به مناسبت هفته ملی دیابت تصمیم گرفتیم تا گفتگوی تفصیلی با "ارسلان داداشی" معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان داشته باشیم آنچه می‌خوانید ماحصل این گفتگو است.
مهر: بیماری دیابت چیست و چند نوع دارد؟
بیماری دیابت بیماری مزمنی است که با اختلال در تولید و عملکرد انسولین ایجاد می شود و دو نوع دارد دیابت نوع یک که به انسولین وابسته است که در کودکان و نوجوانان معمولاً ایجاد می شود که 5 تا 10 در صد افراد دیابتی را تشکیل می دهد.
دیابت نوع دو در افراد بزرگسال ایجاد می شود و معمولاً به دلیل اختلال در عملکرد انسولین به وجود می آید انسولین تولید می شود ولی عملکرد مناسب را در سلول ها ندارد.
مهر: علائم بیماری دیابت چیست و چه عوارضی دارد؟
در دیابت نوع یک معمولاً در کودکان تکرر ادرار عفونت به ویژه عفونت ادراری و پرنوشی و نوشیدن آب زیاد و پر ادراری گاهی خستگی و گرسنگی مداوم وجود دارد و در بزرگسالان متأسفانه بسیاری از بزرگسالان ممکن است دیابت داشته باشند اما متوجه بیماری خود نباشد گفته می شود در برخی از جوامع 50 درصد مردم خود نمی دانند به دیابت مبتلا هستند و به طور اتفاقی بیماری دیابت آنها کشف می شود یا موقعی کشف می شود که عوارض و علائم بیماری بروز کرده است.
ارگان های مهمی در بدن وجود دارد که می تواند ناشی از دیابت دچار عارضه شود از قبیل چشم، بیمارانی داریم که بعد از مدتی با عارضه چشمی به پزشک مراجعه و بعد متوجه می شوند که مبتلا به دیابت هستند.
که این علائم بیشتر در نوع دو ایجاد می شود کسانی که مشکلات نارسایی کلیوی دارند بسیاری از افرادی که دیالیز می شوند دیابت دارند و این بیماری منجر به از کار افتادن کلیه های آنها می شود.
بیماری های قلبی و کسانی که مشکلات قلبی پیدا می کنند حتی سکته های مغزی می تواند ناشی از دیابت باشد به دلیل عوارضی که در درازمدت بر روی عروق ایجاد می کند عروق تنگ و در نهایت منجر به سکته قلبی و یا سکته مغزی افراد می شود.
بنابراین عوارض دیابت و عوارض بسیار بدی است و این بیماری به اپیدمی قرن مشهور شده است متاسفانه در تحقیقی که در آمریکا انجام شده بود از سال 1997 تا 2007 در مدت 10 سال هزینه بیماری دیابت دو برابر شده است و اگر فرد دیابتی را با فردی که دیابت ندارد مقایسه کنیم هزینه آن برابر چهار و شش دهم برابر در یک سال است.
دیابت یک بیماری پرهزینه و پیچیده و ناتوان کننده است که متاسفانه در جهان رو به افزایش است.
مهر: خطر ابتلا به دیابت در چه افرادی بیشتر است ؟
افرادی که بالای 30 سال سن دارند اگر اضافه وزن یا چاقی و فشار خون داشته باشند یعنی فشار آنهاا 14 بر روی 9 باشد و یا بالاتر از آن و کسانی که سابقه خانوادگی مثبت دارند و یا کسانی که از باردار هستند و یا در سنین باروری قرار دارند و در گذشته یک فرزند بیش از چهار کیلوگرم به دنیا آورده است اینها در معرض دیابت قرار دارند.
کسانی که سابقه بیماری دیابت در خانواده خود دارند به ویژه مادران که دو سقط جنین داشته اند در معرض خطر دیابت قرار دارند.
و دیابت حاملگی یعنی هر زن بارداری باید بطور حتم از نظر دیابت بررسی شود زیرا خود این بیماری یعنی دیابت حاملگی می تواند زمینه ساز بروز دیابت در آینده باشد.
مهر: با توجه به صحبت های شما اینکه تشخیص بیماری دیابت نوع دوم سخت و ممکن است خودشان متوجه نشوند بنابراین غربالگری در این زمینه بسیار با اهمیت است در سال 1387 غربالگری انجام شد آیا امسال نیز این غربالگری انجام می شود؟
نخستین غربالگری از سال 87 آغاز شد و بحث در غربالگری با هدف پیشگیری از این بیماری اجرا شد و افرادی که بالای 30 سال سن دارند شناسایی می شوند و به آنها آموزش داده می شود که دچار این بیماری نشوند به اصطلاح افراد در معرض خطر را شناسایی کنیم و همین طور کسانی که مبتلا شده اند به اینها آموزش کافی ارائه دهیم و کاری کنیم که عوارض ناشی دیابت به تاخیر افتد این طرح دوباره با کمک وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی برای جمعیت بالای 30 سال در روستاهای استان انجام می شود اگر افراد بالای 30 سال روستاها به مراکز بهداشت خود مراجعه کنند این طرح بزودی آغاز و با همکاری صدا و سیمای مرکز گیلان اطلاع رسانی خواهد شد.
بنابراین در سال 87 تعداد 439 هزار و 818 نفر در این طرح شرکت کردند و برای آنها به طور رایگان آزمایش های قند انجام گرفت و افراد مورد نظر را شناسایی کردیم.
از مزیت های اجرای این طرح این است که برای افرادی که شناسایی می شوند پرونده تشکیل می شود ماهانه از سوی بهورزان خانه های بهداشت مورد معاینه قرار می گیرند و هر سه ماه یکبار نیز پزشکان به این بیماران مشاوره و آموزش های لازم ارائه می دهند ضمن اینکه قند آنها کنترل و این کنترل قند بسیار مؤثر است.
بر این اساس اگر بتوانیم قند خون یک فرد را کنترل کنیم و سبک زندگی مفید را به آموزش دهیم عوارض ناشی از بیماری کنترل می شود یعنی پیشگیری ثانویه انجام داده ایم و این امر منجر به نهادینه شدن سبک زندگی سالم می شود.
در این صورت فرد دیابتی می تواند بدون عوارض ناشی از این بیماری بدون مشکلات چشمی به زندگی خود ادامه دهد و از زندگی خود لذت ببرد.
مهر: تغییر روش زندگی یکی از راهکارهای پیشگیری از بیماری و درمان دیابت است لطفا بیشتر در این زمینه توضیح دهید؟
کنترل قند بسیار مهم است اگر افت قند خیلی شدید باشد یعنی فردی به‌عنوان مثال انسولین مصرف می کند اگر یک وعده غذای خود را سر خود حذف کند فرد در مرض شدید افت قند قرار می گیرد و ممکن است بیهوش شود و به کما رود بنابراین به این افراد توصیه می کنیم رژیم غذایی منظم و مناسبی داشته باشند، فعالیت روزانه برای افراد دیابتی واجب است یعنی روزانه حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی داشته باشند اگر نمی توانند ورزش کنند پیاده روی تند داشته باشند و در حدی که می توانند این فعالیت را انجام دهند.
کنترل وزن در افراد دیابتی از مواردی است که بسیار بر روی آن تأکید می شود بسیاری از بیمارانی که قند خون آنها تا حدی بالا است کنترل وزن داشته باشند و وزن خود را کاهش دهند به یقین قند آنها نیز کاهش خواهد یافت و وابستگی آنها به دارو کم خواهد شد.
نکته دیگر تغذیه مناسب است داشتن رژیم غذایی مناسب بسیار مورد تاکید است زیاد غذا نخورند غذا را در حجم کم و در دفعات منظم و بیشتر استفاده کنند. سعی کنند از شیرین کننده ها کمتر استفاده کنند اگر از میوه و سبزیجات استفاده می کنند از میوه هایی استفاده کنند که دارای شیرینی کمتری است.
بیماران دیابتی بطور حتم باید با پزشک خود در ارتباط باشند و قند خون خود را کنترل کنند در مورد چشم، کلیه و مشکلات قلبی با پزشک خود مشورت تا از بروز عوارض جلوگیری کرد.
مهر: ضمن اشاره در خصوص تاثیر دیابت در دوران بارداری بفرمائید آیا مادر دیابتی فرزندش نیز لزوما دیابتی می شود؟
به گونه ای نیست که اگر فرد دیابتی باردار می شود فرزندش به دیابت مبتلا نمی شود بلکه این بچه ها در معرض دیابت قرار دارند یکی از عوامل خطر دیابت این است کسانی که اقوام درجه یک مانند پدر مادر خواهر و برادر دیابتی دارند این افراد بیشتر در معرض دیابت هستند.
این بیماری به صورت ارثی از مادر به فرزند انتقال نمی یابد و مادران دیابتی در دوران بارداری باید بیشتر مراقب وضعیت تغذیه خود باشند و قند خون خود را کنترل کنند و داروهای خود را به موقع و با دستور پزشک مصرف کنند تا مشکلی برای آنها ایجاد نشود.
با پیگیری های انجام گرفته مشکل تامین داروی بیماران دیابتی رفع شده است و هیچ مشکلی در تأمین دارو ندارند چه داروهای خوراکی و چه انسولین به اندازه کافی در داروخانه ها موجود است و خوشبختانه بیمه نیز 90 در صد هزینه آن را تقبل می‌کند مثلا برای خرید داروی انسولین ایرانی با استفاده از دفترچه بیمه می تواند تنها با پرداخت هزار و 200 تومان دارو را خریداری کند و افرادی که الزاماً باید از انسولین خارجی استفاده کنند با پرداخت تنها سه هزار و 400 تومان می توانند داروی خود را تامین کنند.
مهر: انجمن دیابت ایران چه تعدادی عضو دارد و چند درصد جمعیت کشور دیابتی هستند؟
شکور امیدی رئیس انجمن دیابت ایران نیز گفت: در مجموع سه میلیون و 600 هزار نفر در کشور و 43 هزار نفر در گیلان عضو انجمن دیابت هستند، حداقل 10 تا 15 درصد جمعیت در کشور دیابتی بوده که اگر در گیلان 10 درصد حساب کنید 270 هزار نفر می شود که در مقایسه با 43 هزار نفر رقم بسیار کمی است.
مهر: چه خبر خوشی می توانید به بیماران دیابتی استان گیلان بدهید؟
یک لیزر بسیار پیشرفته که در تمام کشور دو عدد بیشتر نیست که برای پای دیابتی و کسانی که پای آنها زخم می شود به کار برده می شود و در کسانی که با دستور پزشک قرار است پای آنها قطع شود با لیزر زخم پای آنها بهبود می یابد و دیگر نیازی به قطع کردن عضو نیست.
یکی از این لیزرها در تهران قرار دارد و دیگری در بیمارستان نیروی دریایی رشت مورد بهره برداری قرار می گیرد.
بیمه های تکمیلی بیمه درمان بیماران دیابتی که این گونه بیماران را تحت پوشش قرار نمی دادند این بیمه های تکمیلی و پس از سالها تلاش در مجلس مقرر شد تا بیماران و خانواده های آنها با پرداخت هزینه اندکی تحت پوشش بیمه تکمیلی قرار گیرند.
نخستین فروشگاه زنجیره ای دیابت در سال 85 در تهران آغاز به کار کرد فروشگاه مرکزی رشت نیز در فلکه گاز افتتاح خواهد شد و سپس در سایر شهرستان ها گسترش خواهد یافت و بیماران دیابتی بتوانند از مواد غذایی استفاده کنند که برای دیابت نه تنها زیان‌آور نیست، بلکه مفید است. علاوه بر این سایر مردم نیز مانند بیماران دیابتی می توانند از محصولات بدون قند این فروشگاه ها استفاده کنند.