به گزارش خبرنگار مهر، در روزگاری که حفاظت از داشته های آبی یک نگاه استراتژیک در امر حراست از محیط زیست به شمار می رود،هدر رفت آب شرب برای استفاده در کارواشهای موجود در شهرهای استان به یک چالش جدی در حوزه محیط زیست انسانی تبدیل شده است.
این در حالی است که طی سالهای اخیر ورود پساب این واحدهای خدماتی به سیستم فاصلاب شهری بدون هیچ گونه پیش تصفیه ای اسباب بروز مشکلات فراوانی همچون ورود مواد معلق،فلزات سنگین و شوینده ها شده که می تواند چرخه تصفیه فاضلاب را دشوار کرده و مخاطرات زیستی بسیاری را در پی داشته باشد.
ورود شوینده ها به فاضلاب به لحاظ بروز مسائل و عوارض متعددی همچون پدیده مغذی شدن و تجزیه ناپذیری گروه سخت شوینده ها سبب آلودگی منابع آبی و محیط زیست می شوند.
کارواشهایی که آب شهر را می بلعند
متخصصان محیط زیست پس از بررسی های فراوان دریافته اند که رایج ترین آلاینده در کانالهای فاضلاب و دریاچه ها و رودخانه های مجاور، شوینده ها هستند. شوینده ها قدرت نفوذ پذیری خاک را افزایش داده و بدین ترتیب راه را برای نفوذ سایر آلوده کننده ها باز می کنند.
این در حالی است که این مواد در غلظت های بالا می توانند اثر سمی و کشنده ای بر روی آبزیان رودخانه ها داشته باشند. در نهایت اگر شوینده ها وارد محیط زیست شوند می توانند برای چرخه سبز طبیعت مشکلات بسیار فراوانی به وجود بیاورند.
در بیشتر کشورهای جهان کارواش ها دارای سیستم تصفیه فاضلاب هستند و بدین ترتیب از به وجود آمدن شرایط غیرقابل کنترل زیست محیطی جلوگیری می کنند، چرا که در اغلب موارد با استفاده از روش های ترکیبی می توان با پرداخت کمترین هزینه ای پساب تولیدی کارواشها را تصفیه کرد.
این در حالی است که در استان لرستان به دلایل مختلفی همچون نبود نظارت بهینه نه تنها از آب شهری در این واحدها استفاده می شود، بلکه تاکنون هیچ نهادی پاسخگوی بروز آلودگی های زیستی این چالش محیطی نبوده و تداوم این شرایط اسباب نگرانی کارشناسان و فعالین حوزه محیط زیست را به همراه داشته است.
فعالیت غیراصولی کارواشها صدای مردم را هم درآورد
این در حالیست که مردم برخی از شهرستانهای استان نیز از فعالیت غیراصولی برخی کارواشهای غیراستاندارد در استان به ستوه آمده اند.
یکی از شهروندان پلدختری در این رابطه به مهر می گوید: ورودی های پلدختر تا امروز چهره مناسبی نداشته اند و فعالیت کارواش ها این وضعیت را بدتر کرده اند به طوریکه علاوه بر آسیب وارده به محیط زیست طبیعی منطقه و مزاحمت های ایجاد شده برای خودروهای عبوری، سلامت مردم نیز به خطر افتاده است.
وی ادامه می دهد: واگذاری غیرکارشناسانه امتیاز آب و برق به متقاضیان دایر کردن این ماشین شویی ها در خروجی شهر از میدان بسیج تا میدان امام حسین(ع) که نیمی از جاده سراسری را به تصرف خود درآورده اند در این مسیر باعث ایجاد ترافیک و آزار مسافران و عابران شده است.
این شهروند معتقد است که رها شدن پساب ناشی از فعالیت این واحدها در وسط جاده و اراضی منطقه موجب مخاطرات جدی شده و ادامه می دهد: این ماشین شویی ها هنگام شستن ماشینها، نصف جاده سراسری را اشغال می کنند که مخاطراتی را به همراه دارد. از سوی دیگر ایجاد این کارواشها در قالب آلونک هایی در مسیر سراسری شمال - جنوب موجب زشت شدن چهره ورودی شهر پلدختر شده است.
زخم کهنه کارواشهای غیراستاندارد بر پیکره محیط زیست لرستان
یک کارشناس ارشد آلودگی های محیط زیست نیز در این رابطه به مهر می گوید: کارواشهای سطح لرستان متاسفانه به دلایلی همچون برنامه ریزی غلط، نظارت ناکافی و نگاه کوتاه مدت به برداشت های اقتصادی به یک زخم کهنه بر پیکره محیط زیست انسانی و طبیعی استان تبدیل شده اند.
محسن تیزهوش ادامه داد: بر همین اساس اگر در زمینه برنامه ریزی و نظارت بر فعالیت کارواشها درست حرکت نکنیم شاهد مشکلات، اثرات و پیامدهای منفی ناشی از عملکرد سوء این واحدهای خدماتی خواهیم بود که در حال حاضر محیط زیست با این مشکل دست به گریبان است.
وی به اثرات منفی فعالیت این واحدهای خدماتی اشاره کرده و می گوید: یکی از اثرات منفی فعالیت کارواشها بر روی محیط زیست طبیعی است به طوریکه به دلیل ورود پساب های غیرمجاز که در اکثر موارد حاوی ذرات خطرناک و فلزات سنگین هستند شاهد مخاطراتی در این بخش هستیم.
تیزهوش با یادآوری اینکه این ذرات خطر آفرین وارد چرخه طبیعت شده و در برخی مواقع موجب تهدیدات جدی به ویژه برای بوم سازگان آبی می شوند، توضیح می دهد که پسابهای ناشی از فعالیت کارواشها وارد چرخه های آبی سطح استان شده و زمینه اخلال در چرخه زیستی این بوم سازگان طبیعی را فراهم می کنند.
این کارشناس ارشد آلودگی های محیط زیست ادامه می دهد: این مخاطرات برای اکوسیستم های آبی منجر به مرگ و میر آبزیان، آلودگی منابع آب و تاثیر منفی بر روی پوشش خاک و گیاهان اطراف رودخانه ها خواهد شد.
تهدید جدی کارواشها برای منابع آب شرب شهری
تیزهوش یکی دیگر از آسیبهای فعالیت این واحدهای خدماتی را چالش استفاده از منابع آب شرب شهری می داند و می گوید: این رویه که متاسفانه در استان به روالی معمول تبدیل شده کاملا با قوانین و استانداردهای این حوزه مغایرت دارد به طوریکه استمرار فعالیت کارواشها با استفاده از منابع آب شرب شهری موجب تهدید جدی برای منابع آب استان خواهد شد.
وی همچنین معتقد است که این واحدهای خدماتی بر اساس استانداردهای تعریف شده باید مجهز به سیستم تصفیه فاضلاب بوده و سیستم تعبیه شده در این واحدها باید حداقل بتواند ذرات ریز معلق و فلزات سنگین موجود در پساب خروجی این واحدها را بگیرد.
تیزهوش با یادآوری اینکه در عمده موارد الزامات زیست محیطی در مورد ضرورت ایجاد تصفیه خانه در این واحدها رعایت نمی شود، می گوید: استمرار این روند می تواند آسیبهای جدی به محیط زیست طبیعی و انسانی وارد کند.
وی به فعالیت برخی کارواشها در حاشیه محور ترانزیتی شمال - جنوب در محدوده شهرستان پلدختر اشاره کرده و می گوید: این واحدها به طور عمده نسبت به شستشوی خودروهای حامل سوخت به صورت غیراستاندارد و با استفاده از آب شرب شهری اقدام می کنند.
شستشوی خودروهای عراقی حامل سوخت در حاشیه جاده سراسری
این فعال محیط زیست معتقد است که بدون شک با توجه به اینکه این خودروهای حامل سوخت معمولا آلوده به مواد سوختی و هیدروکربنی هستند با شستشوی غیراستاندارد آنها در حاشیه جاده و رها کردن پساب در محل جاده و اراضی کشاورزی می توانند خطرات جدی برای محیط زیست طبیعی منطقه به همراه داشته باشند.
تیزهوش ادامه می دهد: فلزات سنگین موجود در پساب خروجی این واحدها می تواند زمینه از بین رفتن پایداری زیستی اکوسیستم های طبیعی و آبی و خاکی منطقه را فراهم کند.
این کارشناس ارشد محیط زیست در ادامه حرفهایش در مورد راهکارهای کاهش مخاطرات ناشی از فعالیت این واحدها می گوید: برخورد قانونی صرف راهکار اساسی در این حوزه نیست.
وی معتقد است که آنچه نیاز است و کمبود آن احساس می شود یک نظارت درست و اصولی بر روی فعالیت این واحدها است.
تیزهوش ادامه می دهد: عمده کارواشهای موجود در سطح مشکل آلودگی و استفاده از آب شرب را دارند که باید برای رفع این چالشها تدبیر جدی و البته کارشناسی اندیشیده شود.
استمرار وضعیت کنونی منجر به یک بحران عمیق می شود
تیزهوش می گوید: اگر این موضوع به طور جدی پیگیری نشود استمرار فعالیت غیراستاندارد و غیرقانونی کارواشها در استان به یک بحران عمیق تبدیل خواهد شد.
وی از مسئولان مرتبط با این موضوع می خواهد که برای رفع مشکل ورود پیدا کنند و در مسیر استانداردسازی این واحدهای خدماتی گام بردارند و ادامه می دهد: به نظرمی رسد که باید یک نقشه جامع و کارگروه تخصصی برای ساماندهی فعالیت کارواشها در استان تشکیل شود.
تیزهوش با یادآوری اینکه فعالان محیط زیست نیز راضی به از دست رفتن شغلهای ایجاد شده در این بخش با تعطیلی این واحدهای خدماتی نیستند، یادآور می شود: ولی استمرار فعالیت این واحدها با این میزان آلودگی و با استفاده از آب شرب شهری در شرایطی که ما محیط زیستی شکننده داشته و با خشکسالی شدید دست در گریبان هستیم موجب عمیق تر شدن زخم های محیط زیست خواهد شد.
ضرورت اطلاع رسانی، آموزش و ارائه تسهیلات برای تامین استانداردها
به هر روی با وجود اینکه کشورمان در سال های اخیر با خشکسالی های بی سابقه ای دست و پنجه نرم می کند، کارواش های بسیاری از آب شرب مردم جهت شستشوی اتومبیل ها استفاده کرده و همچنان به کار خویش ادامه می دهند.
در این بین بد نیست بدانیم که مدت زمانی که کارواش های ایرانی برای شستشوی ماشین ها اختصاص می دهند هفت برابر استانداردهای جهانی بوده و به همین دلیل میزان آب مصرفی در کارواش های ایرانی به طور میانگین 245 لیتر بوده که این آمار نیز چهار برابر متوسط میزان مصرف جهانی است.
از سوی دیگر در اکثر کشورهای جهان کارواش ها دارای سیستم تصفیه فاضلاب هستند و بدین ترتیب از به وجود آمدن شرایط غیرقابل کنترل زیست محیطی جلوگیری به عمل می آورند چرا که در اغلب موارد با استفاده از روش های ترکیبی می توان با پرداخت کمترین هزینه ای پساب تولیدی کارواشها را تصفیه کرد.
این در حالیست که به نظر می رسد باید استفاده از سیستم تصفیه پساب برای تمام کارواش ها اجباری شود و در این راه با استفاده از سیاست های تشویقی صاحبان این واحدهای خدماتی را به دلایل حفظ محیط زیست آگاه کرد.
در صورت اعمال سیستم های مدیریت پساب در کارواش ها و استفاده مجدد از پساب های تولیدی پس از تصفیه در شستشوی خودروها، بیش از 50 درصد در مصرف آب صرفه جویی و تا 90 درصد نیز از میزان آلودگی ایجاد شده ناشی از پساب های این واحدها کاسته خواهد شد.
به هر روی با توجه به شرایط فعلی، سازمان حفاظت محیط زیست باید برای کارواش های موجود در سراسر کشور شرایط سازگاری با محیط زیست را دیکته کرده و در این راه از هیچ کمکی به صاحبان کارواشها اعم از آگاهی بخشی، اطلاع رسانی، آموزش و ارائه تسهیلات لازم برای تامین استانداردها دریغ نکند.