به گزارش خبرنگار مهر، ماجرای حوادث تلخ سال 92 برای میراث فرهنگی و تاریخی در گلستان از مدت ها پیش شروع شده بود. شاید اصلی ترین جرقه اش وقتی روشن شد که اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی گلستان در مقابل مدیران شهری پای رایش نایستاد و امضایی زیر طرحی موسوم به آفتاب گذاشت که بعدها با اعتراضات گسترده دستخوش تغییرات و اصلاحیه هایی شد که چندان توفیری با طرح اولیه نداشت.
طرح افتاب به نام توسعه و به سازی بافت فرسوده نزدیک به پنج هکتار از بافت تاریخی گرگان را تخریب کرد و انسجام شکلی بافت را نیز برای همیشه از بین برد.
پس از آن دیگر از هر گوشه و کناری صدایی بلند می شود و به نام به سازی و نو سازی و تعریض اراضی عبور و مرور پیاده و سواره و به نام مالک خصوصی و عمومی کمر به تخریب بافت گرگان می زدند. این تخریب ها تا جایی پیش رفت که شهرداری در روز روشن و ملا عام دست به تخریب خانه دارویی ها خانه ای قاجاری و منحصر به فردی در همسایگی شورای اسلامی شهر گرگان زد.
تخریب خانه دارویی ها جنجالی میان حامیان بافت تاریخی گرگان و دوستداران میراث فرهنگی در سراسر استان و رسانه های کشوری به راه انداخت. قربان عباسی مدیر کل اداره میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی استان قول داد که موضوع رابه شکل قانونی مورد بررسی قرار خواهد داد.
خانه دارویی
مدتی گذشت. عملیات تخریب متوقف شد اما خبری از پیگیری های قانونی و برخورد با متخلف به گوش نمی رسید.
کمی بعد خبر قرار گرفتن دیوار تاریخی گرگان در لیست انتظار یونسکو برای ثبت جهانی همه را خوشحال کرد اما این شادی هم مدت زمان زیادی دوام نداشت. در گزارشی منتشر شده از سوی خبرگزاری میراث فرهنگی کشور عنوان شد که دیوار تاریخی گرگان حتی حریم مصوب ندارد و در حال حاضر سه سایت کاوش شده از آن در میان پوشش انبوه گیاهی مدفون شده اند.
هم زمان با انتشار این گزارش، خبر دیگری از سوی اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی گلستان منتشر شد که حاکی از آغاز بازسازی پل تاریخی آق قلا واقع در شهرستان آق قلا بود. این پل تاریخی یادمانی از عهد سلجوقی است.
کشف دودهانه جدید از این پل در میان اخبار آن روزهای میراث فرهنگی می درخشید. اما جستجوی های خبرنگاران پس از انتشار این خبر باز هم نشان داد که مرمت پل تاریخی آق قلا نیز در میان کش و قوس های نظرات مختلف و بدون رسیدگی در شورای فنی سازمان در کلاف سردر گمی فرو رفته است.
دیوار تاریخی گرگان - آتشکده
در این میان گاهی خبرهای خوشی مانند پایان مرمت مدرسه عمادیه و مرمت مدرسه تقوی و احداث چند نمایندگی و موزه در استان نیز به گوش می رسید. اما خبرهای بد خیلی زود ازراه می رسند.
با شروع زمستان دوستداران میراث فرهنگی به یاد خانه ای افتادند که مانند نگینی در محله سرخواجه می درخشید. خانه فاطمی واقع در محله سرخواجه، محله ای که پس از تخریب حداکثری بافت در طرح نوسازی بافت های فرسوده، دیگر شباهت چندانی به یک محله کهن و تاریخی ندارد.
اگر چه چنگک لودرهای نوسازان و آپارتمان سازان خانه فاطمی را مورد تهدید قرار نداده بود اما بیش از دوسال بود که به حالت نیمه مخروبه در زیر آفتاب و باد و باران رها شده بود. به دلیل آغاز طرح مرمتی برای این بنا، بخشی از پوشش سقف آن نیز توسط کارشناسان برداشته شده بود. اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان این اتفاق را ناشی از نبود اعتبارات دانست.
در کنار خانه فاطمی، خانه باقری بزرگترین خانه مسکونی شمال ایران نیز همچنان انتظار مرگ را می کشد. این خانه که از مجموعه خانه های طرح پردیسان است که تا رفع مشکل حقوقی و آیین نامه ای سازمان میراث فرهنگی باید در انتظار تعیین تکلیف و فضای ابهام و تعلیق از بین برود.
خانه فاطمی
مدت زیادی از سفر رییس وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در مهر ماه 92 به گرگان نگذشت که در سایت رسمی این سازمان خبری از سوی گلستان منتشر شد که بیان کننده کاهش 96 درصدی تخریب، تجاوز و دخل و تصرف در محدوده محوطه ها و بافت های تاریخی گلستان بود.
پیکسل های این خبر هنور بر سایت سازمان میراث فرهنگی خشک نشده بود که خبرتخریب خانه میرکاظمی بار دیگر خانواده میراث فرهنگی استان و کشور را تکان داد. خانه میرکاظمی بنایی قاجاری در محله سبز مشهد است.
این بنا توسط مالک خصوصی تخریب شد و اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نداشتن شماره ثبت مستقل برای این خانه را دلیل تخریب آسان آن توسط مالک دانستند و مدیر کل میراث در گفت و گویی گفته بود : دست میراث در مورد بناهای که دارای مالک شخصی دارند کوتاه است.
خانه میرکاظمی
این روزها بهار بی شک برای خانه ها و بافت های تاریخی نیز ازراه خواهد رسید. سال هایی که گذشت برای میراث فرهنگی گلستان و سراسر ایران سال های سخت و مرگ و نابودی بود. سالی که دیوار گرگان منزوی ماند، گردگشری روستایی شعار ماند، برج قابوس ثبت جهانی شد اما بی امکانات ماند تا همچنان دوستداران تاریخ این دیار منتظر بمانند و چشم امید بدوزند به تدبیر دولت، تا بهار نود و سه برای این یادمان های تاریخی چه به همراه بیاورد؟
----------------------------------
گزارش از: ستاره حجتی