محمود آموزگار دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران و رئیس هیئت مدیره انجمن ناشران بین‌المللی ایرانیان در تماسی با خبرنگار مهر، به اظهارات حمید رحمانی کارشناس فرهنگی اداره‌کل مجامع، تشکل‌ها و فعالیت‌های فرهنگی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیرامون نحوه حضور ایران در نمایشگاه امسال کتاب فرانکفورت، واکنش نشان داد و ضمن نادرست خواندن برخی اطلاعات ارائه شده از سوی وی، به ارائه توضیحاتی درباره دستاوردهای حضور ایران در این نمایشگاه پرداخت.
وی گفت: اتفاق بسیار مهمی که امسال رخ داد، این بود که توسط اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، تذکری به جامعه نشر ایران اعم از نویسنده و ناشر داده شد که به فکر مخاطب جهانی باشند. حضور این اتحادیه در نمایشگاه امسال کتاب فرانکفورت نشان دهنده رویکرد جدید در این زمینه بود. البته ما زمانی که این حرکت را شروع کردیم، انتظار نداشتیم که بتوانیم رایت کتاب بفروشیم، واقعیت این است که فروختن رایت در یک جلسه نیم ساعته ممکن نیست.
این کارشناس حوزه نشر افزود: حتی در کشورهایی که دارای صنعت نشر پیشرفته هستند، آنها ابتدا آشنایی با کتاب پیدا می‌کنند و وقتی ابراز علاقه کردند، مطالب بیشتری از آن کتاب را به صورت ترجمه در اختیارشان قرار می‌دهند و این مذاکرات ادامه دارد و معمولاً هم اینطوری نیست که در نیم ساعت ملاقات در نمایشگاه کتاب فرانکفورت یا نمایشگاه‌هایی شبیه آن، قراردادی منعقد شود بلکه اول تلاش می‌شود این اشتیاق در مخاطب ایجاد شود و به نوعی مخاطب را مجاب می‌کنند که این اثر قطعاً برای او قابل استفاده است و بعداً هم موضوع با مخاطب پیگیری می‌شود.
آموزگار ادامه داد: این سوال نادرستی است که بپرسیم در نمایشگاه کتاب فرانکفورت رایت چند کتاب فروخته شده است؟ چرا که همانطور که گفتم این پروسه‌ای است که در یک ملاقات 30 دقیقه‌ای رخ نمی‌دهد مگر عناوین بسیار مشهوری مانند کتاب‌های «دن براون» که قبل از اینکه منتشر شوند، رایت آنها برای ترجمه و انتشار به زبان‌های دیگر، خریداری می‌شود چرا که این خریداران رایت، به اقبال جامعه خودشان به این کتاب‌ها وقوف دارند، اما در مورد آثار ناشناخته، این امر مستلزم معرفی درست و صحیح است و شما باید بتوانید به رغم همه محدودیت‌هایی که برای حضور در یک بازار بین‌المللی مثل نمایشگاه کتاب فرانکفورت برایتان به وجود می‌آید، اطلاعات بیشتر و مفیدتری از این کتاب‌ها به مخاطب خارجی ارائه کنید.
دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران سپس گفت: همه کتاب‌هایی که در غرفه اتحادیه ناشران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت نمایش داده شده بود، در سایت نمایشگاه معرفی شده بود و هر کس با یک جستجوی ساده در کتاب‌های ارائه شده در این نمایشگاه، به اطلاعات کتاب‌هایی که از ایران در این نمایشگاه ارائه شده بود، دسترسی پیدا می‌کرد. ما در جریان برگزاری این نمایشگاه همچنین ملاقات‌ها و مذاکراتی با تعدادی از ناشران خارجی داشتیم و بحث فروش رایت تعدادی از کتاب‌ها در این مذاکرات مطرح شده است. حتی یک ناشر از آلبانی بود که برای خرید رایت یکی از کتاب‌ها ابراز علاقه می‌کرد اما مشکلی که داشتیم این بود که ما ناشری که به طور مستقیم از فارسی به آلبانیایی ترجمه کند، نداریم و ما اول باید برویم این قبیل مشکلات را حل کنیم.
وی افزود: سال‌ها بود ایران در نمایشگاه‌های خارجی کتاب شرکت می‌کرد اما این اولین بار بود که بحث فروش رایت و انتقال حقوق ترجمه و نشر در کشور ما مطرح می‌شد و هدف ما هم این بود که به جامعه نشر هشدار دهیم که افق کار خود را در عرصه نشر به جامعه خودمان محدود نکنند و بسیار خوشحالیم که توانستیم به این هدف دست پیدا کنیم و از موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی به خاطر تصمیم درستی که گرفت و این فضا را در اختیار اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران و نیز انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان قرار داد، متشکریم و فکر می‌کنیم این اتفاق باید بسیار قبل‌تر از اینها رخ می‌داد.
رئیس هیئت مدیره انجمن فرهنگی ناشران بین الملل در بخش دیگر از صحبت‌های خود به اظهارات حمید رحمانی کارشناس اداره کل مجامع و تشکل‌های فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پاسخ داد و تاکید کرد: من فکر نمی‌کردم این اظهارات منسوب به ایشان باشد و شاید هم بعداً آنها را رد کنند با این حال باید نکاتی را در این باره توضیح دهم؛ اولاً این نکته که رایت کتاب، معامله بر اساس 7 درصد پشت جلد است، اطلاعات غلطی است که ناشی از عدم آشنایی با مقوله رایت و حقوق ترجمه و نشر است.
آموزگار سپس گفت: در عرف بین‌المللی اینگونه است که شما وقتی می‌خواهید رایت کتابی را عرضه کنید، از ناشر مقصد سوال می‌شود که شما چند نسخه چاپ می‌کنید؟ و آن را چقدر می‌فروشید؟ رقمی که در عرف بین‌الملل هست، حداقل 6 درصد است و در برخی موارد استثنا این رقم به 10 و حتی 12 درصد هم می‌رسد. یعنی در پروسه فروش رایت، حداقل 6 درصد از رقم فروش پشت جلد کتاب در مقصد، از ناشر مقصد مطالبه می‌شود و اصلاً اینگونه نیست که در فروش رایت، قیمت مبدأ ملاک باشد.
دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران همچنین تاکید کرد: اهمیت فروش رایت کتاب در این است که بدون اینکه هزینه‌های بیشتری تحمیل شود، با انتقال این حقوق، درآمدی به دست می‌آید که حداقل 6 درصد قیمتی است که کتاب در کشور مقصد به فروش می‌رسد.