به گزارش خبرنگار مهر، جوانی سرمایه ای ست که باید قدر آن را دانست، در سال های اول انقلاب کشور ایران با رشد بالای جمعیت روبرو بود اما سیاست های کنترل جمعیت و تشویق خانواده ها به تک فرزندی و دو فرزندی موجب تغییر وضعیت و کاهش جمعیت کشور در سال های اخیر شده است، پیش بینی ها نشان می دهد که جمعیت جوان و قبراق کشور تا چند دهه آینده تبدیل به جمعیت پیر می شود که جایگزینی برای آن نیست.
بالا رفتن سن جوامع چالش های جدی و ریشه ای غیر قابل پیش بینی را به وجود می آورند، زیرا افرادی که در جامعه از سن بیشتری برخوردارند، علاوه بر عدم برخورداری از پتانسیل افراد جوان جامعه برای کار و تلاش، نیازهای متفاوتی نیز دارند. افزایش سن جمعیت در جوامع انسانی تبعاتی همچون افزایش هزینه های درمانی و کاهش تعداد نیروی کار مولد را در پی دارد این تبعات، هشدار هایی جدی برای بخش های اقتصادی و صنعتی کشورها به شمار می روند.
هم اکنون جهان در حال حرکت به سوی پیر شدن است و ایران نیز در کورسِ سرعت پیر شدن گوی سبقت را از کشورهای دیگر ربوده است. طبق آخرین آمار، سازمان ملل پيش بيني کرد جمعيت بالاي ۶۰ سال ايران طي سال هاي 2011 تا 2050 با رشد ۲۶ درصدي به ۳۳ درصد کل جمعيت می رسد. در این میان استان مرکزی هم یکی از استان های پیر کشور است.
مدیرکل ثبت احوال استان مرکزی با اشاره به تحولات باروری در ایران گفت: طبق آمار به دست آمده از سال 45 تا 90 نرخ باروری از شش و پنج دهم درصد به 2 و یک دهم درصد رسیده است.
نرخ کنونی ولادت در استان مرکزی نیز بسیار پایین است
مهدی چقایی رشد کنونی جمعیت در کشور را هشداردهنده دانست و افزود: اگر وضعیت رشد جمعیت همین مسیر را طی کند در 30 سال آینده به نقطه سر به سر رسیده، یعنی رقم تعداد ولادت و فوت یکی خواهد شد و در 60 سال آینده جمعیت کشور به نصف جمعیت فعلی می رسد که تهدیدی جدی است.
وی با بیان اینکه نرخ کنونی ولادت در استان مرکزی نیز بسیار پایین است، گفت: هم اکنون بُعد خانوار در استان مرکزی پایین آمده و از 5 و یک دهم به 3 رسیده است به طوریکه میانگین رشد جمعیت در استان کمتر از میانگین کشوری است.
چقایی با بیان اینکه در شرایط کنونی خانواده‌ها تمایل کمتری به فرزند بیشتر دارند، افزود: تعداد خانواده های سه فرزندی در استان بسیار پایین است و بیشتر خانواده های جوان استان مرکزی تعداد فرزندانشان کمتر از 3 تا است.
تعداد خانواده های سه فرزندی در استان بسیار پایین است
وی با بیان اینکه استان مرکزی نسبت به سایر استان های کشور سرعت بیشتری در حرکت به سمت میانسالی دارد، ادامه می دهد: طبق پیش بینی های به عمل آمده در سال 1405 میانسالی در کشور زیاد می شود که با توجه به آمار جمعیتی، استان مرکزی در رده های اول این حرکت قرار دارد.
چقایی استان مرکزی را یکی از استان های جوان کشور عنوان کرد و توضیح داد: هم اکنون 35 درصدجمعیت استان زیر 18 سال هستند.
وی یکی دیگر از دلایل کاهش جمعیت را کاهش نرخ ازدواج در استان و بالا رفتن سن ازدواج دانست و گفت: امسال نسبت به سال گذشته در ازدواج رشد منفی داشتیم، در هشت ماهه نخست پارسال 11 هزار و 500 مورد ازدواج در استان ثبت شده که امسال این رقم 10 هزار و 467 مورد بوده است.
مدیرکل ثبت احوال استان بالا رفتن سن ازدواج را از دیگر دلایل پیر شدن جامعه خواند و گفت: در سال 55، سن ازدواج در دختران 19.7 سال و سن پسران 24.1 سال بود و امروز این رقم تغییر یافته است.
چقایی اضافه کرد: هم اکنون سن ازدواج در دختران به 22.3 سال و در پسران به 26 سال رسیده است و این میانگین، رشد صعودی داشته در دهه‌های اخیر، اختلاف سنی در ازدواج نیز با تغییر روبرو بوده است.
بالا رفتن سن ازدواج از دیگر دلایل پیر شدن جامعه
وی ادامه داد: در مقطعی ما شاهد توقف ازدواج در دختران بودیم و امروز ممکن است با شرایط موجود، این توقف ازدواج را در بین پسران نیز داشته باشیم؛ براین اساس نیاز است که مسئولان در سیاستگذاری‌های فرهنگی، اجتماعی، بهداشتی و اقتصادی به این امر توجه داشته باشند.
چقایی تاکید کرد: بالا رفتن سن ازدواج و کاهش تعداد فرزندان باعث کم شدن جمعیت می شود و در سال های آینده، جمعیت جوان کنونی پیر می شود در حالی که جمعیت جوانی برای جایگزینی ندارد.
امام جمعه اراک نیز با ابراز نگرانی از الگوی نزولی رشد جمعیت استان مرکزی بیان کرد: مردم استان مرکزی باید به بیانات مقام معظم رهبری لبیک گویند و به سمت ازدواج بروند تا با افزایش جمعیت اقتدار و عظمت نظام جمهوری اسلامی ایران را در همه زمینه ها فراهم کنند.
آیت الله قربانعلی دری نجف آبادی با بیان اینکه مقام معظم رهبری تکثیر خانواده و دستیابی به جمعیت 150 میلیون نفری برای کشور را مورد تاکید قرار داده است ادامه داد: حرکت به سمت پیری، نبود نیروی مولد و رسیدن جمعیت به نقطه سربه سر از دغدغه های جدی امروز جامعه هستند.
بالا رفتن سن ازدواج و کوتاه شدن سن باروری
وی با بیان اینکه یکی از مشکلات مهم اجتماعی استان مرکزی بالا رفتن سن ازدواج و کوتاه شدن سن باروری است، ادامه داد: خانواده ها با کاهش تجملات، قناعت، صرفه جویی و ساده زیستی زمینه را برای ازدواج جوانان فراهم کنند و موجب کاهش سن ازدواج در آنان شوند.
آیت الله دری با اشاره به ضرورت رشد جمعیت افزود: به فرموده مقام معظم رهبری باید زاد و ولد بیشتر شود و به جمعیت 100 تا 150 میلیونی برسیم اما زاد و ولد در استان صفر است و رشد جمعیت نداریم و جمعیت کشور در حال پیر شدن است و جمعیت جوانی که باید جایگزین شود نداریم و تبعات کم شدن زاد و ولد و پیری جمعیت بالارفتن سن ازدواج است که مشکلات بسیاری را به وجود آورده است.
وی تصریح کرد: بالارفتن سن ازدواج سبب انجام کارهای خلاف شرع و بی اخلاقی ها در جامعه است.
مشکلات اقتصادی و اجتماعی، هزینه های بالا، جا افتادن فرهنگ های اشتباه باعث بالا رفت سن ازدواج و به تبع آن کاهش زاد و ولد می شود که شهروندان اراکی نیز به آن اذعان دارند.
آقای رودبارانی که شش سال است ازدواج کرده است، می گوید: من و همسرم دوست داریم که تعداد فرزندانمان زیاد باشد ولی پس از تولد فرزند اولمان تصمیم گرفتیم که دیگر بچه دار نشویم چون هزینه های زندگی به حدی بالاست که ممطمئن نیستیم که بتوانیم از پس تامین امکانات زندگیشان برآییم.
آوردن فرزند دیگر توان اقتصادی می خواهد
این پدر 29 ساله می افزاید: من می دانم که دختر سه ساله ام نیاز به خواهر و برادر دارد و تنهایی مشکلاتی را برایش ایجاد خواهد کرد اما آوردن فرزند دیگر، توان اقتصادی می خواهد که هم اکنون برای من به عنوان پدر غیرممکن است.
آقای رستمی 33 ساله که مجرد است، می گوید: من احساس می کنم در حال حاضر آمادگی ازدواج را ندارم با توجه به اینکه من شغل مناسبی ندارم و حقوق و مزایای بالایی ندارم، نمی توانم شرایط ازدواج را فراهم کنم.
وی ادامه می دهد: من به صورت قراردادی در یکی از شهرک های صنعتی مشغول بکار هستم و با اینکه لیسانس فیزیک هستم نتوانستم شغلی مناسب تر از این پیدا کنم، سرمایه ای هم ندارم که خودم کاسبی ای راه بیندازم.
رستمی می افزاید: وقتی کرایه خانه ها و نرخ طلا اینقدر بالاست، قدم جلو گذاشتن برای ازدواج خیلی جرات می خواهد، از طرفی توقع های بالا برخی دختر خانم ها نیز بی تاثیر نیست که من فکر می کنم به دلیل چشم و هم چشمی هم هست.
بالا رفتن سن ازدواج دلایل مختلفی دارد
وی تاکید می کند: البته بسیاری از جوانان شرایط ازدواج دارند ولی فرهنگ جامعه به سمتی می رود که خیلی از آن طفره می روند.
خانم گلابی نیز می گوید: من در سن 23 سالگی ازدواج کردم ولی بسیاری از دوستانم هستند که هنوز ازدواج نکرده اند. بالا رفتن سن ازدواج دلایل مختلفی دارد، افزایش بیکاری، بالا رفتن هزینه ها، ایجاد روابط مجازی از جمله دلایل کاهش ازدواج است.
گلابی با بیان اینکه رسانه ها در ایجاد این فرهنگ نیز بسیار تاثیر دارد، ادامه می دهد: اینترنت و ماهواره برنامه هایی را تبلیغ می کنند که با فرهنگ ما مغایرت دارد و این فرهنگ در کشور ما نیز در حال رواج است.
وی معتقد است: خانواده در فرهنگ ایرانی جایگاه ویژه ای دارد و نمی توان از نقش مهم آن در سلامتی جامعه چشم پوشید.
افزایش تک فرزندی، اشتغال والدین، ازدواج دیرهنگام و مسائل اقتصادی همه و همه مواردی است که زنگ خطری است برای کاهش جمعیت و شیوع پیری در جامعه که اثرات منفی به همراه دارد.
از طرفی توسعه اقتصادی هر کشور به میزان زیادی به کمیت و کیفیت نیروی کار آن کشور وابسته است. زمانی که افراد پنجمین دهه از زندگی خود را پشت سر می گذارند، احتمال مشارکت آنها در کار و فعالیت اجتماعی کاهش می یابد.
همچنین با توجه به اینکه افراد سالخورده به میزان زیادی از پس اندازها و اندوخته های خود برای گذران بقیه سال های زندگی شان استفاده می کنند، این مسئله می تواند موجب کاهش ذخیره دارایی ها در بین افراد یک جامعه شود. دو عامل کاهش نیروی کار و کم شدن میزان تمایل افراد به پس انداز، منجر به بروز نگرانی هایی می شود که کشورهای دارای جمعیت سالخورده اکنون با آن مواجه اند.
...............................
گزارش: سمیه انصاری فر