خبرگزاری مهر ـ گروه فرهنگ و ادب: ترجمه کتاب «رفیق پانچونی» اتفاق فرخنده‌ای در بازار نشر است. اول به دلیل معرفی نویسنده خوب و با قریحه‌ای به مخاطبان ایرانی و دوم به دلیل خود اثر که حاوی طنزی مناسب حال ماست.
یرواند اُتیان خالق این کتاب، طنز رندانه و شیرینی را در کتابش به کار گرفته که به هیچ وجه مخاطب را وا نمی‌گذارد و می‌توان گفت که نویسنده همواره در طول نوشتن این سطور، مخاطبش را مد نظر داشته است. ترجمه خوب و روان آندرانیک خچومیان را نیز نباید از نظر دور داشت که در برقراری ارتباط سازنده مخاطب با کتاب، تاثیر به سزایی دارد و به خوبی زبان و لحن رندانه نویسنده را منتقل می‌کند.
اما درباره جنس خود کتاب، باید بگوییم که شامل نامه‌هایی که شخصیتی داستان و مخلوق یرواند اتیان به رهبران حزب کمونیست می‌نویسد. این فعال دوآتشه حزبی که با جدیت و پشتکار به کارهای حزبی و امر مبارزه میپردازد، به شدت ابله و نادان است و نویسنده با مقدمه‌ای که در ابتدا نوشته، کاملا دست به یک شخصیت‌سازی زده و کودکی پانچونی را نیز در مختصر و مفید‌ترین حد ممکن، ترسیم کرده است. نادانی رفیق پانچونی با هوشیاری و زرنگی هرچه تمام‌تر اتیان به تصویر کشیده می‌شود و هرچه او جدی‌تر و با حرارت بیشتر به شرح مبارزه‌هایش ـ یا به تعبیر دیگر دسته‌گل‌هایی که آب داده است ـ میپردازد، غلظت طنز موجود در اثر بالاتر رفته و لبخند مخاطب قوت بیشتری می‌گیرد.
البته بد نیست اشاره کنیم که مطالب این کتاب یا همان نامه‌های رفیق پانچونی به دفتر مرکزی حزب، ابتدا به عنوان یادداشت‌های دنباله‌دار در روزنامه «بیوزاندیون» چاپ شده‌اند. این داستان که بین سال‌های 1909 تا 1914 نوشته شده، به خوبی افراد افراطی در مبارزه و ابراز عقیده و همچنین افرادی را که از الفاظ اصطلاحا قلنبه سلنبه و ثقیل استفاده می‌کنند، ریشخند می‌کند و بیهودگی کارشان را درشت‌نمایی می‌کند؛ کاری که توقع داریم همیشه طنز و طنزنویسان انجام دهند.
افرادی که اتیان از رهگذر این اثرش، آن‌ها را زیر ذره‌بین قرار می‌دهد، در میان ما و در جامعه ما هم هستند و سعی دارند با استفاده از الفاظ و عبارات و «ایسم»های مختلف، برای خود و نظراتشان جا باز کنند. نویسنده‌ای چون یرواند اتیان با توجه به زمانه خود، چنین شخصیتی را به خوبی و با در نظر گرفتن همه جوانب خلق و پرداخت کرده است که حالا می‌توان به راحتی و با خرید این کتاب، آن را مطالعه و بررسی کرد.
هر بخش کتاب، تعدادی نامه شامل ماجراجویی‌ها و مبارزات بیهوده رفیق پانچونی را شامل می‌شود. «رفیق پانچونی در زاپلوار»، «رفیق پانچونی در واسپورکان» و «رفیق پانچونی در غربت» عنوان فصل‌های اصلی کتاب هستند. اما زیبایی کار در آن‌جاست که نویسنده خود وارد داستان می‌شود و با پانچونی گفتگو می‌کند. اتیان تا جایی پیش می‌رود که شبهه واقعی بودن پانچونی به وجود می‌آید. او اشاره می‌کند که مخاطبان مرتب سراغ پانچونی را از من می‌گرفتند و من بعد از فلان مقطع زمانی او را ندیدم و دیگر از او خبری نداشتم.
در مجموع «رفیق پانچونی» یک کتاب طنز (یعنی آن‌چه جامعه امروز ما بیشتر از همه‌چیز محتاج آن است) پیشرو و مفرح است که موجب می‌شود، به حال جزم‌اندیشان و افرادی که ساحت مفاهیم متعالی را با افراط و تفریط، ناپاک می‌کنند، بخندیم. مطالعه چنین کتابی، به طور جدی به خوانندگان ایرانی توصیه می‌شود چون می‌تواند راه اعتدال در مسائل اجتماعی و سیاسی را نیز به خوبی نشان بدهد.
------------------------------
صادق وفایی