به گزارش خبرنگار مهر از خرم آباد، استان لرستان در سومین منطقه پرباران کشور قرار دارد، استانی که مطابق برخی آمار شاهد خروج سالانه 12.4 میلیارد مترمکعب آب از طریق رودخانه های خود به استانهای پایین دست است، آبی که در پشت سدهای مختلف کشور جمع می شود و حتی از طریق طرح انتقال آب سرشاخه های دز به قمرود راهی مرکز کشور نیز شده است.
این وضعیت در حالیست که لرستان از داشته های خود در حوزه آب طی سه دهه گذشته کوچکترین بهره ای نبرده است تا حاصل این همه پرآبی برای این استان چالش آب در بسیاری از روستاهای استان، دیم بودن 75 درصد اراضی و تشنه بودن صنعت و منابع طبیعی باشد تا در اوج ناباوری هر ساله معضل خشکسالی لرستان پرآب را با چالشهای جدی مواجه کند.
وقتی فرمول توسعه جور در نمی آید
این در حالیست که دولتهای مختلف در سیاست گذاریهای خود پایه رشد اقتصادی لرستان را بر روی آب و کشاورزی گذاشته اند، آبی که لرستان از مهار آن تاکنون سهمی نداشته و کشاورزی که 75 درصد آن دیم است. اینکه جمع این دو چگونه منجر به تولید فرمول توسعه می شود بماند.
از سوی دیگر شاه کلید قفل بیکاری لرستان نیز در "آب" افتاده است چرا که ایجاد شغل در لرستان نیز وابسته به همین موهبت خدادادی است به طوریکه کارشناسان امر معتعقدند در صورت سرمایه گذاری در حوزه مهار آب و توسعه بخش کشاورزی می توان در یک فرصت 5 ساله در این بخش بیش از 125 هزار شغل را ایجاد کرد.
همه این خواسته ها از بخش آب در لرستان در حالیست که طی سه دهه گذشته که در استانهای مختلف سدهای متعدد احداث و بهره برداری می رسید سهم لرستان با 12 درصد آبهای سطحی کشور تقریبا هیچ بوده است.
حال مطابق سند چشم انداز توسعه آب لرستان سهم تقریبا "هیچ" باید در افق 1404 به 923.5 میلیون مترمکعب برسد، موضوعی که کارشناسان امر آن را تقریبا موضوعی دور از ذهن و یا شاید رویا و سرابی در حوزه آب می دانند.
اهداف آرمانی سند چشم انداز حوزه آب
معاون برنامه ریزی شرکت آب منطقه ای استان لرستان در این رابطه در گفتگو با خبرنگار مهر با تشریح چشم انداز منابع آب استان در سال 1404 اظهار داشت: مطابق این برنامه باید نیاز آبی استان در بخشهای مختلف متناسب با کیفیت لازم و مورد نیاز هر بخش باشد.
حسن رضا حقی آبی با بیان اینکه در سند چشم انداز نباید شاهد هیچ گونه افت کمی و کیفی در منابع آب باشیم، عنوان کرد: هدف آرمانی در این برنامه این است که با ارتقا بهره وری بخش اعظم مشکلات حوزه آب استان حل شده باشد.
وی به برخی اهداف کیفی در سند چشم انداز بخش آب استان اشاره کرد و بیان داشت: یکپارچگی ساختار مدیریت منابع آب، حفاظت و ساماندهی نظام های بهره برداری از منابع آب از جمله این اهداف است.
رویای مهار 923.5 میلیون مترمکعب از آبهای سطحی استان
حقی آبی همچنین به برخی اهداف کمی سند چشم انداز آب در استان اشاره کرد و بیان داشت: در راستای تدوین این سند مکاتباتی با دستگاههای مرتبط با بخش آب از جمله آب منطقه ای، جهاد کشاورزی، آب و فاضلاب و منابع طبیعی صورت گرفته و اهداف کمی سند چشم انداز آب استان تهیه شده است.
وی با بیان اینکه در جداول مربوط به این سند وضع مورد نظر تا پایان برنامه های چهارم، پنجم و ... تا افق 1404 آورده شده است، یادآور شد: مطابق این سند باید در بخش تامین و عرضه آب شرکت آب منطقه ای لرستان 923.5 میلیون مترمکعب از آبهای سطحی استان را مهار کرده باشد.
معاون برنامه ریزی شرکت آب منطقه ای استان لرستان با بیان اینکه مطابق این سند باید شبکه های آبیاری درجه یک و دو و شبکه های آبیاری زهکشی اصلی به هزار و 544 هکتار برسد، افزود: همچنین باید در این مدت آب مورد نیاز همه شهرهای استان تامین شده باشد.
حقی آبی افزود: اگر در این بازه زمانی دو هزار و 500 میلیارد تومان در اختیار شرکت آب منطقه ای لرستان از منابع مختلف قرار داده شود می توانیم به این اهداف برسیم.
کاهش هدر رفت آب به 16.5 درصد در افق 1404
وی همچنین به اهداف سند چشم انداز در بخش آب شرب و صنعت اشاره کرد و بیان داشت: بر اساس اطلاعات شرکت آبفار و آبفا لرستان در سال 1404 باید 100 درصد جمعیت تحت پوشش شهری استان تحت پوشش خدمات قرار بگیرد.
معاون برنامه ریزی شرکت آب منطقه ای استان لرستان عنوان کرد: همچنین مطابق این سند باید هدررفت آب در شبکه های شهری از 30 درصد کنونی به 16.5 درصد برسد.
حقی آبی افزود: همچنین مطابق این سند باید میزان خدمات دهی به روستاهای با جمعیت بالای 20 خانوار در افق 1404 به 95 درصد برسد و در این راستا شبکه توزیع و مخازن مورد نیاز نیز در سند تعریف شده است.
وی عنوان کرد: در بخش صنعت و معدن نیز در حال حاضر 60 درصد از شهرکهای صنعتی استان تامین آب شده اند که در صورت تامین اعتبار توسط شرکت شهرکهای صنعتی این رقم در افق 1404 باید به 95 درصد برسد.
نیاز 557 میلیارد تومانی برای تحقق اهداف سند آب در بخش کشاورزی
معاون برنامه ریزی شرکت آب منطقه ای استان لرستان همچنین به شاخصهای کمی سند چشم انداز آب در بخش کشاورزی اشاره کرد و بیان داشت: در این راستا باید 267 کیلومتر کانال اصلی آبیاری عمومی در استان احداث و 91 هزار و 412 هکتار تحت پوشش روشهای نوین آبیاری قرار گیرد.
حقی آبی همچنین اصلاح و بهبود روشهای سنتی آبیاری به میزان 18 هزر و 400 هکتار را از دیگر اهداف سند چشم اندازه حوزه آب در بخش کشاورزی دانست و بیان داشت: برای تحقق این اهداف سازمان جهاد کشاورزی لرستان 557 میلیارد تومان نیاز دارد.
وی همچنین به اهداف کمی سند چشم انداز آب در بخش منابع طبیعی و محیط زیست اشاره کرد و بیان داشت: در این راستا باید میزان عملیات آبخیزداری در حوزه سدهای استان از 86 هزار هکتار به یک میلیون و 142 هزار هکتار برسد.
معاون برنامه ریزی شرکت آب منطقه ای استان لرستان عنوان کرد: همچنین در خارج از حوزه سدهای استان باید میزان آبخیزداری به بیش از یک میلیون هکتار برسد.
حقی آبی آبرسانی به پارکهای جنگلی، زیستگاهها و زیست بوم ها را از دیگر اهداف سند چشم اندازه بخش آب دانست و بیان داشت: در این بخش نیز برای تحقق اهداف نیازمند هزار و 340 میلیارد تومان اعتبار هستیم.
استحصال منابع آب در افق 1404 باید به 3.6 میلیارد مترمکعب برسد
وی عنوان کرد: در مجموع مطابق این سند در افق 1404 میزان تامین آب استان از محل منابع آب زیرزمینی در مجموع 723 میلیون مترمکعب خواهد بود که از این میزان برای بخش کشاورزی 575 میلیون مترمکعب، شرب 65 میلیون مترمکعب و صنعت 65 میلیون مترمکعب استفاده می شود.
معاون برنامه ریزی شرکت آب منطقه ای استان لرستان میزان استفاده از منابع آب سطحی و زیرزمینی استان در قالب این برنامه را 3.6 میلیارد مترمکعب عنوان کرد و بیان داشت: در حال حاضر این رقم دو میلیارد و 85 میلیون مترمکعب است.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق خرم آباد: تحقق سند چشم انداز آب یک حالت ایده آل است
مرتضی هادی پور رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی اتاق بازرگانی خرم آباد در این رابطه به مهر گفت: در صورتیکه بتوان در افق 1404 به این اهداف دست پیدا کرد حالت ایده آل است.
وی با بیان اینکه ما در بخش آب با گرفتاریهای زیادی مواجه هستیم، عنوان کرد: مصرف بی رویه آب، راندمان پایین در این بخش و چالش عدم مهار آبها بخشی از مشکلات موجود در این بخش است.
هادی پور با بیان اینکه در تولید برخی محصولات با حداقل راندمان آب مواجه هستیم، بیان داشت: برای تحقق اهداف سند چشم انداز حوزه آب استان باید افزایش بهره وری و راندمان در حوزه آب و تغییر الگوی کشت در دستور کار متولیان قرار گیرد.
به تحقق سند چشم انداز آب با توجه به وضعیت اقتصادی موجود امیدوار نیستیم
جلال مرادی کارشناس حوزه آب نیز در این رابطه معتقد است که تحقق سند چشم انداز حوزه آب لرستان یک هدف آرمانی است که با توجه به اشکالاتی که در این حوزه وجود دارد رسیدن به آن دشوار به نظر می رسد.
وی عنوان کرد: تجربیات و عملکرد ما در طول سه دهه گذشته در حوزه آب لرستان حرکت در مسیر تحقق اهداف این سند را نشان نمی دهد.
مرادی با بیان اینکه تا سال 89 تنها موفق به مهار 36.5 میلیون مترمکعب آب در استان شده ایم، بیان داشت: این میزان مهار آب در طول سه دهه گذشته در حالی رخ داده که کشور با مشکلات مالی چندانی مواجه نبوده است.
این کارشناس حوزه آب با بیان اینکه مهار تنها 36.5 میلیون مترمکعب از مجموع 12.4 میلیارد مترمکعب آب خروجی از استان در طول سه دهه کل عملکرد ما در این بخش بوده است، عنوان کرد: با این روند و بحران اقتصادی که کشور با آن مواجه است من امیدوار نیستم که بتوانیم در افق 1404 بیش از 923.5 میلیون مترمکعب آب در پشت سدهایمان داشته باشم.
به هر روی به نظر می رسد عقب ماندگیها در حوزه آب لرستان آنقدر عمیق و جدی است که امیدواری به رفع چالشهای موجود و حرکت در مسیر ارتقا و تحقق اهداف این سند برای هیچ کارشناسی جای اندکی امیدواری باقی نمی گذارد؛ باید منتظر ماند و دید که آیا اهداف این سند محقق خواهد شد و یا بازهم در سال 1404 باید شاهد تکرار مطالبات مردم لرستان در این بخش و سوژه تکراری بحران آب استانی در سومین منطقه پرباران کشور با 12 درصد آبهای سطحی و سهم تنها شش صدم درصدی از مهار آبها باشیم.
...........................
گزارش: فاطمه حسینی