به گزارش خبرنگار مهر شهرستان اردستان در شمال شرقي شهرستان اصفهان و در دل کوير مرکزي ايران است که اين شهرستان در غرب با شهرستان های نطنز ، کاشان وآران بيدگل از شرق شهرستان نايين از جنوب با شهرستان اصفهان و از شمال با استان سمنان همجوار است.
آب و هواي اين شهرستان گرم و خشک و حدود دو سوم از مساحت آن را دشت کوير پوشانده است و به دليل وجود کوه هاي مرکزي ايران که ادامه دهنده رشته کوه زاکرس است روستاهاي جنوبي و جنوب شرقي اين شهرستان داراي آب و هواي مناسب مناطق کوهستاني است که باعث ايجاد طبيعتی چهار فصل در اين منطقه شده است.
اين شهرستان داراي دو بخش مرکزي و زواره و سه نقطه شهري به نام های اردستان ،زواره و مهاباد است و جاده ترانزيت تهران بندرعباس و راه آهن جنوبي کشور از داخل اين شهرستان عبور مي کند که باعث رونق بخش مرکزي و بخش زواره شده است.
وجود قنوات کهن و منحصر به فرد در سطح شهرها و آبادي هاي اين شهرستان گواه قدمت بيش از٢٠٠٠ سال اين منطقه تاريخي است و آثار تاريخي بي شمار و جاذبه هاي گردشگري و طبيعي روستاهاي خوش آب هوا و گرمسير، شکارگاه هاي مختلف و صنايع ديرپاي اين منطقه حاکي از مردمي فرهيخته و با فرهنگي غني از ديرباز تا عصر حاضر بوده است.
به دليل وجود عرفاي بزرگي در عصر ايلخاني و تيموري در اين شهر ، شهر لقب دارالعرفان به خود گرفته است و وجود قناوات زيبا فضاي سبز اين نقطه از شهر را از بافت هاي مسکوني بيشتر نمايان کرده است و دردل کوير مرکزي ايران با يک باغ شهر روبرو هستيم ومحلات تاريخي که حدوداً هفت محله است در داخل باغها و زمين هاي کشاورزي جاي گرفته است.
در آستانه عيد باستاني نوروز بخشي از اين جاذبه‌ها در قالب تصاوير و توضيحات مختصري نمايش داده مي‌شود تا شايد نوروز امسال، مردم مهمان نواز شهرستان اردستان، شاهد حضور گسترده تر گردشگران داخلي و خارجي در ديار دارالعرفان باشند.
مسجد جامع اردستان (اولين مسجد دو طبقه در تاريخ اسلام)
اين بنا چهار دوره تاريخي شامل ساسانيان، آل بويه ،سلجوقي و صفويه برخود گذرانده است و در سال ٥٥٣ هجري قمري به فرمان ابو طاهر حسين بن غالي بن احمد و به دست استاد محمود اصفهاني بنا گرديده است.
اولين مسجد دوطبقه در تاريخ اسلام و دومين مسجد چهار ايواني در عصر سلجوقي است و از بناهاي بکر و دست نخورده آن روزگاران است که سازه هاي آن از آجر و گچ، خشت و چوب بوده است و برخلاف ديگر مساجد جامع داخل بافت هاي پيچيده ومسکوني است.
اين بنا درکمر بندي از باغ هاي سبز انار قرار دارد و اين مجموعه شامل مسجد آب انبار کاروانسرا ، بازارچه، ميدان (حسينيه) ، حمام ، و مدرسه علوم ديني است که مجموعه اي بسيار زيبا از معماري ايراني ايجاد کرده که لازم به ذکر است اين بنا در سال ١٣١٠ خورشيدي در فهرست آثار ملي ايران به شماره ٩٦ به ثبت رسيده و از آن سال تا کنون تحت پژوهش نظارت مرمت.و معرفي سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري قرار دارد.
مقبره امير اويس يا (سنگ سفيد)
از سرداران عصر شاه اسماعيل صفوي است که در سال٩٢٠ (ه.ق) کشته شده و در اين محل سنگ مزار آن شامل سنگ فبر عمودي وافقي است که در نوع خود بي نظير و منحصر به فرد است.
مسجد امام حسن مجتبي (ع)
اين اثر تاريخي در کنار بازار قديمي اردستان قرار گرفته و سال ساخت آن مربوط به سال ٥٤٧(ه.ق) است که متاسفانه از آن بيش از مناره اي وقسمتي از مناره باقي نمانده ولي همان قسمت باقي مانده حاکي از اوج عظمت وشکوه اين بنا بوده است.
مسجد خسرو
مسجدي است سه طبقه مربوط به سال ١١٣٥ (ه.ق) است که اين مسجد شامل مجموعه اي از آب انبار شبستان مهتابي و زيبايي است که از بناهاي عصر صفوي و زيبايي اردستان است.
مسجد دربند
خرابه هاي آتشکده هايي به اين نام در کنار راه قديمي اردستان به زواره ساخته شده است که اين بنا دوطبقه شامل گنبد خانه وشبستان است و سال ساخت آن دقيقاٌ مشخص نيست ولي شواهد امر حاکي از بافت بسيار قديمي و کهن دارد.
مسجد جامع زواره (اولین مسجد چهار ایوانی)
اين مسجد از مساجد دوران سلجوقي مي باشد که براي اولين بار درتاريخ اسلام به صورت چهار ايواني بنا گرديده و در معماري مساجد اسلامي اولين مسجد ايراني است.
سال اتمام ساخت اين بنا مربوط به سال ٥٥١ (ه.ق) وباني آن ابوطاهرحسين بن غالي بن احمد و احتمالاً معمار آن استاد محمود اصفهاني است که تزينات گج بري وآجرکاري اين بنا بالاخص خط کوفي بنايي آن زيبا ومنحصر به فرد مي باشد اين بنا شامل گنبد خانه ، ايوانها ، حيات ، شبستان ، ومهتابي است.
مسجد پامنار يا بنکويه(دومين مناره کتيه دار کشور)
درشهر زواره مناره اي به ارتفاع ٢٢ متر با کتيبه اي به خط کوفي است که متن خط حاکي از ساخت منار درسال٤٦١ (ه.ق) وباني آن محمد بن ابراهيم است و لازم به ذکر مي باشد بعد از مناره ساوه اين مناره دومين مناره کتيه دار کشور است.
دراين مسجد ٥ محراب تاريخي از دوران سلجوقي باقي مانده و متاسفانه بخش شبستان اصلي بنا که سازهايي از دوران ساساني داشته تخريب گشته است.
حسينيه بزرگ و کوچک زواره
درميان کوچه پس کوچه هاي شهر دوحسينه زيبا از دوران صفويه تا قاجار دردو طبقه وجود دارد که معماري اين دوبنا شامل قسمتهاي سرباز وسرپوشيده است که درچهار فصل سال با هم زماني ايام سوگواري سالار شهيدان قابل استفاده مي باشد وهنوز که هنوز است بعد از گذشت ٤٠٠ سال پاسخگوي نياز مردم مي باشد و وجود اين دو بنا حکايت از عشق و علاقه مردم اين ديار به سالار شهيدان دارد و باعث افتخار براي ملت عزيز ايران است.
مجموعه بازار
مجموعه بازار زواره که روزگاري نبض اقتصادي شهر بوده هم اکنون فراموش شده و خاموش، حاکي از تلاش و کار است.
اين مجموعه شامل بازار کاروانسراها ، مدرسه علميه( مدرسه لطفعلي خان ترشريزي ) ، امام زاده يحيي(ع) ، ابنارنو و مسجد کرسي است که قدمت آن دقيقاً مشخص نيست ولي احتمالاً بناي اوليه شهر زواره باز مي گردد.
خانه هشت بهشت (نيري)
اين خانه در دوره قاجار با معماري بسيار زيبا و حيرت انگيزي در دل شهر تاريخي زواره قرار دارد و باني آن حاج ميرزا عليرضا نيري زواره اي است که اين بنا در دو طبقه و داراي هشت ايوان داخلي است که معماري اين خانه با تمام خانه هاي زواره متفاوت است و هم اکنون به عنوان فاطميه جهت مراسم مذهبي و عزاداري از آن استفاده مي شود.
کاخ چهلستون (درروستاي سرهنگ آباد)
درقسمت شرقي شهرستان در دهستان سفلي روستاي خوش آب وهوايي است به نام سرهنگ آباد در اين روستا کاخي است زيبا ترکيبي از کاخ چهلستون اصفهان و باغ عفيف آباد فارس که توسط سهام السلطنه عرب عامري در سال ١٢٩٩ (ه.ق) ساخته شده است اين کاخ شامل مجموعه کوشک، اسياب، حمام ، قراول خانه ، اسطبل ، برج ديدباني ويخچال منظريه است اين مجموعه جهت پذيرايي از شاهزادگان قاجار دردوران ناصرالدين شاه ساخته شده است.
مقبره پير اويس مهابادي
دراين مقبره پير اويس و پير برحق از عرفاي دوران ايلخاني وتيموري مدفون است که هرروزه مورد زيارت عاشقان و علاقه مندان قرار مي گيرد.
خانه شهيد مدرس در سرابه کچو
شهيد مجلس در روستاي سرابه در ده کيلومتري جنوب شرقي اردستان درخانه اي مذهبي متولد شده و مولد اين شهيد بزرگوار در خانه اي روستايي و محقر در سرابه کچوي اردستان است که اين بنا درسال ١٣٦٥ در فهرست آثار ملي ايران به ثبت رسيده و باعث افتخار مردم اين شهرستان است.
گزارش : وحید عصارزاده