به گزارش خبرنگار مهر، "آرتروز" به معنی خط میان دو مفصل و درز مفصلی است. امروز این واژه برای بیشتر افرادی که با کارها و ابزارآلات سنگین سر و کار دارند و حتی افرادی که به کارهای به ظاهر آسان مانند پشت میز نشینی اشتغال دارند، آشناست.
آرتروز که در پزشکی به "آرتریت" معروف است، شایع‌ترین بیماری است که مفاصل بدن را دچار درد، تخریب و فرسودگی می‌کند. ساختار مفاصل بدن ترکیبی از اصول زیبای زیست شناختی و قوانین استوار فیزیکی است. انتهای استخوان‌هایی که در مفصل، کنار هم قرار می‌گیرند توسط یک لایه غضروف شفاف پوشیده می‌شوند. در آرتروز مشکلی که خود باعث بروز مشکلات دیگری می‌شود، تخریب و از بین رفتن تدریجی و پیش رونده غضروف مفصلی و زیاد شدن نسج استخوانی مجاور آن دیده می‌شود. با از بین رفتن این غضروف استخوان زیر غضروف دچار آسیب می‌شود.
در گذشته‌های نه چندان دور عقیده بیشتر مردم بر آن بود که آرتروز یعنی پیری و هر فردی که مبتلا به بیماری آرتروز می‌شود حتماً حداقل 50 سال سن دارد اما با این اوصاف این عقیده رایج تا چه اندازه ریشه علمی دارد؟
چه می‌شود که آرتروز می‌گیریم
ارث، عوامل متابولیک، علل عروقی، ضربه، شکستگی، استفاده زیاد و متناوب و به ویژه نادرست از یک مفصل، ازدیاد سن، بعضی اختلالات مادرزادی و تکاملی، بیماری‌های عصبی، غدد درون ریز و بافت همبند همگی از عواملی هستند که منجر به ایجاد آرتروز در افراد مختلف می‌شود. در کل اینکه در انواع آرتروز، مفاصل بند اول و دوم انگشتان دست، مفاصل ما بین مهره‌های گردن و کمر، مفصل لگن و زانو احتمال درگیری بیشتری دارند.
این افراد بیشتر مستعد آرتروز هستند
خرابی غضروف در هر سنی از زندگی می‌تواند رخ دهد، چنانکه 40 میلیون نفر - در گروه‌های مختلف سنی - در آمریکا از آرتروز رنج می‌برند. در این میان افرادی که سال‌های متمادی باید به کارهای بدنی و فعالیت‌های جسمانی بپردازند و در به کارگیری ابزار کار، خم و راست شدن، و حتی نشستن و برخاستن مراقبت‌های لازم را به عمل نمی‌آورند، بیشتر در معرض بروز این بیماری قرار دارند.
کشاورزان به دلیل کارهای سنگین در کشتزارها و مراتع، همواره در معرض هجوم این بیماری قرار دارند. کارگران ساختمانی که باید مصالح ساختمانی را جابه جا کنند، کارگران بندرگاه‌ها به دلیل فعالیت‌های شدید جسمانی و حمل و نقل کالا، همچنین رانندگان به دلیل سالیان طولانی و ساعت‌های متوالی نشستن پشت فرمان و خم شدن به جلو، و شغل‌های مشابه از دیگر افراد مستعد بروز آرتروز هستند.
خانم‌هایی که بیش از چهار زایمان و نگهداری بچه‌ها را متحمل شده‌اند و نیز افراد چاق که بیشتر بافت‌های استخوانی و عضلانی و رباط‌های بدنشان از فشار‌ها و صدمات ناشی از زیادی چربی تحت فشار هستند، مردانی که شغل‌های پر استرس و کارهای سنگین دارند، به ویژه هنگام سالمندی همه و همه زودتر و شدیدتر از افرادی که شغل‌های سنگین نداشته و چاق نیستند و از تغذیه مناسب و ورزش‌های مرتب بهره می‌برند دچار آرتروز می‌شوند.
ورزشکاران هم آرتروز می‌گیرند
شیوع آرتروز در ورزشکاران بسیار کمتر از افراد عادی جامعه است چرا که هم تراکم استخوانی در ورزشکاران بیشتر است و هم عضلات و تاندون‌ها مقاومت بیشتری دارند. با همه اینها ورزشکاران هم ممکن است آرتروز بگیرند. به واقع ورزشکارانی که بیش از حد به صورت ناصحیح ورزش می‌کنند و از شیوه‌ها و اصول ورزشی به صورت علمی آگاهی کامل ندارند و دچار آسیب‌های ورزشی می‌شوند نیز زودتر از ورزشکاران و افرادی که از ورزش‌های متعادل و برنامه‌ریزی شده استفاده می‌کنند مبتلا به آرتروز می‌شوند.
ورزشکاران چه کنند تا آرتروز نگیرند
ورزشکاران برای اینکه با ورزش کردن بتوانند سلامت خود را تضمین کنند و خطر ابتلا به بیماری مانند آرتروز را در خود کمتر کنند باید به سه نکته اساسی توجه ویژه داشته باشند. رئیس فدراسیون پزشکی ورزشی در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: ورزش غیراستاندارد به راحتی باعث آرتروز می شود. ورزشکاران به خصوص آماتورها باید هر ورزشی را به صورت اصولی و استاندارد و تحت نظر مربی تایید شده انجام دهند و باید توجه داشته باشند که از یک برنامه ورزشی در هر سن و هر رشته ای نمی توان تبعیت کرد. برنامه ریزی ورزشی در هر رده سنی و در هر رشته ای متفاوت از دیگری است.
وی به دومین موردی که باید ورزشکاران توجه زیاد به آن داشته باشند، اشاره کرد و ادامه داد: باید به مقوله تغذیه هم اهمیت زیاد داد چون هر رشته ورزشی از نظر نوع تغذیه برای خودش استانداردهای خاصی دارد. به خصوص میزبان مصرف کالری و چگونگی تامین انرژی لازم در هر رشته و در هر یک از بخش های و مردان تاثیر زیاد در ابتلا به آرتروز یا دوری از آن دارد.
پورکاظمی تاکید کرد: نظم در ورزش اهمیت زیادی در این زمینه دارد. ورزش کردن باید به صورت منظم و در چارچوب یک برنامه مشخص انجام شود ضمن اینکه انتخاب رشته درست - متناسب با وضعیت فیزیکی - هم تاثیر زیاد در حفظ سلامت دارد. در کل اینکه اگر به این موارد توجه لازم شود، حفظ سلامت تضمین شده است در غیر اینصورت آرتروز پیشرونده زودرس در ورزشکاران ایجاد خواهد شد.
و باز هم ورزش برای دوری از آتروز
آرتروز در حقیقت درمان قطعی ندارد زیرا طی سالیان دراز، تاندون‌ها و استخوان‌ها متحمل فشار و آسیب شده‌اند، رباط‌ها از استحکام واقعی خود می‌افتند و عضلات زانوها، شانه‌ها و کمر به صورت شل و افتاده جلوه‌گر می‌شوند و در نهایت فرد را عصبی و ناراحت می‌کنند. محافظت از مفصل، کاهش وزن، تقویت عضلات، استفاده از دارو و جراحی از انواع راه ها برای درمان آرتروز هستند اما به واقع هیچ یک از آنها منجر به بازگشت کامل سلامت فرد مبتلا نمی‌شود.
بنابراین بهتر است از بروز آرتروز جلوگیری کرد. در واقع راه‌هایی وجود دارند که از پیشرفت آرتروز و پیامدهای رنج آور آن جلوگیری کرده و فردا را آسوده‌تر می‌سازد. انواع نرمش‌های و در کل ورزش سبک یکی از بهترین این راه هاست. البته ماساژ دادن و قرار دادن عضو مبتلا در آب (آب درمانی)، دیاترمی و فیزيوتراپی اعضای مربوطه را هم باید مورد توجه قرار داد.