به گزارش خبرنگار مهر، عصر یک روز بهاری با بازدید از یک موزه می‌تواند زمان گذراندنی باشد. ورود به موزه‌ها مانند ورود به دالان زمان است و این یعنی ورود به ادوار تاریخ.
موزه‌ها روایتگرانی هستند که در سکوت، بازدیدکنندگان خود را به قعر تاریخ می‌برند، سفرهایی که آدمی را با انسان‌های گذشته، داشته‌ها و آداب و رسوم آنها آشنا می‌کنند.
گنجینه‌هایی که گذران روزگار پرهیاهو را در دل خود حفظ کرده‌اند اما در سکوت و با آرامشی وصف ناشدنی این گذشت ایام را روایت می‌کنند و پیش چشم بازدیدکنندگان به تصویر می‌کشند.
قم دیروز شهری است با معماری منحصر به فرد شهرهای کویری و قم امروز، در دل خود گنجینه‌های تاریخی را حفظ کرده است. بیش از 910 اثر بازمانده از دوره‌های ساسانیان و قاجار در قم وجود دارد که تنها 330 اثر به ثبت رسیده است.
خانه‌های تاریخی حاج علی خان زند و حاج قلی خان دو مکانی هستند که توسط اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری قم به موزه مردم شناسی تبدیل شده‌اند.
امامی، مدیر موزه مردم شناسی قم است که در ساعت‌های حضور گردشگران، توضیحاتش از سبقه تاریخی بنا و آثار موجود در موزه، داده‌های تاریخی ببیندگان را بالا می‌برد.
به عقیده او اطلاع‌رسانی برای معرفی موزه‌ها یکی از برنامه‌های اصلی برای دعوت مردم به بازدید از موزه است و این نیاز به حمایت ارگان‌های مربوطه دارد.
عمارت حاج علی خان زند در گذر قلعه
خانه حاج علی خان زند که با پنج واسطه به کریم خان زند می‌رسد، در مرکز بافت قدیمی شهر قم معروف به محله چهار مردان در کوچه گذر قلعه قرار دارد که ساختمان آن متعلق به اواخر دوره قاجار یعنی حدود 130 سال قبل است.
ورودی بنا شامل سردر کوتاه با نمای روکار آجری و بندکشی است که در قسمت پیشانی، اشکال هندسی و تزئینات نازک کاری دارد که از طریق پاگرد شش ضلعی و دالان جبهه جنوبی به حیاط مرکزی میان سرا مرتبط می‌شود.
شاه نشین تابستانی با بادگیر منفرد که به زیرزمین راه دارد، در جبهه شرقی، شاه نشین زمستانی که فضای بیشتری را در بر می‌گیرد در جبهه شمال و بخش سوم، مخصوص خدمه که در جبهه غربی است، سه بخش این عمارت را تشکیل می‌دهند.
بنا دارای ستون‌های سنگی با سرستون تزئینی در ایوان شمالی و شرقی و آجرکاری در درهای چوبی است. نقوش درهای چوبی، بادگیر منفرد، سرستون‌ها، پایه ستون‌ها و نیز لب چینی بام و بادگیر از جمله عناصر تزئینی خانه حاج علی خان زند محسوب می‌شود.
نقوش و حجاری‌های روی سنگ اشکال مختلف معماری را پدید آورده است و این تنها مربوط به نمای بیرونی خانه نیست در داخل بنا نیز نکات معماری خانه‌های اصیل رعایت شده است.
امامی توضیح می‌دهد: حجاب خانه مسئله مهمی است که این روزها در آپارتمان سازی‌ها رعایت نمی‌شود، ساخت آشپزخانه باز گواه این مسئله است.
به گفته وی، با تغییر الگوی ساخت و ساز، بیشتر آلودگی‌ها و بیماری‌ها از آشپزخانه باز به دیگر بخش‌های خانه منتقل می‌شود اما این موضوع در خانه‌های قدیمی و تاریخی با معماری اصیل رعایت شده است.
عمارت حاج قلی خان
و اما خانه حاج قلی خان در قسمت غربی خانه حاج علی خان زند واقع شده است. بنای این عمارت از اواخر دوره قاجاریه به جای مانده، اما اتاق‌ها و فضاهای جنوبی که قدیمی ترین بخش بنا است، قدمتی بیش از 120 سال دارند.
دو بادگیر و ستون‌های سنگی ایوان‌های شمالی و شرقی و 5 دری‌های چوب گردو از خصوصیات بارز بنا به شمار می‌رود. این بادگیرها با گذشت زمان نیاز به بازسازی و تعمیر دارند.
مدیر موزه مردم شناسی، بادگیرها را جزو شاهکارهای هنر معماری معرفی می‌کند و می‌گوید: استفاده از رنگ‌های آبی فیروزه‌ای در ساخت عمارت و وجود حوضدر میانه منزل از ویژگی‌های معماری اصیل است.
در داخل دو خانه تاریخی واقع در گذر قلعه، آثار مختلفی از گذشته نیز به نمایش در آمده است. مجموعه‌ای از اسباب، اشیا و لوازم زندگی، ابزار کار، لوازم کشاورزی و صنعتی، پوشاک و شیوه چینش اشیا در منازل قدیمی قم از جمله بخش‌هایی است که در موزه مردم شناسی قم به نمایش گذاشته شده‌اند.
یک «منبر» مربوط به 600 سال قبل از روستای وشنوه و دو درب امامزاده کهک، سفال‌های سلجوقی متعلق به 800 سال قبل، ظروف تزیینی، تپانچه، مرکب و دوات مربوط به دوره قاجار در این موزه جای دارند.
میانگین بازدید کننده موزه مردم شناسی قم 50 نفر در هر روز است. قم که زائرپذیری نخستین ویژگی آن است و توریسم پذیری می‌تواند یکی از نگاه‌های اقتصادی مسئولان آن باشد، این تعداد بازدید در روز چیزی نیست که به چشم آید.
از نظر امامی این تعداد بازدید کننده کافی نیست. او معتقد است موزه‌ها باید بتوانند در گام نخست خود را معرفی کنند و بعد از آن درآمدزا باشند.