خبرگزاری مهر ـ گروه فرهنگ و هنر: خانه و باغ اتحادیه یا خانه امین‌السلطان عمارتی مربوط به دوران قاجار است که در مرکز تهران واقع شده است. خانه و باغ اتحادیه به عنوان تنها بازمانده از خیابان لاله‌زار قدیم و یکی از بناهای نفیس معماری عصر قاجار شناخته می‌شود.
این اثر در تاریخ ۱۲ تیر ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۰۵۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید اما چندی بعد به حکم دیوان عدالت اداری، خانه پدری پروین اعتصامی و خانه اتحادیه از فهرست آثار ملی خارج شده و هم‌اکنون احتمال تخریب آنها وجود دارد.
خانه - باغ اتحادیه متعلق به امین السلطان، صدراعظم دوره ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه و محمدعلی شاه قاجار بوده است.
در سال ۱۲۶۱ شمسی، هنگامی که باغ بزرگ لاله‌زار برای احداث خیابانی به همین نام تقسیم و فروخته شد، بخشی از آن به میرزاابراهیم خان، پدرعلی‌اصغرخان اتابک (امین‌السلطان) رسید و با مرگ ابراهیم خان، پسرش بخش‌های دیگری از زمین‌های مجاور را خرید و به آن اضافه کرد.
در این خانه بسیاری از تصمیمات مهم سیاسی آن دوران گرفته می‌شده است. مساحت این خانه باغ در زمان قاجار بیشتر از حال حاضر بوده و ساختمان‌های آن به مرور زمان تخریب شده است اما حمیرا اتحادیه از فرزندان خاندان اتحادیه در گفتگو با خبرنگار مهر مساحت کلی آن را چیزی در حدود 9 هزار متر دانست
نوادگان امین‌السلطان در دوره‌های بعد، زمین پدری را تفکیک کرده و فروختند. سینما جهان، سینما شهرزاد، یک پارکینگ و یک مجتمع تجاری در بخشی از همین زمین‌ها ساخته شده است.
رحیم اتحادیه نیز در سال ۱۲۹۵ شمسی این زمین را از وارثان امین‌السلطان خرید و با تفکیک آن به ۳۰ سهم، آن را میان فرزندان خود تقسیم کرد. این خانه در دهه ۵۰ لوکیشن سریال "دایی جان ناپلئون" ساخته ناصر تقوایی بود و به همین نام نیز معروف شد.
اما امروز این باغ دیگر باغ نیست و می‌توان گفت خیلی از درختان آن خشک شده‌اند. بابک اتحادیه از صاحبان زمین دلیل آن را بی‌توجهی و آب ندادن به درختان آن می‌داند.
خبرنگاران حوزه میراث فرهنگی و حوزه هنر با مساعدت و تلاش کمیته پیگیری خانه‌های تاریخی تهران دوشنبه 6 آبان ماه مهمان خانه اتحادیه بودند تا ضمن دیدار با صاحبان این خانه، با حال و هوای این روزهای جایی که روزگاری تقوایی در آنها ساخت یکی از معروفترین سریال‌هایش را شروع کرد از نزدیک آشنا شوند.
در این روز خانه اتحادیه، علاوه بر رسانه‌ای‌ها میزبان دو تن از اعضای شورای شهر هم بود. مرتضی طلایی و رحمت‌الله حافظی نیز در خانه اتحادیه حضور یافتند و دو اصله درخت در این خانه کاشتند.
اما اعضای خاندان اتحادیه دل پُری از اوضاع دارند. بابک اتحادیه در گفتگو با مهر با ذکر این جمله که ما حق اعتراض به هیچ‌کس را هم نداریم، گفت: همه مردم دوست دارند که این خانه حفظ شود و باید بدانید که این خانه در میان خانه‌های قدیمی تهران جزو سالم‌ترین خانه‌هاست و به جز قسمت غربی آن که زمانی دفتر شاخه جوانان حزب توده بوده و در جریان 28 مرداد آتش گرفت و نیز درختان خشک شده آن، بقیه جاها تقریبا سالم است.
این عضو خاندان اتحادیه که به ادعای خود یک بخش از ارث سی قسمتی خانه اتحادیه متعلق به اوست، در پایان سخنان خود ضمن تاکید بر نظر خاندان اتحادیه بر حفظ فرهنگی این خانه بیان کرد: ما می‌خواهیم این خانه به فروش برسد ولی متولیان فرهنگی اولویت دارند. خواسته تمام خانواده اتحادیه این است که اینجا تغییر کاربری ندهد و به همان شکل بماند. ما نمی‌خواهیم اینجا به پاساژ تبدیل شود بلکه دوست داریم که این خانه به یک بخش فرهنگی تبدیل شود و مردم هم از آن استفاده کنند.
رضا لعل‌بخش، مدیر محله فردوسی نیز در محل خانه اتحادیه بود که در جمع خبرنگاران گفت: ما در منطقه 12 هیچ امکانات رفاهی اجتماعی فرهنگی نداریم و چشم امیدمان به همین خانه اتحادیه است که به یک مکان برای رفت و آمد فرهنگی تبدیل شود.
وی افزود: خانواده اتحادیه هم دغدغه این کار را دارند و ما هم می‌خواهیم که این مساله صورت بگیرد که به نحوی شهرداری مرکز فرهنگی و یا حتی موزه‌ای در محل خانه اتحادیه بسازد.
این فعال شهری به خاطراتی که مردم از این مکان دارند اشاره کرد و در پایان سخنانش گفت: این مکان نه تنها برای مردم منطقه و شهر تهران بلکه برای کل مردم کشور بسیار مهم است. مردم دوست دارند که حفظ شود و شهرداری را هم مسئول این جریان می‌دانند و از این ارگان مطالبه می‌کنند.
مرتضی طلایی که به قول خود سابقه حضور سه دوره‌ای در شورای شهر تهران را دارد در پاسخ به خبرنگار مهر در مورد خانه‌های قدیمی تهران مانند خانه اتحادیه و یا منزل استاد بنان گفت: سیاست کلی ما در شورای شهر این است که مجموعه‌ها و خانه‌های قدیمی مثل خانه اتحادیه و یا خانه بنان یا حفظ شوند و یا تغییر کاربری دهند.
وی افزود: حفظ مجموعه‌‌های فرهنگی و هنری و خانه‌های قدیمی همیشه مورد نظر ما نیز بوده و ما نیز بر حفظ آنها با کارکردها و هویت‌های مختلف اصرار داریم. به عنوان نمونه ما ساختمان جماران را داریم که به خاطر مسائلی که در زمان انقلاب افتاد ارزش تاریخی دارد. برخی از بناها هم هست که قدیمی‌تر هستند که همه این آثار جزئی از تاریخ کهن ماست.
طلایی نگاه مدیریت شهری به چنین خانه‌هایی را نگاهی غیرانتفاعی دانست و بیان کرد: شهرداری به خانه اتحادیه نگاهی انتفاعی ندارد و اصل بر این است که خانه‌های این چنینی و اماکنی که از دید تاریخی مهم هستند مانند خانه اتحادیه حفظ و احیا شود.
این عضو شورای اسلامی شهر تهران بر همکاری کردن خاندان اتحادیه با شهرداری تاکید کرد و گفت: مطمئنا شهرداری پول ندارد که پول این ملک را بدهد.
وی ادامه داد: اصل بر این است که خانواده اتحادیه بپذیرند که با شهرداری همکاری کند و از ما نخواهند که به آنها پول بدهیم. شهرداری قادر نیست که مبلغ این مکان که شاید در حدود 15 تا 20 میلیارد تومان باشد، بپردازد. ما می‌توانیم زمین‌هایی را با خانواده مالک این محل عوض کنیم و ملک تهاتری به خاندان اتحادیه بدهیم
طلایی با تاکید بر این نکته که تبدیل خانه اتحادیه به یک مکان فرهنگی هنری شدنی است، بیان کرد: این کار شدنی است به شرط اینکه برای انجام این کار، مالکان به مدیریت شهری کمک کنند. شهرداری و شورای اسلامی شهر تهران نیز با این جریان کاملا موافق است.
وی در پاسخ به این که آیا این ضمانت وجود دارد که بعد از حضور شما در شورای اسلامی تداوم تفکر شما مبنی بر حفظ خانه‌های قدیمی نیز بماند، گفت: ما می‌خواهیم که این اماکن تبدیل به اماکنی شود که کار تجاری در آنها صورت نگیرد. من قول می‌دهم که کار را به جایی برسانیم که بعد از ما هم کسی نتواند بر روی آن تغییری ایجاد کند و خانه اتحادیه با همین هویت فرهنگی باقی بماند.
گزارش از مجید احمدی