به گزارش خبرنگار مهر، پنبه معروف به طلای سفید یکی از محصولات استراتژیک ایران است. در شهرستان های گرمسار و آرادان استان سمنان از سالیان بسیار دور کشت این محصول به صورت سنتی و صنعتی انجام می شود.
یکی از قدیمی ترین کارخانه های پنبه پاک کنی نیز با عمری بالغ بر 90 سال در این شهرستان در حال فعالیت است. در حال حاضر در منطقه 5 کارخانه پنبه پاک کنی دیگر وجود دارد که از این تعداد تنها 4 کارخانه، آن هم با حداقل ظرفیت کاری و تنها در یک شیفت کار می کنند.
کشاورزی از جمله اصلی ترین ارکان رشد و توسعه شهرستان های گرمسار و آرادان
پنبه به لحاظ اهمیت منحصر بفرد کاربردی خود در صنایع مختلف به ویژه نساجی، روغنکشی، خوراک دام، صنایع آرایشی و بهداشتی کاربرد دارد. کیفیت و برتری الیاف و وابستگی اقتصاد خانوار کشورهای زیادی از جهان به زراعت، تولید و فرآوری این محصول، جایگاه پنبه را در تجارت جهانی ویژه می کند.
با توجه به سطح زير كشت بالا و توليد محصول با کیفیت و علیرغم اینکه بخش کشاورزی از جمله اصلی ترین ارکان رشد و توسعه در شهرستان های گرمسار و آرادان محسوب می شود، طی سالهای اخیر به علت افزایش هزینه های تولید، واردات محلوج، سیاست های غیرحمایتی دولت و کمبود سرمایه گذاری در بخش کشاورزی، به دلیل نبود یا اجرایی نشدن برنامه منسجم و مدون، باعث نامناسب بودن قیمت محلوج در بازار و بالطبع عدم فروش و طولانی شدن زمان پرداخت مطالبات کشاورزان شده است.
تمامی این مشکلات سبب کاهش قابل توجه سطح زیر کشت پنبه و از بین رفتن فرصت های شتغلی و مهاجرت روستائیان به شهر شده است. در این راستا به منظور بررسی بیشتر این موانع و مشکلات به سراغ کشاورزان و دست اندرکاران رفته و نظرات آن ها را جویا شدیم.
دولت یارانه پنبه را به جای تولید کننده به مصرف کننده می دهد
یک کشاورز پنبه کار گرمساری در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: دولت برخلاف بسياري از محصولات كشاورزي، به جاي آنكه يارانه اين محصول استراتژيك را به توليدكننده دهد، به مصرف كننده مي دهد.
عزيز قنبري افزود: این درحالي كه هزينه كارگر و گراني سموم كشاورزي و همچنين افزايش قيمت ادوات كشاورزي معضلاتي است كه كشاورزان پنبه كار با آن دست به گريبانند و بهبود اين امر مستلزم حمايت دولت است.
پنبه کار دیگر گرمساری نیز پایین بودن قیمیت پنبه و عدم خرید تضمینی دولت را سبب بی رغبتی کشاورزان پنبه کار دانست و خاطر نشان کرد: از دهه شصت پنبه کاری می کنم ولی سال های اخیر به دلیل نامناسب بودن وضعیت مطرح شده به کشت محصولات دیگر کشاورزی روی آورده ام.
شاه حسینی از دیگر پنبه کاران گرمساری تصریح کرد: وقتی دولت بدون درنظر گرفتن بستر توليدات اين محصول اقدام به واردات بي رويه می کند، تقاضاي پنبه در بازار بسيار كم شده و كارخانه ها رغبتي براي خريد محصول يا پرداخت به موقع پول آن ندارند.
اراضی کشاورزی پنبه از 180 هزار هکتار رکود کرد
مدیر عامل اتحادیه تعاونی های روستایی شهرستان گرمسار با تاکید بر این که در سال های گذشته حمایت ویژه ای از پنبه کاران در کشور انجام نشده عنوان کرد: رکود اراضی کشاورزی پنبه از 180 هزار هکتار به اراضی به مراتب کمتر در سال های اخیر تاسف بار است.
ابراهیم حسنانی عدم توجه مسئولان به کاهش سطح زیر کشت پنبه را نگران کننده خواند و اذعان داشت: افت کشت پنبه در سال های اخیر در شهرستان های گرمسار و آرادان از 9 هزار هکتار تا سه هکتار برای بازار داخلی این محصول نگران کننده است.
وی با یادآوری این مطلب که در سال زراعی 92 سطح زیر کشت این محصول در شهرستان های گرمسار و آرادان حدود چهار هزار هکتار با تولیدمیانگین 2.5 تن در هکتار بود ابراز داشت: هزینه کشت این محصول همه ساله با افزایش قیمت نهاده ها رو به افزایش می رود و متاسفانه همین افزایش قیمت محصول دست آویز بازار واردات شده است.
ضرر نوسان قیمت پنبه در بازار را کشاورزان متحمل می شوند
مدیرعامل اتحادیه تعاونی روستایی شهرستان گرمسار در ادامه با اشاره به اینکه هزینه تمام شده محصول با قیمت آن اکثرا به نسبت های 65 به 35 و 75 به 25 و 20 در نوسان است ادامه داد: ضرر این تفاوت قیمت را کشاورزان متحمل می شوند و این مسئله فقط به دلیل آن است که مسئولینی که باید به موقع به یاری کشاورزان بشتابند گویا فراموش کرده اند که باید این قشراز هموطنان را به جای کشاورزان کشورهای دیگر مورد حمایت خود قرار دهند.
حسنانی از شرایط پیش آمده و فشارهای زیرکانه دلالان ابراز نگرانی کرد و اظهار داشت: متاسفانه این گروه شرایطی فراهم کرده اند که امکان فروش مستقیم محلوج به کارخانجات نساجی امکان پذیر نیست و این مجموعه هر روز با مراجعات مکرر کشاورزان طلبکار روبروست.
وی با تاکید بر این که در کمیته مشورتی مجموعه تعاونی های روستایی شهرستان سعی بر این است که مشورتی مذاکرات و عقد قرارداد، بازار فروش محصول کشاورزان گرمساری نه تنها در سال جاری بلکه در سالیان آتی نیز با شرایطی مناسب محقق شود بیان داشت: حصول نتیجه مذاکرات و فراهم آمدن شرایط مناسب فروش مستلزم زمان بیشتر است.
بانک کشاورزی گرمسار به تعهدات خود در قبال پنبه کاران عمل نمی کند
مدیرعامل اتحادیه تعاونی های روستایی شهرستان گرمسار با بیان این مطلب که برای رفع مشکلات مطرح شده سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان شرکت تعاونی کشاورزی پنبه کاران گرمسار را برای اخذ تسهیلات هشت هزار میلیون ریالی سرمایه در گردش تولید کنندگان بذر پنبه معرفی کرد گفت: متاسفانه با گذشت بیش از شش ماه از این معرفی و پیگیری های انجام شده نتیجه قابل توجه ای حاصل نشده است.
حسنانی از مسئولان وزارت جهاد کشاورزی، نماینده دولت در استان و نمایند مردم در مجلس شورای اسلامی خواست باحضور جدی، اتخاذ تصمیمات مناسب، جلوگیری از تبلیغات سوء دلالان و زیر سوال بردن ورود تعاونی ها در عرصه خرید محصولات کشاورزی، حمایت های لازم از این قشر زحمتکش را داشته باشند و بانک کشاورزی را در عمل به تعهدات خود مقید کنند.
در حال حاضر متقاضی خرید محلوج داخلی وجود ندارد
رئیس اداره تعاون روستایی شهرستان گرمسار هم در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به این که خرید وش پنبه در سالجاری با قیمت کیلوئی دو هزار و 766 تومان با توجه به قیمت محلوج از قرار کیلوئی شش هزار و 700 تومان شروع شد افزود: متاسفانه این قیمت با تعرفه بسیار اندکش به سرعت هم پایین آمد و در حال حاضر متقاضی خرید محلوج داخلی وجود ندارد.
محمدباقر محمد حسین خاطر نشان کرد: کارخانجاتی که از محلوج داخلی استفاده می کنند هم متاسفانه از طریق واسطه ها اقدام به خرید محلوج می کنند و در نتیجه قیمت خرید وش بسرعت کاهش یافته و در حال حاضر به کیلوئی دو هزار و 400 تومان رسیده است.
وی بالا بودن قیمت تمام شده محلوج داخلی و عدم استقبال کارخانجات نساجی از محلوج داخلی و ترجیح به استفاده از محلوج خارجی و کارکرد برخی کارخانجات ریسندگی و بافندگی با کمتر از ظرفیت اسمی را از مشکلات موجود پنبه کاران بر شمرد و تصریح کرد: هم زمانی خرید وش از کشاورزان و ورود محلوج خارجی با کمترین تعرفه گمرکی از سایر کشورها، عدم وجود ثبات قیمت در طول زمان خرید و ایجاد سردرگمی در کشاورزان و خریداران وش (تعاونی های روستایی) و نبود نظارت فنی کافی بر چگونگی استحصال وش پنبه در کارخانجات پنبه پاک کنی، نیز از دیگر مشکلات پنبه کاران است.
حضور سودجویان و دلالان در بازار خرید وش پنبه خطرناک است
رئیس اداره تعاون روستایی شهرستان گرمسار از دیگر موانع موجود بر سر راه پنبه کاران این شهرستان را نبود کارشناس پنبه درخصوص تعیین رقم کارشناسی محلوج، حضور جدی سودجویان، دلالان و واسطه گران در بازار خرید وش پنبه و فورش محلوج، به روز نبودن ماشین آلات کارخانجات پنبه پاک کنی در سطح شهرستان و نامتعارف بودن ضایعات محلوج و طولانی شدن زمان بررسی برای درخواست تسهیلات بانکی و عدم پرداخت تسهیلات تخصیصی به تعاونی ها توسط بانک کشاورزی شعبه مرکزی گرمسار تا زمان این گزارش دانست.
این مقام مسئول پیشنهاد کرد: در زمان خرید وش و تولید محلوج از هر گونه واردات محلوج (ماه های شهریور و بهمن) خودداری و کارخانجات نساجی ملزم به خرید محلوج داخلی شوند.
محمد حسینی با اشاره به اینکه با وجود گذشت چندین ماه از برداشت وش پنبه و تبدیل آن به محلوج، میزان قابل توجهی از این محصول م هنوز به فروش نرفته عنوان کرد: هم اکنون حدود 400 تن محلوج، تعاونی روستایی به ارزش 30 میلیارد ريال به علت نبود متولی و خریدار در انبارهای تعاونی باقی مانده است.
وی ارزش این مقدار محلوج را حدود 24 میلیارد ريال عنوان کرد و اذعان داشت: اگر مشکل فروش این میزان محلوج برطرف و پول آن به تعاونی ها تزریق شود زمینه برای تحول اساسی در بخش کشاورزی این شهرستان محیا خواهد شد.
بی توجهی دولت در خدمات رسانی به نیروی مولد موجب مهاجرت کشاورزان به شهرها
مدیر یکی از كارخانه پنبه پاك كني گرمسار که خواست نامش ذکر نشود با تاکید بر اینکه طي سالهاي گذشته عوامل مهمي باعث بالا رفتن هزينه كارخانه داران پنبه پاك كني و روغن كشي شده ابراز داشت: به عنوان مثال افزايش قيمت ادوات و وسايل وابسته، افزايش حقوق كارگر، ماليات و ... سبب كاهش قيمت پنبه و به طبع اين ركود قيمت، عاملي براي خريد ارزانتر محصول پنبه از كشاورزان شده است.
وی با یاد آوری این نکته که به رغم اينكه بخش عظيمي از نيروهاي مولد جامعه در روستاها زندگي مي كنند و به كشاورزي مشغولند خدمات رساني دولت به اين بخش با كندي صورت مي گيرد اظهار داشت: بي تفاوتي دولت در اين زمينه سبب بي رغبتي زارعان براي كشت اين محصول شده و اين در حالي است كه بعد از نفت، پنبه با دارا بودن 52 مشتقات سهم قابل توجه اي در اشتغالزايي داراست و عدم کاشت این محصول استراتژیک فاجعه اي غير قابل جبران و موجب قطع اسباب معيشت بسیاری از خانواده ها خواهد شد.
این کارخانه دار ادامه داد: قدمت كارخانه هاي پنبه پاك كني، فرسودگي قطعات، نبود جايگاهي مشخص براي تامين و رفع معايب ملزومات، بالا بودن مخارج به علت كم كاري در سه ماه از سال، ندادن سوبسيد تخم پنبه و ده ها مشكلات ديگر ضرورت دخالت های مستمر دولت برای رفع این مشکلات را چند برابر می کند.
حمایت از تولیدات داخلی سبب رونق اقتصادی کشور خواهد شد
رئیس سابق اداره تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی شهرستان گرمسار نیز در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن اشاره به اینکه حمایت از تولیدات داخلی، سبب توسعه فضای كسب و كار، رونق اقتصاد كشور و قطع وابستگی به خارج می شود گفت: خرید محلوج پنبه كاران با قیمت مناسب و ارج نهادن به تلاش ها و زحمات کشاورزان در رونق و گسترش كشت و احیای مجدد صنعت پنبه نقش موثری دارد.
حمید رضا میرآخوری با بیان این مطلب که کشت محصول استراتژیک پنبه در هر هکتار موجب اشتغال به کار نزدیک به 100 نفر بصورت مستقیم و غیر مستقیم می شود افزود: صنعت پنبه يکي از صنايعي است که در حال حاضر درصد بسيار پاييني از مراحل توليد آن در کشور به صورت مکانيزه انجام مي شود به همين دليل عدم کشت مکانيزه به يکي از بزرگترين مشکلات پنبه کاران در مقايسه با برخی محصولات کشاورزی مانند سويا و ذرت تبديل شده است.
وی مغفول ماندن این صنعت را با وجود وابسته بودن بيش از ۶۰ مورد از صنايع کشور به پنبه را موجب شگفتی دانست و خاطرنشان کرد: از زماني که پنبه توليد مي شود به بيش از ۶۰ نوع فرآورده تبديل و ۶۰ صنعت را فعال مي کند که با نابودي اين صنعت تمام اين صنايع نيز با خطر نابودي مواجه مي شود.
صندوق و اتحادیه پنبه کاران از وظیفه اصلی خود خارج شده
رئیس سابق اداره تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی شهرستان گرمسار تصریح کرد: در گذشته صندوق و اتحادیه پنبه کاران در کشور جهت جلوگیری از نوسانات قیمت پنبه تشکیل شده است تا دولت در زمان های مناسب حمایت مالی را از تولید کنندگان این محصول بعمل آورد تا بدین طریق پنبه های محلوج کارخانجات پنبه پاک کنی موجود را با قیمت مناسب و کارشناسی شده خرید و بهای آن را به کشاورزان بپردازد.
میرآخوری با ابراز تاسف از خارج شدن این صندوق از وظیفه اصلی خود، عنوان کرد: این صندوق صرفا منافع اقتصادی برخی افراد سهامدار عمده را تامین کرده و منافع اعضا ضعیف صندوق رعایت نمی شود.
وی با تاکید بر اینکه هزينه هاي زياد كشت از يك سو و كاهش نرخ قيمت خريد اين محصول استراتژيك از طرف ديگر سبب بي رغبتي كشاورزان نسبت به كاشت آن شده اذعان داشت: کشاورزان بخاطر ریسک کمتر پنبه از لحاظ مواجه با آفات و بیماری ها در مقایسه با محصولات جالیزی و مقاومت به کم آبی مبادرت به کشت پنبه کرده و از طرفي هم متاسفانه هنوز بعضي از كشاورزان به طريق سنتي (دست پاش) پنبه می کارند.
رئیس سابق اداره تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی شهرستان گرمسار در خاتمه با یادآوری این نکته که مشکلات پنبه از زمانی بیشتر شد که سازمان پنبه و دانه های روغنی در وزارت جهاد کشاورزی تبدیل به دفتر در این وزارتخانه شد در نتیجه طلای سفید به خاکستر تبدیل شد پیشنهاد کرد: برای بالا بردن توان نقدینگی بخش تعاونی ها و جلوگیری از ضرر و زیان کاهش قیمت پنبه محلوج، دولت از طریق مراجع قانونی نسبت به نظارت و ساماندهی تشکل های ذکر شده اقدام کنند.
.................................
گزارش از داوود عبدی