به گزارش خبرنگار مهر، برج رادکان یا "رادک" در روزگار اوج خود تنها تعیین کننده فصل، سال و نوروز در جهان بوده است؛ در گذشته تصور می‌شد آرامگاه یکی از ایلخانیان است.
برج رادکان اولین برج در جهان است
از افتخارات بزرگ ایرانیان "برج رادکان" در چناران است که تاکنون علی رغم پژوهش‌های صورت گرفته تنها بخشی از هویت نجومی این برج مشخص شده است.
معماری بدنه برج رادکان بسیار ساده و دارای آجر چینی معمولی و دارای تزئینات آجرکاری و گچ بری است و به منظور استحکام بخشی بیشتر حد فاصل بندهای آجرها با فشار انگشت دست به داخل فشرده شده اند که قابل توجه است.
ورودی هلالی شکل آن در ضلع جنوبی گنبد قرار دارد و زیباترین قسمت بنا در بخش فوقانی آن قرار دارد، که عبارت از دو ردیف قطار بندی و دو کتیبه کوفی و پهلوی است که در میان تزئینات آجرکاری و گچ بری که نام بانی و تاریخ ساخت بر آن نوشته شده‌است.
طرح داخلی گنبد رادکان مدور و دارای نمایی ساده و اندود گچ و آهک است؛ در تمام بدنه بنا آجرو ملات گچ و آهک بکار رفته است.
علاوه بر راهنمایی مسافران و مقبره به دلیل وجود منفذهایی به تعداد بروج دوازده‌گانه برخی نیز این برج را دارای تقویم و ستاره‌شناسی می دانند.
البته قابل توجه است که انتخاب مکان درها، دریچه ها در برج اتفاقی نیست زیرا درها درست در راستای طلوع یلدایی (آغاز زمستان) و غروب آغاز تابستان در پهنه برج ساخته شده است و این برج تنها برجی است که می توان از طریق آن چهار فصل، سال کبیسه و آغاز نوروز را معین کرد.
گفته می شود این برج چون در مسیر جاده قرار داشته است به این شکل نامگذاری شده است.
برج رادکان در استان خراسان رضوی و در 80 کیلومتری مشهد در مسیر چناران در محل شهر قدیم رادکان قرار دارد و این برج دارای گنبد مخروطی شکل است که ساختمان آن احتمالاً در سال 607 قمری به پایان رسیده است.
برج "اخنگان" مدفن دختر هندی یا مقبره "گوهرتاج آغا"
برج یا میل اخنگان با بنایی آجری یکی دیگر از برج های خرسان رضوی است که در فاصله ۲۲ کیلومتری شمال شهر مشهد مجاور "روستای اخنگان"در کناره جاده توس به پاژ زادگاه فردوسی بزرگ ساخته شده است.
علی رغم اینکه هویت مدفون در این بنا مشخص نیست برخی از منابع آن را ساخته‌ای بر فراز مدفن دختر هندی می‌دانند که در راه زیارت دار فانی را وداع گفته اما سازمان میراث فرهنگی آنرا مقبره گوهر تاج آغا خواهر گوهرشاد تیموری می‌داند.
برخی معتقدند میل اخنگان از جمله گورهای سردابه شکل دستجمعی که در مجاورت مکان‌های متبرک و گورستان‌های عمومی ساخته می‌شده و گور مسافران متشخص تا زمان انتقال، بوده است.
گفته می شود معماری این برج متعلق به دوره تیموری و قرن نهم هجری است و این برج، مقبره‌ای به ارتفاع ۱۷ متر است که روی سکوی مدوری با هشت نیم ضلعی قرار گرفته‌است.
نمای خارجی برج اخنگان علاوه بر دارا بودن شکل مدور با 8 نیم ستون الحاقی تزئین شده‌است و بر راس بنا گنبدی از نوع مخروطی قرار گرفته که با کاشی‌های لاجوردی و فیروزه‌ای در نوارهای افقی تزئین شده است.
بنای میل روی سکوی کوتاه 8 گوشی قرار گرفته و ساقه استوانه‌ای آن 7/13 متر ارتفاع دارد و کلاهکی عرقچینی به بلندی 2/4 روی آن قراردارد.
ساقه میل از درون 8 گوش و از بیرون استوانه‌ای با 8 نیم ستون الحاقی و تزئینی است.
بنا از آجر ساخته شده و با قطعات کاشی به شکل‌های مستطیل، چند ضلعی و ستاره چلیپا با نقوش برجسته و متنوع به رنگ لاجوردی و فیروزه‌ای تزئین شده است.
تاریخ ساخت بنا مشخص نیست اما شباهت زیادی به معماری مسجد جامع در سال 861 هجری و بنای امیر چخماق یزد 830 هجری دارد.
برج "کشمر" راهنمایی مسافران مرکز ایران به نیشابور
برج "کشمر" در استان خراسان رضوی در شمال شرقی بردسکن در روستای "کشمر" ساخته شده است.
برج از داخل دارای 3 طبقه و ارتفاع تیزه اصلی گنبد تا کف 31 متر است و گفته می‌شود معماری این برج به معماری سبک سلجوقی نزدیک است.
مطالعات نشان داده که لحظه سال تحویل را در روز اول بهار از روی این برج و در محل یکی از طاقچه‌های آن با استفاده از نور خورشید تعیین می‌کرده‌اند و البته مهمترین کارکرد این برج راهنمایی مسافران مرکز ایران به نیشابور بوده است.
این بنا بر فراز بقایا و آوارهای قلعه‌ای کهن به نام کوشک ساخته شده و از دیدگاه معماری با برج رادکان در چناران قابل مقایسه است.
بنا فاقد کتیبه است و بیشتر نشان دهنده اسلوب معماری در قرن هفتم هجری است و معماری این برج با 18 متر ارتفاع به سبک برج رادکان است.
شکل درونى برج، هشت‌گوش است و دارای 42 متر محیط خارجی و 21 متر محیط داخلی است.
نمای خارجی پوششی مخروطی شکل دارد و از آجر ساخته شده و همچنین بنا دو جداره است که از جدار داخلی طاقی‌هایی به داخل بنا ساخته شده است.
راهروی پلکانی و مارپیچ بین دو جداره صعود به پوشش اول را مهیا می‌کند و بدنه بنا دارای دو قسمت است که قسمت پایین دوازده ضلعی است و پایه بنا را تشکیل می‌دهد، قسمت بالای پایه، بدنه اصلی و دارای 48 ترک به شکل نیم ستون است.
آثار تاریخی در خراسان رضوی هر کدام با خود رازهای را به همراه دارند که برج های تاریخی این استان از آن جمله اند و دلیل محکمی بر تمدن و پیشرفت علمی دانشمندان ایران زمین در گذشته های دور هستند.
...............................
گزارش : زهره رنگ آمیز