آنچه كه درتمام اين مدت مشهودتر از سايراطلاعات بود، به قضاوت نخستين داوران در 55 سال قبل بازمي گردد. داود نصيري، رهبري و دانايي فرد جزو اولين قاضيان ميادين فوتبال ايران بودند، اما صدقياني به واقع نخستين فردي بود كه به عنوان داور رسمي ايران شناخته شد.
اين داور ترك تبارايراني جزوات زيادي را پس ازسفر به بلژيك با خود به تهران آورد. نصيري و رهبري بعدها به وي پيوستند و پس ازاين افراد نوبت به مرحوم اصغر تهراني رسيد. اولين قضاوت بين المللي داوران ابتدايي كشورمان نيز به تورنمنت بين المللي هندوستان ربط پيدا مي كند. بعد ازاين سفربرون مرزي بود كه داود نصيري به جامعه داوري ايران كلاس بخشيد وكتابي را نيز دراين باره تدوين كرد. آرام آرام داوران جديدي چون سعيد صدري، حاج ابوالحسن و داود حيدري وارد گود شدند و حتي سالهاي سال فوتبال ايران را اداره كردند.
بعدها داود نصيري در دانشسراي عالي كه همان دانشكده تربيت بدني فعلي است، كلاس داوري تشكيل داد كه نسل جديدي درآن پرورش يافتند. منوچهرنظري، محسن زماني، محمد صالحي، جعفرنامدار و رضا حيدري دراين گروه حضورداشتند. محمد رياحي نيزدر راس گروهي ديگرقرارگرفت كه درچنين كلاسهايي پرورش يافتند.
شاگردان اوليه داود نصيري بعد ازبازنشستگي وي از سال 1349 قضاوت را شروع كردند. صالحي، نامدارو سايرين ازسال 52 درفهرست بين المللي قرارگرفتند و آخرين آنها كه منوچهرنظري بود درسال 1373 بازنشسته شد. درست پنج سال پيش ازنظري و دربازي ايران با كامرون محمد صالحي آخرين سوت را درمستطيل سبز به صدا درآورد.
حميد وحسين خوشخوان، حسين عسگري، هادي دزفولي و... نسل بعدي داوران كشورمان را تشكيل دادند كه عمر قضاوت آنها قبل ازدهه هشتاد شمسي پايان يافت.
آخرين نسل داوران فوتبال ايران همانهايي هستند كه در دوره رياست منوچهرنظري كه ازسال77 تا 83 طول كشيد، پرورش يافتند و درحال حاضرنيزبه قضاوت مشغول هستند. مسعود مرادي، محسن تركي، هدايت ممبيني، خداداد افشاريان و... تعدادي از داوران اين نسل هستند.
به باور كارشناسان وپيشكسوتان داوري، داود نصيري بيشترين خدمت را به جامعه داوري ايران داشته است. درواقع وي قضاوت فوتبال دركشورمان را بصورت كلاسيك درآورد. اما نخستين رييس كميته داوران ايران صدقياني بود كه مدت زيادي را به هنگام برگزاري جام تخت جمشيد براين مسند تكيه زد. جعفرنامدار، موزون، داود حيدري، رضا حيدري، محمد صالحي، سيدرضا غياثي، ارشد برازنده، منوچهرنظري و سيدرضا غياثي روساي بعدي كميته داوران ايران بوده اند. دراين بين نظري با 6 سال رياست ركوردار است. نظري هچنين سابقه 18سال قضاوت درعرصه بين المللي و 42 سال سابقه A- match كه به عرصه ملي ربط پيدا مي كند، را دركارنامه خود دارد. ولي به همراه صالحي ونامدار بخاطربيش از10 سال سابقه بين المللي از فيفا ديپلم مخصوص دريافت كردند.
بدون شك انتخاب مسعود مرادي درسال گذشته ميلادي به عنوان داورسال آسيا، يكي ازمهمترين اتفاقات مربوط به جامعه داوري ايران است. ضمن اينكه هيچكس قضاوت محمد فنايي درفينال جام جهاني 1994 بين برزيل و ايتاليا بعنوان كمك داور را فراموش نخواهد كرد.
كميته داوران فدراسيون جهاني فوتبال" فيفا" براساس رتبه و درجه اي كه كشورها در رنكينگ فيفا دارند وهمچنين سوابق و اعتبارات داوري آنها سهميه قضاوت در ديدارهاي بين المللي را درنظرمي گيرد، دراين بين چندين سال است كه فيفا نام ايران را درفهرست كشورهايي كه ازنظر قضاوت درفوتبال رشد چشمگير داشته اند قرارداده است.
چندي پيش كميته داوران فيفا از فدراسيون فوتبال ايران درخواست كرد تا نام داوران شايسته خود را براي ثبت دربين قاضيان بين المللي فوتبال به مقركميته بين المللي داوران در زوريخ ارسال كند وسيدرضا غياثي رييس جديد كميته داوران ايران نام 10 داور و10 كمك داورايراني را به سوييس فرستاد كه مورد تاييد واقع شد.
اين داوران مسعود مرادي، محسن قهرماني، محسن تركي، هدايت ممبيني، حسن نوشه ور، محمود رفيعي، سيامك بخشي، نويد مظفري، خداد افشاريان و رحيم رحيمي مقدم هستند. همچنين بنابراعلام فيفا10 كمك داور بين المللي ايران درسال 2005 ميلادي را به اين شرح اعلام كرده است: علي خسروي، حسين نجاتي، حاتم بك پور، نادرجعفري، حيدرشكور، حسن كرباسفروش، حسين خانبان، مرتضي كريمي، منوچهرنظري و مسعود فلاح.
بدون شك اين نفرات درزمره شايسته ترين داوران حال حاضرايران قراردارند، اگرچه درفواصل برگزاري بازيهاي ليگ برتر اشتباهاتي ازآنها به چشم آمده و انتقاداتي راهم شاهد بوديم، اما همگان به نوعي پذيرفته اند نفرات كنوني بهترينهاي داوري كشورمان هستند.
هوشنگ نصيرزاده كارشناس داوري به اختصار درباره ويژگي هاي 10 داور بين المللي سال جاري ايران مي گويد:
مسعود مرادي : اين داورازفيزيك بدني مناسبي برخورداراست. مرادي علائم واقعي و استاندارد براي قضاوت در ديدارهاي حساس را دارد. اوازهرگونه حاشيه سازي فرارمي كند. مرادي بازي تيم بزرگي چون فرانسه را درجام كنفدراسيون ها سوت زده كه اين اعتماد به نفس او را به مراتب بالاترازقبل برده است.
محسن قهرماني: از او به عنوان جانشين مرادي ياد مي شود. از داوران با پتانسيل بالا و داراي خاصيت اداره مسابقات جنجالي است به شرط اينكه خودش جنجال سازي نكند.
هدايت ممبيني: او داور با آتيه اي است كه دوندگي را به عنوان يك اصل هم مد نظر قرارمي دهد. وي اهل مطالعه بوده و همچنان بي آزاراست.
محمود رفيعي: درنوع قضاوت رفيعي به وضوح مي توان موج را مشاهده كرد. او گاهي بهترين و درمواقعي بدترين سوت را زده است. رفيعي خطاهاي بالا تنه را به سختي قضاوت مي كند ولي از داوران بدون حاشيه و صميمي ايران است.
سيامك بخشي: مسابقاتي را كه سوت زده ازنظر كميته داوران موفقيت آميز نبوده است. اوكمتردررسانه ها حضوردارد و حتي درمجامع حرفه اي فوتبال نيزاطلاعات كمي ازاودردسترس است.
نويد مظفري: جزو داوران تحصيلكرده ايران است كه تحصيلات عاليه را درآلمان گذرانده است. درزمين مسابقه بهترين داوراما درمحوطه جريمه به مشكل بر مي خورد.
خداداد افشاريان: داوري با قدرت بدني بي نظير. او اهل مطالعه و انتقادپذيراست. با اينكه واليباليست خوبي است، اما خطاهاي فوتبال را به خوبي تشخيص مي دهد.
حسن نوشه ور: او ازجديدترين داوران كوتاه قد حاضردرليست بين المللي ايران است. نوشه ور با تمام خصوصياتش از جنجال متنفرنيست.
رحيم رحيمي مقدم: جزو داوران صادق كشوراست. خوشبختانه رحيمي مقدم بدشانسي هاي سال گذشته را ديگر با خود يدك نمي كشد.
محسن تركي: ازكارشناسان برجسته صدوراخطار بود كه درسالجاري اين نقيصه را برطرف كرده است. اوحالا از داوران با تجربه ايران به حساب مي آيد. گاهي اوقات تركي عادت خود را فراموش مي كند.