به گزارش خبرنگار مهر، محصول زیتون زنجان به نام برخی از شهرهای شمالی و نزدیک این شهرستان به فروش می‌رسد. این در حالی است که مسیر صعب‌العبور طارم برای تردد خریداران و سرمایه‌گذاران، موجب مغفول ماندن ظرفیت‌ها و بسترهای بالقوه کشاورزی طارم به ویژه زیتون شده است.
شهرستان طارم در استان زنجان بزرگترین تولیدکننده محصول زیتون است. زیتون کاران این شهرستان با زحمت و صرف هزینه‌ها این محصول را تولید می‌کنند، اما تاکنون نبود صنایع تبدیلی کافی و راه‌های ارتباطی مناسب این شهرستان به مرکز استان موجب شده واسطه‌ها از این فرصت بهره مند شوند و زیتون این دیار را با خرید به قیمت ناچیز از باغداران با نام استانها و شرکت‌های دیگر حتی به خارج از کشور صادر کنند.
زیتون محصول استراتژیک شهرستان طارم است که دارای کیفیت مطلوب برای مصرف به ویژه تولید محصولات فرآوری این محصول است.
در چند سال اخیر برخی شرکت‌ها با خرید مستقیم این محصول از کشاورزان شهرستان در روی برندهای خود نامی از طارم به میان نمی‌آورند که همین امر موجب ناشناخته ماندن زیتون طارم شده است.
افت 50 درصد تولید محصول زیتون در طارم
مدیر جهادکشاورزی شهرستان طارم در خصوص وضعیت محصول امسال زیتون شهرستان طارم می گوید: با توجه به سطح زیر کشت 17 هزارو 996 هکتار از باغات زیتون در منطقه طارم عملیات برداشت زیتون کنسروی از هفته دوم شهریور ماه امسال در این شهرستان شروع شده و پیش بینی می شود از 10 هزار و 276 هکتار باغات بارده منطقه، حدود 25 هزار تن محصول سبز زیتون برداشت شود.
مسعود زنگنه می گوید: 20 هزار تن از این مقدار بصورت زیتون کنسروی و ما بقی بصورت زیتون روغنی برداشت شود.
زنگنه به دلایل افت تولید محصول زیتون در شهرستان طارم اشاره کرده و می گوید: خسارتهای وارد ناشی از بارندگی. گرما و رطوبت بالا در زمان تلقیح گل و همچنین خشکسالی در سال جاری موجب شده روی تولید محصول زیتون تاثیرگذار باشد و باعث افت و کاهش شدید مقدار تولید گردد بطوریکه از 51 هزار تن پیش بینی شده حدود 50 درصد افت تولید مشاهده می شود.
وی ادامه می دهد: در شهرستان طارم 7500 خانوار بهره بردار زیتون بوده و مجموعا بیش از 150 هزار نفر روز در کار برداشت زیتون مشغول هستند و از این طریق در آمد کسب می کنند، بطوریکه پیش بینی می شود درآمد حاصله از برداشت محصول زیتون به 875 میلیارد ریال برسد .
زنگنه یادآور شد: ارقام زیتون مورد کشت شهرستان شامل زرد زیتون روغنی، شنگه ماری و گلوله زیتون است که دو رقم زرد زیتون و روغنی بیشترین ارقام منطقه را شامل می شوند و مقدار ناچیزی ارقام خارجی در شهرستان بصورت الگویی کشت شده اند که با توجه به سازگاری با منطقه طارم می توان به ارقام کنسوالیا ، مانزانیلا و کروناییکی اشاره کرد.
طوبی طرحی که می توانست اجرا شود
«طرح طوبی» از پروژه‌هایی است که وزارت جهاد کشاورزی برای مدیریت امور اراضی، منابع طبیعی و اراضی اشخاص حقوقی و حقیقی اجرا می‌کند. این طرح ضمن اینکه به افزایش سطح زیر کشت باغات کمک می‌کند، در صورت اجرای صحیح می‌تواند الگویی برای اصلاح و مدرن کردن باغات تلقی شود.
کمبود واحدهای فرآوری زیتون در طارم
محمد محمدی عضو اتحادیه باغداران زیتون شهرستان طارم کمبود شدید واحدهای فرآوری زیتون در شهرستان طارم را مورد تحلیل قرار می دهد و می گوید: بزرگترین مشکل زیتونکاران طارم نبود واحد فرآوری زیتون در شهرستان طارم است.
محمدی با بیان اینکه تنها چند واحد فرآوری زیتون در طارم توسط برخی باغداران وجود دارد ادامه می دهد: این تعداد واحد فرآوری زیتون که واحدهای کوچ هستند تنها 300 تا 400 تن محصول زیتون طارم را فرآوری می کنند که 20 درصد کل محصول تولیدی زیتون شهرستان طارم را شامل می شود.
وی با انتقاد از وضعیت موجود در زمینه فرآوری زیتون در شهرستان طارم، خارج شدن زیتون بدون فرآوری از این شهرستان را موجب تضعیع حقوق و زحمت باغداران طارمی عنوان کرده و می گوید: در حالی که 90 درصد زیتون مورد نیاز بازار روبار باغداران طارمیی تامین می کنند محصول زیتون شهرستان طارم به نام رودبار صادر می شود.
محمدی شهرستان طارم را نیازمند وجود یک کارخانه بزرگ فرآوری زیتون با ظرفیت مناسب اعلام کرده و ادامه داد: در حال حاضر محصول زیتون طارم پس از فرآوری در کارنجات مشهد و اصفهان با نام تجاری مختلف بدون ذکر نامی از طارم استان زنجان به نام های دیگر در بازارهای مصرف داخلی و خارجی عرضه می شود.
این باغدار زیتون لزوم حضور سرمایه گذاران بخش خصوصی را برای ایجاد کارخانه بزرگ فرآوری زیتون مورد تاکید قرار می دهد و یادآور می شود: در گذشته بحثی در خصوص احداث 800 کارگاه فرآوری زیتون در طارم مطرح بود که متاسفانه تنها 186 واحد محقق شده که تنها قادر به فرآوری 10 تا 30 تن محصول زیتون شهرستان طارم هستند و بقیه بدون فرآوری صادر می شود.
محمدی تاکید می کند: شهرستان طارم نیازمند 10 کارخانه فرآوری زیتون با حداقل ظرفیت 10 هزار تن است.
نداشتن نقدینگی کافی اتحادیه‌ها و تعاونی‌های مرتبط با این محصول، بالا بودن تسهیلات بانکی اخذ شده توسط زیتونکاران، نبود صنایع تبدیلی کافی در منطقه و نیاز مالی باغداران منطقه از دلایل حضور دلالان بوده است.
ارتقای معیشت اعضای اتحادیه، افزایش تولید زیتون و فرآوری‌های آن با رعایت اهداف توسعه کشاورزی و موازین تعاونی از طریق بهره‌برداری جمعی و گسترش باغات باید در اولویت قرار گیرد.
سال هاست که در طارم و با آغاز زمان برداشت محصولات عمده و استراتژیک منطقه از جمله زیتون، انار و سیر، کشاورزانی که در طول فصل کاشت زحمات و سختی های زیادی در راستای تولید بهتر و ارائه محصول با کیفیت به بازار می کشند، در زمان برداشت و ارائه محصول خود به بازار با افرادی مواجه می شوند که نام دلال را یدک می کشند. این افراد که تنها در زمان برداشت زیتون در طارم بیشتر وارد چرخه کشاورزی شهرستنان طارم می شوند، همان هایی هستند که به زعم فعالان بخش کشاورزی بیشترین سود را در روند تولید و ارائه انواع محصولات کشاورزی می برند، در حالی که کمترین نقش را در این پروسه سنگین و طاقت فرسا داشته اند.
دلالان، تهدیدی که هیج وقت در کشاورزی طارم جدی گرفته نمی شوند
به عبارتی هنگامی که کشاورز در مزرعه خود مشغول برداشت است، این دلال ها هستند که در زمینه خرید، ارائه قیمت، تعیین کیفیت محصول تولید شده، نحوه و زمان ارائه محصول به بازار، محل ارائه محصول و موارد دیگر تصمیم گیری و تصمیم سازی می کنند و در این زمینه، کشاورزان به عنوان کسانی که کوچکترین نقشی برای آنها در این زمینه در نظر گرفته نمی شوند، به عنوان طعمه هایی برای پر کردن جیب افرادی استفاده می گردند که با نقش آفرینی در یک روند نادرست اقتصادی، بیشترین سهم و سود را می برند.
کشاورزی به عنوان یکی از مشاغل سخت و با وجود سختی های فراوان، به جای اینکه بیشترین سود شامل کسانی شود که در این پروسه نقش اساسی داشته اند، اما در عمل مشاهده می شود که این دلالان و واسطه ها هستند که بیشترین سود را می برند.
به رغم اینکه زیتون طارم سالهاست که در کشور حرف اول را می‌زند و چند سال گذشته به عنوان مرغوب‌ترین زیتون تولید شده در کشور معرفی شد، اما به نظر می رسد در سال های اخیر وجود دلال ها موجب شکست کشاورزان شده است و نه تنها کشاورز از این محصول منتفع نمی‌شود، بلکه دلالها برنده اصلی این فرایند هستند. به گونه ای که دلال ها هنگامی که کشاورزان به پول نیاز دارند، زیتون را با نرخ پایین خریده و به قیمت مورد نظر خود به فروش می‌رسانند. در این بین مسئولان نیز هیچ‌گونه حمایتی از کشاورز نمی‌کنند و تنها در فصل برداشت، به تعریف و تمجید و ارائه آمارهای غیر واقعی می‌پردازند و بدین ترتیب سعی در شاخص جلوه دادن اقدامات خود می‌کنند.
راهکارهایی از جمله ایجاد صنایع تبدیلی به منظور فروش به قیمت واقعی و صادرات محصولات تولیدی و به تبع آن ارزآوری برای کشور، خرید بدون واسطه کارخانجات فعال صنایع غذایی از کشاورزان، ارائه قیمت های واقعی و کارشناسی شده از سوی مسئولان، نظارت بر روند خرید و فروش و همچنین فعالیت دلالان و وجود مراکزی به منظور عرضه محصول بدون واسطه و مستقیم از سوی کشاورز به خریدار از جله مواردی است که می توان کشاورزان را آسوده خاطر از فروش محصولات تولیدی خود کرد.
در این میان باید در زمینه بسته بندی مناسب نیز راهکاری مناسب طراحی شود که براساس آن زیتون طارم به صورت بسته بندی مناسب و به نام این منطقه وارد بازار مصرف شود و از خروج این محصول به صورت فله ای و در بسته بندی نامناسب و بشکه های بزرگ جلوگیری شود.
زیتون و روغن زیتون دارای خواص دارویی و درمانی بسیاری است .
...................................
گزارش:رحیم مقدمی