سی و دومین جلسه فلسفه دين مجمع عالی حکمت اسلامی با سخنرانی دکتر محمد محمدرضايي، استاد پردیس قم دانشگاه تهران به ارائه بحث با موضوع «اعجاز قرآن به مثابه برهان بر اثبات وجود خدا» پرداخت.

به گزارش خبرگزاری مهر، محمدرضایی در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه براهين متعددي براي اثبات وجود خدا ارائه شده است؛ از برهان حرکت تا برهان امکان و وجوب و برهان صديقين، گفت: يکي از براهيني که به نظر مي‌آيد به آن کم لطفي شده است، برهان معجزه است که در لسان متکلمان به رسميت شناخته نشده است، آن برهان بدين تقرير است:قرآن معجزه است؛ معجزه صرفاً از طرف خداوند امکان‌پذير است. پس اعجاز قرآن برهاني بر اثبات وجود خداست.

محمدرضایی با اشاره به اینکه البته دو نفر از انديشمندان به این برهان اشارتي داده‌اند، افزود:  1. احمد مصطفي مراغي در تفسير مراغي ج 3، ص 163 و
2. ملا مهدي نراقي در انيس الموحدين، هفت دليل براي اثبات وجود خدا آورده‌اند که دليل پنجم ايشان دليل معجزات و کرامات است (صص 53-54) ناگفته نماند که تقريرهاي دو انديشمند فوق الذکر قابل اشکال است و نياز به تتميم دارد.

این محقق و استاد دانشگاه در ادامه سخنانش اظهار داشت: اکثر متکلمان معجزه را دليلي بر صدق نبوت و نبي گرفته‌اند اما به نظر مي‌رسد که مي‌توان قرآن را دليل بر خدا دانست. از آية 82 نساء مي‌توان استظهار نمود که قرآن دليل بر خداست. از خطبة 175، 183 و 143 نهج البلاغه هم مي‌توان اين را برداشت کرد. مثلاً مي‌فرمايد: «فالقرآن حجة الله علي خلقه» در برخي روايات بر علامت بودن قرآن براي خدا تأکيد دارند. (بحارالانوار، ج 11، ص 71)

وی با اشاره به اینکه آيت الله جوادي آملی در کتاب «تبيين براهين اثبات خدا» نیز به برهان معجزه اشاره نموده و آنرا براي اثبات وجود خدا ناکارآمد تلقي مي‌کنند که اشکالات زير متوجه برهان معجزه است، اذعان کرد: کساني که معجزات را مشاهده نکرده‌اند براي آنها اين برهان حجيت ندارد. بايد در اين حوادث غير عادي نقش علل طبيعي کاملاً منتفي بوده و نيز علتهاي ناشناخته غير الهي در آنها نقش نداشته باشد حتي علل متافيزيکي. معجزات محال عقلي است و تحدی هم نه براي اثبات خدا بلکه براي اثبات صدق نبوت است.

وی در پایان سخنانش اظهار داشت: اما پاسخ اين اشکالات چنین است: معجزه قولي مثل قرآن در دسترس است؛ علل مادي در شکل‌گيري قرآن کاملاً منتفي است. حقانيت قرآن در خودش هست و نه در چيز ديگر. آيات قرآن به نور تشبيه شده است و انواع معجزه در قرآن وجود دارد و يکي از ابعاد آن، اعجاز محتوايي آن است و معاني آن هم اعجاز دارد. يکي از معاني آن، اين است که اين کتاب از ناحيه خداست و کسي که نشانه بودن آن را به چالش بکشاند، معجزه بودن قرآن را انکار کرده است و ديگر براي اثبات صدق دعوی نبوت هم کارآمدي ندارد. پس دلالت قرآن بر خدا ذاتي آن است.

در پايان اساتيد حاضر در جلسه اشکالات و سؤالاتي را که مرتبط با مبحث فوق ارائه کردند که دکتر محمدرضايي به آنها پاسخ داد.