به گزارش خبرنگار مهر نشست رونمایی از کتاب «عصر بی‌سرزمین» نوشته مشترک شهرام گیل آبادی و سید حبیب تیموری صبح امروز یکشنبه 24 اردیبهشت با حضور محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، نورالله مرادی مدرس دانشگاه و از مدیران رادیو و عبدالله گیویان پژوهشگر و استاد دانشگاه در زمینه ارتباطات در فرهنگسرای رسانه برگزار شد.
نورالله مرادی در این جلسه با بیان اینکه هر چند دیپلماسی رسانه‌ای واژه‌ای تازه در علم ارتباطات و سیاست خارجی است، اما تاریخ آن به قدمت حیات اجتماعی بشر بر می‌گردد. بررسی‌های من نشان می‌دهد که دیپلماسی رسانه‌ای به معنای واقعی در ایران باستان وجود داشته است اما نمونه‌های مختلف آن را در دوره هخامنشی و اشکانی می‌بینیم.
این پژوهشگر گشایش کشور بابل بدست کوروش کبیر را نمونه‌ای از دیپلماسی رسانه‌ای عنوان کرد و یادآور شد: البته این واژه در عصر جدید نوکاربرد است. کاری که آقای گیل آبادی «عصر بی‌سرزمین» انجام داده گامی آغازین برای ورود به بحث دیپلماسی رسانه‌ای به صورت جدی است.
مرادی اضافه کرد: حوزه دیپلماسی رسانه‌ای به سبب حلقه‌های مفقوده در سیاست خارجی و سیاستگذاری رسانه‌ای ما، کمتر مورد توجه قرار گرفته است و ما عمدتا شاهد کمیت گرایی در رسانه‌ها در پرداختن به این موضوع هستیم.
در این کتاب به درستی تاکید شده است که رسانه‌هایی که پیش برنده سیاست‌های دولت‌های خودشان هستند، جایگاهی بسیار مهم دارند حال آنکه این موضوع در ایران مغفول واقع شده است و رسانه‌ها ارتباط واقعی خود را با دولتمردان مخصوصا در سیاست خارجی قطع کرده اند و دست اندرکاران رسانه‌های ما بویژه رسانه ملی در یک فضای خلاء سیر می‌کنند.
این پژوهشگر گفت: البته در این کتاب بیشتر به رسانه‌های دیداری توجه شده است در حالی که انتظار این بود که در رسانه‌های شنیداری و مکتوب هم توجه شود که من امیدوارم در چاپ بعدی این موضوع از نظر نیفتد.
مرادی پرداختن به موضوعات و نکات مد نظر شبکه‌های فارسی زبان مانند سبک زندگی را از دیگر نقاط قوت کتاب «عصر بی‌سرزمین» عنوان کرد و گفت: البته در این کتاب چندان به داده‌های جدید کارشناسان این حوزه پرداخته نشده است که تصور من در این رابطه این است که آقای گیل آبادی خواسته اجازه تحلیل را به خوانند بدهد.
وی همچنین از اینکه در کتاب «عصر بی‌سرزمین» رادیو و سایر رسانه‌های صوتی فعال در خارج از کشور مانند رادیو فردا مورد بحث و بررسی قرار نگرفته اند، به عنوان نقطه ضعف برای این کتاب یاد کرد و گفت: با این حال کتاب اخیر دست کم در حوزه تولید متن اثر تازه‌ای است و کاری ارزشمند در فضای رسانه‌ای به شمار می‌رود.
این پژوهشگر در حوزه رسانه همچنین کتاب «عصر بی‌سرزمین» را متمایز با نثر دیگر آثار شهرام گیل آبادی دانست و گفت: این کتاب برخلاف دیگر کتابهای آقای گیل آبادی دارای نثری آکادمیک و خالی از صناعت‌های ادبی است.
در این برنامه همچنین عبدالله گیویان پژوهشگر در زمینه ارتباطات سخنانش را با طرح این پرسش افلاطون که «تاریخ را چه کسانی می‌نویسند و چه کسانی پیش می‌برند؟» گفت: تاریخ را عقلا نمی‌نویسندو آن را پیش نمی‌برند، تاریخ را عاشقان می‌نویسند، آنهایی که خلاف رویه مرسوم در یک جامعه حرکت کرده و می‌کنند و تلاش دارند اتفاق تازه‌ای شکل دهند.
وی در این زمینه گیل آبادی را یک عاشق توصیف کرد و گفت: آقای گیل آبادی قرار نبوده تکرار کننده نظم موجود باشد. او در نگارش کتاب «عصر بی‌سرزمین» بدنبال خلق چیز جدیدی بوده است. موضوع این کتاب موضوع بسیار مهم و حساسی در حوزه ارتباطات است.
گیویان با بیان اینکه نوع نگاهی که پشت این کتاب است بر رویکرد ویژه‌ای که برای پرداختن به موضوع اتخاذ شده است بسیار مهم است، شهرام گیل آبادی را پلی میان علم و عمل خواند و گفت: قدرت خلاقه و ذهن پر جولان و چارچوب‌های شکلی از ویژگی‌های کارهای گیل آبادی است که برای من به عنوان یک دانشگاهی بسیارمحترم است. ویژگی دیگر کارهای او درک فلسفی و هنری است.
این پژوهشگر در حوزه ارتباطات از اینکه به گفته او فعالان دانشگاهی حوزه ارتباطات را عمدتا کسانی تشکیل می‌دهند که از رشته‌های علوم پایه مانند ریاضی و مهندسی وارد این عرضه شده است، ابراز تاسف کرد و گفت: این کاش مهندسان دست از سر ما بر می‌داشتند و حوزه رسانه را به دست ما بیکاره‌ها می‌سپاردند. من خوشحالم که چون مانند شهرام گیل آبادی با انبانی پر وارد حوزه نظریه پردازی در ارتباطات شده است.
وی افزود: نظام دانشگاهی ما خواسته یا ناخواسته به دکانی تبدیل شده که اجازه نمی‌دهد کسانی چون گیل آبادی از آن (نظام دانشگاهی) جلو بزنند و از ورود کسی مانند او به دانشگاه جلوگیری می‌کنند . در دنیای معاصر و با توجه به سرعت تغییرات تکنولوژیک، آگاهی اهمیت بسیار بیشتری پیدا کرده است؛ امروزه دانش عین قدرت است نه ابزار قدرت. علم با سازمانهای علمی توسعه می‌یابد و آنچه در حال حاضر به عنوان سیاست علمی طراحی می‌شود، در واقع مداخله دولتها برای شکل دهی به آگاهی است و از جمله ویژگی‌های این روند کمرنگ شدن فاصله بین اطلاعات طبقه بندی شده و اطلاعات آشکار است.
به گفته گیویان بسیاری از مواردی که در کتاب «عصر بی‌سرزمین» آمده اطلاعاتی است که سالها به عنوان اسناد محرمانه از آنها یاد می‌شد و سیستم ممیزی اجازه نشر آنها را در جامعه نمی‌داد. این پژوهشگر در همین رابطه گفت: ما نیازمند «کتابهای سبز موضوعی» همانند آنچه قبلا در وزارت امورخارجه منتشر می‌شد هستیم. دنیای ارتباطات، دنیای دموکرات تری است و اطلاعات باید بچرخد تا بتواند به عمل در آید.
این پژوهشگر همچنین اضافه کرد: برخلاف تصور مهندسان، مشکل ما در حوزه ارتباطات سخت افزاری نیست بلکه نرم افزاری است. ما باید به شکل سازمانی افراد فهیم موجود در جامعه را بسیج کنیم تا به خلاقیت و تولید و زایش برسیم. ساختن مملکت اسلامی با ساختن یک پل دو طبقه که نمونه‌های بسیار زیباتری از ان در دهها کشور دنیا وجود دارد، نیست بلکه به این است که کسانی مانند گیل آبادی مجبور شوند فهم و درک و ایده خود را روی کاغذ بیاورند.
وی اضافه کرد: ما برای چنین کاری نیاز به فرهنگ تشکیلاتی داریم تا بلوغ نهادهای قدرت را بهتر مشاهده کنیم. اینکه موسساتی از کنار این نهادها شکل بگیرند و تولید علم کنند، اتفاق مبارکی است. پیدا کردن کسانی مانند گیل آبادی و تیموری هنر بسیار بزرگی است البته کتاب «عصر بی‌سرزمین» باید نقد شود ولی باید این را هم متوجه بود که ناقدان باید به سهم خودشان راهی را که این کتاب گشوده یک گام به پیش ببرند.
در ادامه این مراسم شهرام گیل آبادی یکی از نویسندگان کتاب «عصر بی‌سرزمین» فضای کنونی را فصل رسانه - قدرت دانست و گفت: در این شرایط رسانه‌ها خودشان تبدیل به قدرت شده است و همه حوادث را از اتاق پستوی پادشاهان تا رفتار مردم عادی می‌توانند تحت تاثیر قرار دهند. سعی ما در کتاب «عصر بی‌سرزمین» این بوده که به این مسائل بپردازیم.
وی سپس با طرح سئوالاتی مانند اینکه چشم انداز رسانه‌ای و هنری کشور کجاست و آیا نقشه‌ای برای رسانه‌های کشور می‌توان متصور بود؟ تاکید کرد: متاسفم که بگویم بزرگترین کمپانی رسانه‌ای کشور "صدا و سیما" هنوز که هنوز است از قوانینی که در سال 62 نوشته شده تبعیت می‌کند. امروز وقت آن رسیده که مرزها را از فضا و از فاصله 35 هزار کیلومتری ببینیم ولی متاسفم که بگویم که ما هیچ فکری برای شکسته شدن انحصار رسانه‌ای نداریم.
گیل آبادی با بیان اینکه سیاست گذاری‌های ما باید حول موضوعات جدید شکل بگیرد، اضافه کرد: ما هنوز یک قانون جامع رسانه‌ای نداریم و به نظر من وقت آن رسیده که مجمع تشخیص مصلحت نظام به این مسئله ورود پیدا کند ما نه تنها چشم انداز رسانه‌ای نداریم، سیاست گذاری دولتی رسانه‌ای هم نداریم.
این پژوهشگر با ذکر مثالهایی درباره تاثیرات فرهنگی شبکه‌های فارسی زبان در سبک زندگی مردم ایران گفت: ما با نداشتن برنامه در این قبیل موارد، با زندگی مومنانه خودمان خداحافظی می‌کنیم. من با 25 سال سابقه خدمتی که در رسانه داشته ام قاطعانه می‌گویم که رسانه‌های ما از زیرساخت فوق العاده برخوردار هستند که آن هم نیروی انسانی است ولی متاسفم که بگویم قاطبه این افراد به دلیل اینکه کسی از ایده‌های خلاقه آنها استفاده نمی‌کند، برای فعالیت بی‌انگیزه شده اند.
به گفته نویسنده کتاب «عصر بی‌سرزمین» این پژوهش در ابتدا 1270 صفحه بوده که البته وی و همکارش تیموری تصمیم گرفتند که چکیده‌ای از آن را منتشر کنند البته 25 صفحه از کتاب هم دچار ممیزی شده است. گیل آبادی وعده داد به زودی بخش دیگری از این پژوهش در کتابی تحت عنوان «دنیای فرانو» به زیر چاپ رود.