب گردشگری ایران و یا حتی جهانی باشد.
گزارش از حجت پیری