به گزارش خبرنگار مهر، حتما واژه دوپینگ را شنیده اید؛ اما آیا تاکنون با خود فکر کرده اید که این واژه چه معنی دارد و از کجا آمده است؟ واژه دوپینگ اصالتا یک واژه آفریقایی است و به نوعی نوشیدنی الکلی اشاره دارد که برای بالا بردن انرژی استفاده می شود، دوپینگ در عرف هم به معنای مصرف داروهای نیروزا برای بالا بردن قدرت است؛ قدرتی که جوانان امروز را به سمت باشگاه های بدن سازی سوق داده است.
این روزها کافی است به چند باشگاه بدن سازی سربزنید تا شاهد فعالیت هایی باشید که متاسفانه جوانان ورزشکار را به سمتی سوق می دهد که برای داشتن بدنی ورزیده حاضرند هر ترکیبی را با عنوان آمپول های تقویتی و افزایش دهنده حجم عضلات استفاده کنند بی آن که از عواقب زودبازده یا دیربازده آن با خبر باشند، این آمپول های تقویتی در واقع همان دوپینگ هستند که در بالا به آن اشاره شد.
علت گرایش جوانان به بدن سازی چیست؟
عوامل مختلفی را می توان برای گرایش جوانان به بدنسازی برشمرد که در گفتگو با چند جوان و جامعه شناس مهم ترین آنها را بررسی می کنیم.
رضا کاظمی از ورزشکارانی است که در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص علت گرایشش به بدن سازی و مکمل های تقویتی می گوید: من مدت ها بود که ورزش می کردم؛ اما به رغم تمرینات زیادی که انجام می دادم تغییر خاصی را در فرم بدن خود احساس نمی کردم، از همین رو وسوسه شدم تا با استفاده از این نوع مواد نیروزا به فرم دلخواه خودم دست پیدا کنم.
وی می افزاید: از طرفی بسیاری از دوستان من به باشگاه های بدنسازی رفته بودند و با استفاده از داروهای مکمل بدن خود را به آن فرمی که می خواستند در آورده بودند، من هم نمی خواستم از آنها عقب بمانم، به همین خاطر به توصیه همین دوستان به باشگاه بدن سازی رفتم و به همراه آنها از داروهای مکمل استفاده کردم.
حسین عبدی یکی دیگر از جوان هایی است که با وی در باشگاه بدنسازی آشنا شدیم، عبدی در خصوص علت گرایش خود به باشگاه های بدنسازی و استفاده از مکمل های دارویی گفت: اکثر همسالان من در این روزها به باشگاه های بدن سازی می آیند و با استفاده از داروهای مکمل فرم زیبایی را به بدن خود می دهند، من هم به خاطر این که با آنها یک رقابتی دارم به باشگاه بدن سازی آمدم.
اما حسن جلیلوند که خود یکی از مربیان و باشگاه داران با سابقه استان قزوین است در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص علل گرایش جوانان به بدن سازی می گوید: بدن سازی جذابیت های ذاتی بسیاری دارد، به عنوان مثال شما خود را یک کارفرما فرض کنید که می خواهید از بین 50 نفر که متقاضی هستند پنج نفر را استخدام کنید، خوب برای شما چه ملاک هایی مهم است؟ مطمئنا یکی از ملاک ها داشتن وضعیت
ظاهری و تیپ شخص است.
جلیلوند می افزاید: بدن سازی به جوانان اعتماد به نفس می دهد و این یکی دیگر از عواملی است که جوانان را به سوی این رشته می کشاند. معمولا افرادی که ورزش نمی کنند از اعتماد به نفس کمتری نسبت به افرادی که ورزش می کنند برخوردار هستند.
وی با اشاره به این که جامعه به فرد ورزشکار احترام می گذارد تصریح می کند: تنوع تمرینات در رشته بدنسازی بسیار زیاد است و شما می توانید وزنه های تمرینی اتان را با توجه به احوالتان کم و زیاد کنید؛ اما رشته های دیگر این گونه نیست، به عنوان مثال شما در کشتی نمی توانید به حریفتان بگویید امروز فشار کمتری را بر بازوهای من بیاور.
جلیلوند در خصوص استفاده بیش از حد عرف برخی از بدنسازان از داروهای مکمل می گوید: ابتدا بگویم که من این حرف را قبول ندارم. شما تعداد دوپینگی های رشته های دیگر را نگاه کنید، آیا از بدنسازی کمتر است؟ خیر، شما مثلا وزنه برداری را در نظر بگیرید و ببینید که چه قدر در مسابقات مختلف تست دوپینگ آن ها مثبت اعلام می شود، وزنه برداری و کشتی به مراتب تعداد دوپینگی هایشان بیشتر از بدن سازی است اما بدن سازی بیشتر در چشم است، البته من منکر اشتباهاتی که در استفاده از ترکیب های مکمل در بدنسازی می شود، نیستم اما می گویم این کار مختص این رشته نیست و در رشته های دیگر هم حتی بیشتر از بدنسازی وجود دارد.
وی اضافه می کند: البته در این زمینه باید به این نکته نیز اشاره کرد که در کشورهای پیشرفته و حتی در همین کشورهای حوزه خلیج فارس وقتی از شما چند بسته داروی غیرمجاز و تقلبی بگیرند باید شش ماه به زندان بروید و جریمه سنگین بپردازید؛ اما در ایران چه طور؟ درایران گاهی با کامیون مواد نیروزای غیرمجاز از فردی می گیرند؛ اما برای او جریمه سنگینی تعیین نمی کنند.
جلیلوند در پایان صحبت های خود با اشاره به تعداد بیمه شدگان این رشته ورزشی تصریح کرد: با نظارت و توجه بیشتر در این رشته ورزشی می توان از فعالیت های ناسالم آن جلوگیری کرد و زمینه رجوع بیشتر جوانان به این رشته ورزشی محبوب را فرآهم کرد.
زهرا حضرتی جامعه شناس و استاد دانشگاه نیز در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص علل گرایش جوانان به بدنسازی و استفاده از داروهای نیرو زا می گوید: یکی از عواملی که این روزها جوانان را به سمت باشگاه های بدن سازی سوق می دهد این است که این روزها بسیاری از مجلات زرد و رسانه ها با انتشار عکس های مختلفی از سوپر استارهای ورزشی و سینمایی که با استفاده از این مکمل ها فرم های متنوعی به بدن های خود داده اند و بدن تنومندی پیدا کرده اند این عمل را به نوعی به عنوان یک ارزش در بین جوانان جامعه جا انداخته اند که حتی ممکن است این مسئله در سال های آتی به یک فرهنگ هم تبدیل شود.
حضرتی ادامه می دهد: جلب توجه جنس مخالف یکی دیگر از عواملی است که جوانان را به سمت باشگاه های بدنسازی و استفاده از مکمل ها می کشاند، این روزها بسیاری از جوانان ما این تصور را دارند که اگر به بدن خود فرم فلان سوپر استار را بدهند می توانند توجه جنس مخالف را به خود جلب کنند، به همین خاطر سعی می کنند تا با استفاده از داروهای مکمل، بدن خود را در کوتاه مدت فرم دهند.
این استاد دانشگاه می افزاید: تماشای فیلم های هالیوودی که در بسیاری از آن ها نقش قهرمان ها را افرادی تنومند بازی می کنند نیز یکی دیگر از عوامل گرایش به بدن سازی با مکمل است، جوانان ما امروز الگوهای خود را از بازیگران این فیلم ها می گیرند و متاسفانه دوست دارند خودشان را شبیه به آن ها جلوه دهند، درحالی که شرایط آنها را نمی سنجند.
حضرتی در پایان صحبت های خود می گوید: در حال حاضر در بسیاری از کشورهای جهان بدن سازی به صورت حرفه ای دنبال می شود؛ اما آنها این رشته را به صورت علمی دنبال می کنند درحالی که در ایران گاهی این گونه نیست و اکثر جوانانی که به دنبال این رشته ها هستند از علم این رشته با خبر نیستند و مربی مخصوص نیز ندارند.
فهرست برخی مکمل ها و عوارض آن ها
مطمئنا دانستن نام این داروها می تواند به بسیاری از ورزشکاران این رشته کمک کند، از این رو با دکتر کیوان رضوانی هم صحبت شدیم تا با وی در خصوص نام برخی از این مکمل ها و عوارض آن ها صحبت کنیم.
دکتر رضوانی در خصوص نام برخی از این داروها و مکمل ها گفت: استروئیدهای آنابولیک پرطرفدار ترین ترکیبات نیروزا هستند، در واقع افرادی که اقدام به مصرف ترکیبات نیروزا می کنند استروئیدهای آنابولیزان را ابتدا انتخاب می کنند و به قولی از همان اول، بدترین را برمی گزینند.
رضوانی ادامه می دهد: داروهای محرک سیستم مرکز عصبی یکی دیگر از داروهایی است که گاهی مربیان به افراد تازه واردی که نمی توانند زیر فشار بیش از حد و غیر اصولی تمرینات دوام بیاورند مصرف آن را توصیه می کنند، غافل از این که این ترکیبات عوارض بسیار خطرناکی دارند.
در این بین آمفتامین ها، مت آمفتامین ها، آفدرین، سودو آفدرین، کوکائین، پروپائولامین از شایع ترین نمونه هایی هستند که با بدترین ناخالصی ها در محیطی کاملا غیر بهداشتی تهیه می شوند، این ترکیبات معمولا به شکل قرص مصرف می شوند و به محض اعتیاد فرد، فرم های تزریقی آن با قیمتی کمتر در اختیار بدن سازان قرار می گیرد.
وی با اشاره به یکی دیگر از داروهای مضر مصرفی توسط بدن سازان که کورتون نام دارد می گوید: استقبال از این ماده به این دلیل است که در مدت کوتاهی با پمپاژ آب به زیر پوست و لابه لای عضلات، ظاهری خوشایند برای فرد درست می کنند، غافل از این که این افزایش حجم تنها به دلیل آبی است که در بین عضلات جمع شده و به یک باره در عرض یک هفته از بین می رود و عوارض بسیار بدی را برای فرد ورزشکار به همراه می آورد.
وی می افزاید: داروهای ادرار آور نیز یکی دیگر از داروهایی که است که گاهی در سالن های بدن سازی به ورزشکاران توصیه می شود، همچنین برخی از این داروهایی که در سالن های بدنسازی به ورزشکاران توصیه می شود دارای مواد مخدری چون شیشه و کراک است.
رضوانی در ادامه در خصوص عوارض مصرف مواد نیرو زا نیز می گوید: عوارض استفاده از مواد نیرو زا که فقط چند ماهی پس از مصرف آن ها پدیدار می شود به دلیل به هم خوردن بالانس هورمونی در بدن فرد است که با علائم ناخوشایندی هم چون زمخت شدن صدا، خشن شدن پوست بدن و پرمویی فراوان اشاره کرد.
این پزشک ادامه می دهد: در این میان عوارض قلبی و عروقی خطرناک ترین و البته شایع ترین آن ها به شمار می رود. این که دیده می شود ورزشکار هنگام ورزش دچار ایست قلبی می شود دقیقا به همین دلیل است، این دسته از افراد در مدت یک سال دچار هایپرتروفی و پرگوشتی عضلات قلبی می شوند و همین موضوع با مکانیسم اختلال در خون رسانی قلب زمینه بروز سکته ها و ایست قلبی را در فرد ایجاد می کند.
وی با اشاره یکی دیگر از عوارض مصرف این داروها اظهارداشت: اختلالات کبدی هم در راس عوارض و جزو شایع ترین آنها به شمار می روند، به این دلیل که متابولیسم و تخریب این دسته از هورمون های اگزوژن در کبد است و فشار زیادی به آن وارد می کند. این افراد در مدت کوتاهی دچار نارسایی های شدید کبدی می شوند که البته برگشت پذیر نیست و فرد ورزشکار در مدت کوتاهی کبد خود را از دست می دهد و زندگی بدون کبد هم که امکان پذیر نیست.
دکتر رضوانی یکی از مهم ترین عوارض مصرف این داروها را نیز محروم شدن از بچه در آینده این ورزشکاران می داند.
وی در پایان نیز تصزیح کرد: متاسفانه مدتی است که مواد نیرو زا در سالن های ایروبیک و تناسب اندام خانم ها نیز مشاهده می شود و با عناوینی دروغین اعم از شکل دهنده بدن، کاهنده و سوزاننده چربی های اضافی و ... در اختیار آن ها قرار می گیرد غافل از آن که همگی ترکیباتی محرک و مخدر هستند که در مدت کوتاهی علاوه بر معتاد کردن ورزشکار عوارض دیگری هم چون رشد موهای زائد درکل بدن، کلفت شدن صدا و پوست چرب و پیدایش آکنه های شدید در پئست صئرت برایشان به همراه دارند.
نظارت؛ حلقه مفقوده باشگاه های بدن سازی
شاید نفس گرایش جوانان به ورزش نقطه مثبتی در سلامتی جامعه محسوب شود؛ اما رواج استفاده از داروها و مواد نیروزای غیرمجاز در رشته ورزشی پرورش اندام به معضلی تبدیل شده است و معلوم نیست در مقابل این پدیده مخرب که سلامت جوانان و نسل مولد کشور را به خطر انداخته، چه کسی پاسخگوست؟
حدود 30 تا 40 هزار باشگاه ورزشی از جمله چند هزار سالن پرورش اندام در شهرهای مختلف کشور وجود دارد؛ اما آیا وزارت ورزش وجوانان می تواند بر همه این باشگاه ها نظارت کند، موضوعی که بسیاری از کارشناسان این وزارتخانه نیز به آن اعتقاد دارند.
سید سعید سلیمی دبیر هیئت پرورش اندام استان قزوین در گفتگو با مهر در خصوص نظارت بر باشگاه های بدنسازی استان می گوید: هم هیئت پرورش اندام استان و هم اداره کل تربیت بدنی قزوین بر باشگاه نظارت دارند؛ اما گاهی اوقات نمی توان جلوی استفاده از داروهایی که بسیار هم مضر هستند را گرفت چرا که این موضوع کشوری است و در کل کشور قاچاق داروهای نیروزا وجود دارد.
وی می افزاید: در خصوص شهریه متفاوت باشگاه های بدنسازی استان نیز باید گفت هیئت با تعاملی که با سازمان تربیت بدنی دارد قرار است تا پایان سال نرخ مصوب باشگاه های بدن سازی را که طبق درجه بندی های گوناگون است اعلام کند. البته نباید همه باشگاه های بدنسازی را در یک سطح قرار داد چرا که برخی از آن ها تفاوت های اساسی با هم در ارائه کیفیت دارند و هم چنین از مربیان بدن سازی هم بهره می برند.
نظارت بیشتر، نتیجه بهتر
به نظر می رسد برای پیشگیری و همچنین جلوگیری از رشد روز افزون استفاده از داروهای غیر رسمی و مضر تمام دستگاه های نظارتی باید دست در دست هم دهند و با تعاملی سازنده از ورود این مکمل های غیر سالم و مضر به باشگاه های بدنسازی توسط برخی افراد سودجوجلوگیری کنند.
همچنین رسانه های جمعی و مطبوعات نیز می توانند نقش مهمی را در آگاهی دادن به جوانان در خصوص مضرات استفاده از این داروها منعکس کنند و حضور یک کارشناس ورزشی در باشگاه های بدنسازی که آشنا به تمامی داروهای غیر مجاز ورزشی باشند نیز می تواند کمک موثری به جوانان علاقه مند به رشته بدنسازی کند هرچند که انجام این کار مستلزم پیش بینی اعتبار لازم و مناسب است که اداره ورزش می تواند در این مسیر حمایت لازم را انجام دهد.
امید است با توجه به اصالت هر ورزش و دوری از برخی حاشیه ها ورزشکاران از فواید بیشمار سلامت جسمی و روحی تمامی رشته های ورزشی برخوردار شده و شاهد جامعه ای سالم و سلامت باشیم.
............................
گزارش : محمد نوری