به گزارش خبرنگار مهر، اقوام مختلف ايران در طول تاريخ، فداكار و غيور مرزداران و وفاداران به دين و ميهن شان بوده اند و جانفشاني اين بي ادعايان در بلنداي تاريخ مايه مباهات است؛ قوميت هایی که بيش از نيمي از جمعيت ايران را تشكيل مي دهند.
یکی از دلایل راه اندازی شبکه های صدا و سیما در مراکز استانها علاوه بر اجرای سیاست های کلان نظام در راستای اطلاع رسانی و فرهنگ سازی، حفظ ارزشها، اميد و آگاهي بخشي به مردم، توجه به اقتضائات بومي، حفظ زبان و فرهنگ اقوام، هويت بخشي به آنان و بهره گيري از فرهنگ غني محلي در راستای تعميق فرهنگ ملي بوده است.
شبكه اترك خراسان شمالي نيز از جمله شبكه هاي اثرگذار در راستاي سياست هاي رسانه بوده و به رغم نوپايي توانسته است درعرصه هاي مختلف خوش بدرخشد؛ شبکه ای که نام با مسمای آن از نام بزرگترین و مهمترین رودخانه استان برگرفته شده و در مدت کمتر از یک دهه فعالیت خود توانسته مخاطبان قابل توجهی را جذب و رتبه های بسیار ارزشمندی را در سطح کشوری و بین المللی کسب کند.
بدون شک آنچه که به عنوان افتخارات اين مركز تا کنون مطرح شده است همه توليداتي با درونمايه بومي محلي بوده كه توانسته است اين گونه اثرگذار باشند؛ تولیداتی که بر پایه فرهنگ و زبان اقوام کرد، ترک، ترکمن، تات و فارس این استان تهیه شده است.
با این وجود هرچند به همت کار به دستان این مرکز گام های بلندی برای معرفی قابلیت های فرهنگی استان برداشته شده و قابل تحسین است؛ اما توجه بیشتر به اجراي برنامه هايي به زبان قوميت های مختلف از سيماي استان خواسته بسیاری از کسانی است که دل در گرو فرهنگ بومی و غنی خراسان شمالی، این استان باب الرضا(ع) و گنجینه فرهنگ ها دارند و می گویند که در جعبه تماشای این استان باید بیش از پیش صدا و سیمایی از گنجینه فرهنگ ها و اقوام دیده شود.
چرا زلال چشمه زبان مردم در اترک جاری نمی شود
توجه به سياست هاي عمومي رسانه كه از آن به عنوان افق رسانه ياد مي شود مي تواند ميزان انتظارات از شبكه هاي استاني و شبكه اترك را به خوبي نمايان سازد.
در افق رسانه در خصوص توليد و پخش برنامه ها آمده است:"در شبكه هاي استاني و محلي حداكثر 50 درصد برنامه هاي توليدي و پخش شبكه مي تواند به زبان محلي باشد."، البته علاوه بر افق رسانه عزت الله ضرغامي، رياست سازمان صدا و سيما هم پیش تر در گفتگو با شبكه یک سيما درمورد شبكه هاي استاني گفته است: ما آن شبكه اي را كه بيشتر به مسائل ملي مي پردازد شبكه استاني موفق نمي دانيم چون از مدار وظيفه اصلي خود خارج شده است، وظيفه اصلي شبكه استاني پرداختن به سنن، زبان، گويش و مسائل قومي همان منطقه است.
در شبكه اترك هم اكنون برنامه اي راديويي به مدت نيم ساعت به زبان كردي پخش مي شود كه پيشينه اش به سال 1338خورشيدي و راديو مشهد مي رسد، برنامه ای که تقریبا تمام سهم زبان های محلی خراسان شمالی در جعبه جادو است.
اسماعیل حسین پوریکی از اساتید دانشگاه که بیش از گذشته به پژوهش در مورد فرهنگ عامه این منطقه پرداخته و در بسیاری از برنامه های صدا و سیمای استان نیز به عنوان میهمان حضور می یابد، در گفتگو با خبرنگار مهر، در مورد سهم زبان های اقوام مختلف در شبکه استانی اترک خراسان شمالی می گوید: در حال حاضر برنامه رادیویی نیم ساعته "دنگ کرمانج"، شاخص ترین برنامه صدا و سیمای خراسان شمالی با زبان قومیت های این استان است، برنامه ای که به تنهایی نمی تواند پاسخگوی نیاز فرهنگی و بومی، اقوام مختلف موجود در استان باشد.
حسین پور می افزاید: در این برنامه نیز اکنون چند دقيقه آن صرف آگهي هاي تبليغاتي مي شود و عملا 25 دقيقه برنامه درحال پخش است كه به رغم اعتراض شنوندگان متاسفانه توجهي به اين خواسته معقول و منطقي مردم براي پخش كامل نيم ساعته كردي صورت نگرفته است.
وی اضافه می کند: همچنین با وجود انبوه تماسها براي پخش يك ساعته اين برنامه، این تلاش ها هنوز بي ثمر بوده و همه این ها در حالی است كه ساير اقوام استان هم از داشتن برنامه اي به زبان بومي محرومند.
او می گوید: احساس مي شود نگاه سنگين صدا و سيماي خراسان رضوي بر سر شبكه اترك خراسان شمالی سايه افكنده است چرا که برنامه ها در شبکه استانی ما باهمان سبك و سياق تهيه مي شود؛ در حالي كه قوميت ها در آن استان يك اقليت و در اين استان اكثريت چشمگيري هستند.
حسین پور اظهار می کند: در حالي كه شبكه هاي استانی دیگر مناطق کشور برنامه هايي به زبان بومي و محلي دارند اما قومیت های خراسان شمالی در سيماي اين استان نه تنها برنامه اي روزانه ندارند، بلكه غالب قوميت ها حتي به صورت هفتگي نیز برنامه اي به زبان مادري شان در صدا و یا سیمای خراسان شمالی ندارند.
دست اترک بسته است
یکی از تهیه کننده های ارشد صدا و سیمای خراسان شمالی هم در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر، با اذعان بر کمبود برنامه هایی به زبان قومیت های مختلف استان می گوید که این گونه اقدامات از جانب سازمان صدا و سیما برنامه ریزی می شود و در واقع دست صدا و سیمای استانی در این حوزه چندان باز نیست.
او که مایل به معرفی نام خود در این گزارش نیست، اظهار می کند: اکنون در صدا و سیمای استان علاوه بر برنامه رادیویی"دنگ کرمانج" که تماما به زبان کردی پخش می شود؛ در خلال برنامه های دیگر، بخش هایی با زبان های اقوام مختلف این استان پخش می شود اما برنامه ای مستقل در این زمینه وجود ندارد.
به گفته وی یکی از مسائل موجود در این زمینه تکثر قومیت ها در خراسان شمالی است چرا که به عنوان مثال در استان های آذربایجان شرقی و غربی و اردبیل غالب مردم ترک زبان بوده و به همین دلیل نیز بخش زیادی از برنامه های شبکه استانی آنها با زبان ترکی پخش می شود اما در خراسان شمالی به واسطه همزیستی اقوامی با زبان های ترکی، کردی، فارسی، ترکمنی و تاتی این امکان محدود می شود.
این تهیه کننده صدا و سیمای خراسان شمالی می افزاید: در این میان صدا و سیمای استان وظیفه دارد به زبان معیار صحبت کند اما در لابه لای برنامه های خود، قومیت ها را نیز در نظر می گیرد.
وی عنوان می کند: با این وجود طرح هایی برای تهیه و پخش برنامه با زبان های اقوام این استان تهیه و برای تایید به سازمان صدا و سیما ارائه شده اما هنوز پاسخی از سوی مرکز به این خواسته ها داده نشده است.
سخن آخر
سخن آخر این که با وجود تلاش صدا و سیمای خراسان شمالی برای مطرح کردن فرهنگ و آداب و سنن اقوام مختلف موجود در این استان، همچنان بسیاری از غیرفارسی زبانان خراسان شمالی که دست بر قضا غالب جمعیت استان نیز هستند خواستار آنند که زبان آنها در شبکه اترک بیشتر شنیده شود.
آنان می گویند که به رغم تلاشهای مدیران صدا و سیمای خراسان شمالی در افزایش رویکرد بومی در تولید برنامه های مخاطب محور، انتظار دارند که شبكه اترك با نگاه كارشناسانه به موضوع قوميت ها و زبان های آنان، زمينه حضور پررنگ زبان همه اقوام را در اين شبكه فراهم سازد.
بدون شک تحقق این امر علاوه بر کاهش اثرات شبكه هاي ماهواره اي در بين مردم، زمینه توجه و روي آوري بیشتر به شبكه های داخلی به ویژه شبکه استانی را فراهم کرده و مخاطبان را به ايران عزيز و خطه زيباي گنجينه فرهنگ ها دلداده تر می سازد.