به گزارش خبرنگار مهر، امام علي بن موسي‌الرضا (ع) هشتمين امام شيعيان از سلاله پاك رسول خدا و هشتمين جانشين پيامبر مكرم اسلام است، ايشان در سن 35 سالگي عهده‌دار مسئوليت امامت و رهبري شيعيان شد و سر انجام مامون عباسی ايشان را در سن 55 سالگی به شهادت رساند.
بهره امام رضا(ع) از دانش سرشار جايگاه علمى ويژه اى به ایشان داده بود و اين برجستگى علمى او در رويارويى با دانشمندان اديان و مذاهب ديگر، بهتر آشكار مى شد.
اختلاف نظر پیرامون عامل شهادت علی بن موسی الرضا (ع)
درباره عامل شهادت ثامن الحجج علی بن موسی الرضا (ع) اختلاف نظر و اقوالي وجود دارد که دو قول آن بیشتر مورد تایید است.
روايتي را شيخ مفيد از عبدالله بن بشير نقل کرده که گفت: "مأمون به من دستور داد که ناخن هاي خود را بلند کنم سپس مرا خواست و چيزي به من داد که شبيه تمر هندي بود و به من گفت اين را به همة دو دست خود بمال سپس نزد امام رضا (ع) رفت و به من دستور داد که انار براي ما بياور من اناري چند حاضر کردم و مأمون گفت: با دست خود آن را بفشار، من فشردم و مأمون آن آب انار را با دست خود به حضرت خورانيد و همان سبب مرگ آن حضرت شد و پس از خوردن آن آب انار دو روز بيشتر زنده نماند".
روايتي از اباصلت هروي نيز نقل شده که مي گويد: مأمون امام رضا (ع) را فراخواند و آن حضرت را مجبور کرد از انگور مسموم بخورد آن حضرت به واسطه آن انگور مسموم شد." بعد از گذشت چند ساعت زهر اثر كرد و حال حضرت دگرگون شد و صبح روز بعد در سحرگاه روز 29 صفر سال 203 هجري قمري امام رضا (ع) به شهادت رسيد.
به قدرت و اراده الهي امام جواد (ع) فرزند و امام بعد از آن حضرت به دور از چشم دشمنان، بدن مطهر ايشان را غسل داده و بر آن نماز گذارد و پيکر پاك ايشان با مشايعت بسياري از شيعيان و دوستداران آن حضرت در مشهد دفن شد و قرنهاست كه مزار اين امام بزرگوار مايه بركت و مباهات ايرانيان است.
ستون اساسی دین و بنیاد آن، ولایت و پذیرش آن است
امام جمعه شاهرود هدف از دین را طبق آیات قرآن ایجاد نظام ولایی در نظام اجتماعی جامعه دانست و گفت: هدف خداوند متعال برای فرمان به ایجاد چنین نظامی این است که مردم آن جامعه بتوانند با مدیریت انسان کامل و معصوم به کمال شایسته خویش دست پیدا کنند.
حجت الاسلام محمود ترابی با تاکید بر اینکه ستون اساسی دین و بنیاد آن، ولایت و پذیرش آن است افزود: به همین دلیل است که گفته شده هر عملی در صورتی مقبول درگاه حق تعالی قرار می گیرد که بر اساسا نظام ولایی و مقبولیت ذات باری تعالی انجام شود.
وی با اشاره به روایت امام رضا (ع) که فرمود "مردم را دعوت کنید تا امر ائمه را احیا و زنده نگه دارند" خاطر نشان کرد: در حقیقت از وظایف مردم و شیعیان این است که حقیقت دین را که نظام ولایی است احیا و زنده نگه دارند.
دین بی ولایت دین نیست و هیچ تاثیری برای رهایی انسان ندارد
امام جمعه شاهرود با اشاره به حدیث سلسله الذهب که امام رضا (ع) آن را از اجداد پاک و معصوم خویش و در نهایت از خداوند متعال نقل می کند خاطر نشان کرد: امام در این حدیث مسئله ای را مطرح می کند تا تفاوت میان دین کامل و ناقص آشکار شده و بحران مشروعیت دولت طاغوتی مامون را همانند بطلان دولت یزید آشکار کند.
ترابی بیان " اما بشرطها و شروطها و انا من شروطها" در انتهای این حدیث را یادآور شد و تصریح کرد: اینکه گفته شد لااله الا الله دژی است که هر که در آن درآید ایمن از عذاب دوزخ شود زمانی است که به شرط و شروط آن عمل کرده باشد و یکی از مهمترین شروط آن درحال حاضر ولی الله اعظم است که امام می فرمایند مصداق کنونی و امروزی آن من هستم یعنی هرعملی زمانی مشروعیت و کمال می یابد و می تواند تاثیرگذار باشد که با امر ما اهل بیت ارتباط پیدا کند.
وی با بیان این مطلب که اگر تمام دین، ایمان به توحید باشد این توحید زمانی معنا و مفهوم می یابد که در نظام ولایی قرار گیرد عنوان کرد: دین بی ولایت دین نیست و هیچ تاثیری برای رهایی انسان ندارد به همین دلیل است که میان نمازگزاردن و اقامه نماز و میان دین داری و اقامه دین تفاوت اساسی وجود دارد.
یکی از مهمترین دلایل برانگیختگی پیامبر (ص) به کمال رساندن مکارم اخلاق بود
امام جمعه موقت شاهرود نیز با یادآوری این مطلب که یکی از مهمترین دلایل برانگیختگی پیامبر (ص) به کمال رساندن مکارم اخلاق بود اذعان داشت: زندگی و شخصیت امامان شیعه دو جنبه ارزشی متمایز و مرتبط با هم دارد یکی شخصیت معنوی و الهی آنان که ریشه در عنایت ویژه خداوند نسبت به آن ها دارد و دیگری شخصیت عملی و علمی و اخلاقی و اجتماعی آنان که در طول زندگی ایشان در منظر همگان شکل گرفته است.
حجت الاسلام عباس امینی رفتار پیامبر گونه امام رضا در تخلق به اخلاق نیکو، حلم، رافت و احسان را عامل جذب دوستی عام و خاص به آن حضرت معرفی و تاکید کرد: امام‌رضا (ع) دانش خود را از جد بزرگوارش پیامبر اکرم(ص) به ارث برده بود و بر همه علوم و دانش‌ها احاطه کامل داشت بسیاری از مناظرات علمی و مباحثات فکری آن حضرت که موجب پیروزی بر دشمنان اسلام شده شاهد این مدعاست.
وی یکی از برجسته‌ترین فضایل امام رضا (ع) را سرسپردگی او به خداوند متعال معرفی و بیان داشت: این فضیلت را می‌توان به وضوح در اعمال عبادی او که بر پایه خوف الهی و دینداری قرار داشت، در زندگی آن بزرگوار مشاهده کرد، سجده‌های طولانی، نمازهای فراوان، روزه‌های مکرر، شب‌زنده‌داری های پررمز و راز و همدمی همیشگی با قرآن.
درجه صبر امام رضا(ع) از شکیبایی اش در مقابل سیاست های مرموز مامون مشخص می شود
رئیس مدرسه علمیه امام جعفر صادق (ع) شاهرود با اشاره به اینکه جود و احسان امام‌رضا (ع) از منشأ ایمان و مبدأ خیر بر مبنای کرم خداوند درباره او سرچشمه می‌گیرد اظهار داشت: امام در نامه‌ای برای فرزندش امام‌جواد (ع) نوشت "به من خبر رسیده که هنگامی که سوار می‌شوی غلامان تو را از باب صغیر بیرون می‌برند. این از بخل آنان است تا خیری از تو به کسی نرسد، به حقی که بر تو دارم از تو می‌خواهم ورود و خروجت از باب کبیر باشد و با خود دینار و درهم بردار تا هرکس از تو چیزی را طلب کند به او بدهی. پس بسیار بخشش کن".
امینی استقامت امام‌رضا(ع) در موقعیت‌های سخت و دشواری که باعث برانگیختن بحران‌های نفسانی و عاطفی است را یادآور شد و ابراز داشت: آن حضرت در زمان خلافت هارون عباسی در برابر انواع ستم‌ها و سختی‌ها مانند حبس طولانی پدربزرگوارش، شکنجه‌ها و عذاب‌هایی که بر علویان وارد می‌شد و مصائب دیگر، صبور بود و شکیبایی و بردباری‌اش در زمان خلافت مأمون عباسی و سیاست مرموز او نیز درجه صبر و تحمل آن حضرت را نشان می‌دهد.
امام نارضایتی از سفر به خراسان را با رفتار و گفتارش به همگان نشان داد
امام جمعه بسطام نیز در گفتگو با مهر گفت: امام رضا (ع) هنگامي که از توطئه هاي مأمون نسبت به خود آگاه شد و دريافت که چاره اي جز پذيرفتن پيشنهاد او ندارد، براي خنثي کردن توطئه او و بي اثر ساختن نقشه هاي شيطاني اش دست به کار شد و سياست دقيق و حساب شده اي را در پيش گرفت.
حجت الاسلام سید علی رضوی نسب با اشاره به این که سیاست امام رضا (ع) از زمان فرمان مامون برای حرکت به سوی خراسان شروع و تا آخرین لحظه عمر پر برکتش ادامه داشت افزود: از جمله اینکه امام نارضایتی خود از این سفر و اجباری بودن آن را با گفتار و کردارش در سرتاسر مدینه پخش کرد و هنگام وداع با حرم مطهر پیامبر (ص) و زمان طواف خانه خدا و وداع با خانواده اش هم این نارضایتی را اعلام داشت.
وی با بیان این مطلب که امام به تنهایی عازم این سفر شد و حتی فرزندش امام جواد(ع) را با خود همراه نساخت خاطر نشان کرد: امام با این کار به مامون و سایر مردم فهماند که به آینده این سفر خوشبین نیست و آن را سفری خطرناک می بیند و چه بسا اگر اعضای خانواده اش را با خود همراه سازد جان آن ها نیز به خطر بیفتد.
حکومت مامون مشروعیت و صلاحیت ندارد که امام با آن همکاری کند
امام جمعه بسطام با تاکید بر این که مامون تمام تلاش خود را به کار گرفت تا رابطه معنوی و عاطفی امام و امت در طول این سفر از بین برود تصریح کرد: امام هم در هر فرصتی با پایگاه های مردمی خویش تماس می گرفت و با گفتار و کردار و ارائه کرامات و معجزات، حقانيت و امامت خود را به اثبات مي رساند.
رضوی نسب با اشاره به شروط امام برای پذیرش ولایتعهدی عنوان کرد: در پيش گرفتن چنين روش منفي از سوي امام(ع) آنهم در منصب ولايتعهدي به این معناست که حکومت موجود مشروعيت و حتي صلاحيت آن را ندارد که چهره اي مانند "علي بن موسي (ع)" با آن همکاري کند وگرنه معنا ندارد همکاري با حکومتي که ولايتعهدي آن را به عهده دارد رد کند.
وی با اشاره به اینکه امام میخواست نشان دهد وجودش در منصب ولایتعهدی هیچ توجیهی برای کارهای دستگاه حکومتی مامون نیست اذعان داشت: امام (ع) با این رویه به همگان فهماند که طالب پست و مقام نیست و اگر ولایتعهدی را پذیرفته بر اساس ضرورت و حکمی اجباری بوده و به این ترتیب نقشه های مامون نقش بر آب شد.
بی تعهدی به محرومان عامل زیر پاگذاشتن اصول عدالت اجتماعی است
مدیر کل تبلیغات اسلامی استان سمنان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر زراندوزي و گردآوري بي حساب مال را از عوامل ايجاد شكاف طبقاتي ميان افراد جامعه دانست و ابراز داشت: خداوند متعال در قرآن كريم به زراندوزاني كه هرگز با پول خود انفاق نمي كنند و گره هاي اقتصادي مردم و جامعه را نمي گشايند، وعده عذابي دردناك مي دهد.
حجت الاسلام علی شکری اظهار داشت: امام رضا (ع) در حدیثی فرمود "لايجتمع المال الا بخصال خمس: ببخل شديد و امل طويل و حرص غالب و قطيعة الرحم و ايثارالدنيا علي الاخرة" مال جمع نمي شود مگر با پنج خصلت: بخل شديد، آرزوي دراز، حرص غلبه كننده، قطع رحم و مقدم داشتن دنيا برآخرت.
وی با تاکید بر اینکه پديده شوم زراندوزي از خوي و خصلت، شيوه تفكر و اخلاق باطني زشت سرچشمه مي گيرد گفت: خوي و خصلت هايي كه در اين سخن رضوي(ع) ياد شده، نشان دهنده بي تعهدي و بي احساسي به محرومان و بينوايان است كه زير پا گذاشتن اصول عدالت اجتماعي را در پي خواهد داشت.
امام رضا(ع) هیچ اندرزی که با اصل کرامت انسان ناسازگار باشد را نمی پذیرفت
مدیر کل تبلیغات اسلامی استان سمنان با یادآوری این مطلب که اهميت كار فرهنگي و اخلاقي درجامعه نکته دیگری است که از این حدیث ارزشمند دریافت می شود افزود: براي ريشه كن كردن فقر و شكوفا ساختن اقتصاد جامعه، چاره اي جز رشد فرهنگي جامعه و اصلاح اخلاق مردمان وجود ندارد؛ زيرا اگر اخلاق در جامعه حكم فرما نباشد و انسان ها به رشد فرهنگي نرسند، روحيه اي زراندوز پيدا خواهند كرد.
شکری با اشاره به اینکه امام (ع) در برخورد با مردمان چهره راستين اسلام را ترسيم مى كرد، آن هم در عصرى كه جلال و شكوه پوشالين دستگاه خلافت از اين آيين، سيمايى ديگر ارائه داده بود خاطرنشان کرد: او هيچ اندرزی را كه با اصل كرامت انسان ناسازگار باشد نمى پذيرفت و همچنان به سادگى و دورى از تكلف در برخورد با ديگران ادامه مى داد.
مسئول تبیان استان سمنان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اهداف مامون از برگزیدن امام به ولایتعهدی را از کلام خود مامون در چهار محور خلاصه و خاطر نشان کرد: عده ای از عباسيان و ديگر پيروان مأمون به او گفتند: چرا مى خواهى كه افتخار عظيم خلافت را از خاندان بنى عباس خارج كرده و به خاندان على برگردانى؟ با اين كار مقام على ابن موسى را بالا بردى و مقام خودت را پايين آوردى. مأمون گفت به چند دليل دست به اين عمل زدم.
حجت الاسلام جواد عرب اسدی با اشاره به کلام مامون که گفت "قدكان هذا الرجل مستترا عنّا يدعوا الى نفسه، فاردنا نجعله ولى عهدنا ليكون دعائه لنا" تصریح کرد: مأمون مى خواست با آوردن امام (ع) در تشكيلات عباسيان، فعاليت هاى آن حضرت را محدود كند، تا امام نه براى خود بلكه براى خلافت از مردم دعوت كند و اين استقلال آل على را از بين مى برد.
وی دلیل دیگر مامون را "وليعترف بالملك و الخلافة لنا" دانست و عنوان کرد: مامون گمان می کرد حضور امام هشتم (ع ) در دستگاه خلافت، از ديدگاه عامه مردم، اعتراف به مشروعيت حكومت بنى عباس است و اين امتياز بزرگ براى آن ها بود و در اين صورت مخالفت ها و مخاصمت هاى علويان، خودبخود بنفع عباسيان حل مى شد.
زیر نظر گرفتن فعالیت های امام با قبول ولایتعهدی از جانب او
مسئول تبیان استان سمنان در بخش دیگر سخنان خود به جمله دیگر مامون در بیان اهدافش از ولایتهدی امام رضا (ع) که گفت "وليعتقد فيه المفتونون به انه ليس مما ادعى فى قليل ولاكثير" اشاره کرد و اذعان داشت: مأمون مى خواست با تحميل ولايتعهدى ازمقام و منزلت معنوى امام (ع ) كاسته شود، و حضرت رضا (ع ) از نفوذ كلام بماند، از چشم اطرافيانش ساقط شود، ديگر كسى او را به عنوان يك چهره مقدس و منزه نشناسد و در نتيجه اعتقاد مردم نسبت به آن حضرت ضعيف شده و اعتمادشان سلب شود به همین دلیل بود كه به آن حضرت اعتراض كردند، و حضرت فرمود "قد علم الله كراهتى".
عرب اسدی محور چهارم از اهداف مامون را "و قد خشينا ان تركناه على تلك الحال ان ينتفق علينا منه مالانسده و يأتى علينا منه ما لا نطيقه" معرفی و ابراز داشت: مامون با اين روش مى توانست فعاليت هاى امام را زير نظر بگيرد و به همین دلیل مراقبان و محافظان زيادی برای آن حضرت قرار داد تا اخبار امام رضا (ع ) را به او برسانند.
وی تصریح کرد: مامون بعد از بیان این اهداف به سوال کنندگان گفت"ما ظننت ان احدا من آل ابيطالب يخافنى بعد ما عملته بالرضا" یعنی گمان نمى كنم بعد از آن كه رضا را وليعهد خود قرار دادم، از احدى از آل ابوطالب بترسم.
مسئول تبیان استان سمنان در خاتمه اظهار داشت: امام (ع) با علم و آگاهى مخصوصى كه به تاكتيك هاى مأمون داشت، مى دانست مأمون فقط براى استقرار پايه هاى حكومت خود او را مى خواهد اما همين كه حكومت او استحكام يابد كار خود را مى كند، از قبولى پيشنهاد خلافت سرباز زد و قبول آن بعد از ماه ها با تهديد امام انجام شد و امام از روى اكراه و اجبار آن را پذيرفت.
........................................
گزارش از الهام صادقی