به گزارش خبرنگار مهر، دستور کار جلسه صبح امروز دوشنبه 4 آذر شورای علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، سخنرانی محمدعلی موحد، مولوی‌شناس بود که هم اکنون دست اندرکار تدوین تصحیح جدیدی از مثنوی معنوی است.
موحد در این نشست با اشاره به قول مشهور درباره اتمام مثنوی توسط مولانا در سال 676 گفت: دیدم مرحوم ذبیح‌الله صفا هم در جایی نوشته است که مولانا مثنوی را در سال 676 تمام کرده است اما متاسفانه ایشان سندی در این باره نشان نداده است.
وی افزود: چیزی که مسلم است این است که دفتر دوم مثنوی در سال 662 شروع شده است و از شواهد چنین برمی‌آید که دفتر اول مثنوی در 656 سروده شده است اما قول مشهور این است که مولانا مثنوی را بعد از درگذشت صلاح‌الدین یعنی در سال 657 شروع کرده است. اگر اینگونه باشد، پس دفتر اول مثنوی پیش از 656 و در زمان خود صلاح‌الدین شروع شده و تا بعد از فوت او ادامه پیدا کرده است.
این مولوی‌شناس ادامه داد: گویا ما با فاصله‌ای 6 ساله در این میانه برخورد کرده‌ایم تا دفتر دوم شروع شود البته بعضی این فترت را 2 سال ذکر کرده‌اند اما دلیلی بر این ادعا وجود ندارد و برای ما الان مسلم است که بعد از درگذشت صلاح‌الدین، بلافاصله حسام‌الدین نیامده و فترتی در پدید آمدن مثنوی این میانه به وجود آمده است.
موحد همچنین گفت: خوشبختانه هر قدمی که جلو می‌رویم، دامنه پژوهش‌ها وسیع‌تر می‌شود. اخیراً عارف نوشاهی مقاله‌ای نوشته و در آنجا اعلام کرده که اخیراً یک نسخه از مثنوی را در مکه و دو نسخه از مثنوی را در مدینه منوره رویت کرده است. تاریخ‌هایی که در این نسخه‌ها هست، یکی مربوط به سال 770 است، یکی مربوط به سال 780 و دیگری مربوط به سال 795.
وی همچنین به تشکیکی اشاره کرد که نسخه موجود از مثنوی در قاهره در سال پدید آمدن این اثر مهم ایجاد کرده است و تاکید کرد: هنوز برای ما روشن نیست که آیا این نسخه اصلی از مثنوی است یا نه؟ شاید این نسخه از روی نسخه اصلی نوشته شده باشد؛ همان که تاریخ اصلی نسخه آن 668 است و نه تاریخ کتابتش.
این مثنوی‌پژوه در اداکخ به سفر اخیر خود به استانبول و دیدارش از کتابخانه بزرگ سلیمانیه این شهر بندری ترکیه اشاره کرد و گفت: خیلی به این کتابخانه رسیده‌اند و آنطور که به من اعلام کردند 117 کتابخانه دیگر در آن درج شده‌اند.
موحد افزود: در این سفر یکی از محققان ایرانی، آقای وفایی به من گفت که نسخه‌ای از مثنوی مربوط به سلطان ولد در ترکیه موجود است که نکات مبهم بسیاری را درباره تاریخ پدید آمدن آن آشکار می‌کند. البته او هم نمی‌دانست که این نسخه دقیقاً کجا هست و با مراجعه‌ای که به فهرست‌ها کردیم، باز هم مشخص نشد این نسخه در کجای ترکیه نگهداری می‌شود اما قرار شد این نسخه برایتتبع بیشتر به ایران آورده شود.