به گزارش خبرنگار مهر، برخی از کارشناسان اعتقاد دارند که جمعیت جوان خراسان رضوی بسیار بیشتر از سایر استان‌های کشور است و ضریب سالمندان حدود هفت درصد است اما عده ای دیگر از کارشناسان با رد کردن این آمارها اعتقاد دارند که این استان بر روی گسل پیری قرار دارد و طی سالهای آینده خراسان رضوی دارای بیشترین جمعیت سالمند خواهد بود.
بی تردید اجرای هر سیاست و برنامه جمعیتی بدون تصویب قانون محال است و در این راستا نمایندگان مجلس شورای اسلامی قانون افزایش مرخصی زایمان از 6 به 9 ماه را وضع کرده‌اند.
همچنین طرح "جامع جمعیت و تعالی خانواده" نیز به منظور افزایش جمعیت در دستور کار نمایندگان قرار گرفته و بر این اساس طرح پیشگیری از جمعیت و تنظیم خانواده لغو شده است.
افزایش جمعیت سرمای‌ای اقتصادی و اجتماعی
طی سالهای اخیر سیر تحولات باروری به گونه ای بوده که رشد جمعیت بسیار کاهش یافته طوری که با گسترش نقش زنان در جامعه، افزایش درآمد و تمایل به زندگی شهرنشینی دیگر شاهد ارتقاء پدیده جمعیتی نیستیم و این معضل دیر یا زود گریبان خراسان رضوی را هم به صورت جدی می‌گیرد.
افزایش جمعیت برای سراسر کشور به ویژه خراسان رضوی، سرمایه‌ای اقتصادی و اجتماعی محسوب می‌شود و باید با برنامه‌ریزی‌های اصولی مانع کاهش جمعیت و تاثیر منفی آن بر اقتصاد باشیم. اگر دست روی دست بگذاریم در آینده ای نزدیک مرگ اقتصادی اتفاق می افتد زیرا کاهش تعداد نیروی جوان، فعالیت های اقتصادی را محدود و تحت تاثیر خود قرار می دهد.
یک کارشناس امور جمعیت و تنظیم خانواده به خبرنگار مهر گفت: کاهش جمعیت سمی مهلک برای یک جامعه در حال توسعه و پیشرفت است و در این راستا باتوجه به اینکه رشد جمعیت کشور در حدود سالهای۲۰ – ۱۴۱۵ به صفر رسیده و رشد جمعیت منفی شده طرح "جامع جمعیت و تعالی خانواده" به منظور افزایش جمعیت و تشویق جوانان به ازدواج و فرزندآوری تهیه شده است.
راهکارهای برخورد با فقر جمعیتی هنوز نامشخص است
علی مقرنسی افزود: این طرح بر روی کاغذ بسیار مطلوب و خوب است اما باید در نظر گرفت که در کشور ما طرح‌های بسیاری به تصویب می‌رسد اما در نهایت کسی به آن توجه نمی‌کند از دیگر سو هنوز مشخص نیست که چگونه و با چه راهکاری قرار است با این فقر جمعیتی برخورد کرد.
وی عنوان کرد: باید قدرت اجرای قوانین و سیاست هایی که تدوین و وضع می‌شود وجود داشته باشد در زمینه افزایش جمعیت نیز ما بیش از همه نیازمند برنامه ها و قانون هایی هستیم که بدانیم به مرحله اجرا می رسد زیرا در غیر این صورت شعار دادن کار ساده ای است.
این کارشناس امور جمعیت و تنظیم خانواده اظهار کرد: در حال حاضر طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده هم خالی از اشکال نیست به طور مثال مطابق این طرح در طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده سن مطلوب برای ازدواج دختران ۱۸ تا ۲۲ سال و برای پسران ۲۰ تا ۲۵ سال ذکر شده و بر این اساس امکانات و حمایت‌ها برای زوجین در این ردیف سنی در نظر گرفته شده و حال آنکه اگر دختری قبل یا بعد از سن ۱۸ تا ۲۲ سال ازدواج کند و فرزند بیاورد از این نوع حمایت‌ها محروم می‌شود بالطبع با چنین سیاستی نمی توانیم شاهد افزایش جمعیت باشیم.
مقرنسی تاکید کرد: در حال حاضر سن ازدواج در جامعه ما بالا رفته و به طور مشخص دختری که تازه در سن 28 سالگی و پسری در سن 30 سالگی ازدواج می کند به دلیل اینکه شامل حمایت های لازم نمی شود ترجیح می دهد یا فرزندی نداشته باشد یا اینکه به تک فرزندی روی بیاورد.
وی معتقد است: حمایت و هدایت جامعه برای گرایش به سمت فرزندآوری نیازمند سیاست‌های تشویقی اصولی و متناسب با رویکرد جامعه است زیرا در غیر این صورت طرح های این چنینی نتیجه ای نخواهد داشت.
در حال حاضر مطابق سرشماری عمومی نفوس مسکن، جمعیت این استان در سال 1390 حدود 5 میلیون و 994 هزار و 402 نفر است که از این میزان 2 میلیون و 999 هزار و 529 نفر مرد و 2 میلیون و 994 هزار و 873 نفر زن هستند.
نتايج سرشماري سال 1390 در مقايسه با سرشماري گذشته كاهش رشد جمعيت را نشان مي دهد زیرا مطابق سرشماری آبان سال 1385 تعداد افراد 15 ساله 707 هزار و 862 نفر و بر اساس سرشماری سال 1390 این میزان به 535 هزار و 178 نفر کاهش یافته است.
همچنین جمعیت 20 ساله این استان در سرشماری سال 1385 حدود 692 هزار و 992 نفر است و در سرشماری آبان ماه سال 1390 این میزان به 657 هزار و 305 نفر کاهش یافته که البته این کاهش زیاد چشمگیر نیست اما گفته می شود که تغییر جمعیت 15 ساله در پیری و جوانی جمعیت یک منطقه تاثیر بسزایی دارد.
شفافیت در ارائه آمارها
البته ارائه این آمارها نشان می‌دهد که وضع خراسان رضوی در این رابطه زیاد نگران‌کننده نیست اما این در حالی است که مسئولان ثبت احوال استان از ارائه آمارهای دقیق خودداری کرده و تمایلی به مقایسه اطلاعات جمعیت این استان نسبت به سایر استان ها نداشته و در حال حاضر مشخص نیست که کدام یک از مسئولان با شفافیت بیشتری سخن می گویند.
در حال حاضر عده ای از نمایندگان مجلس از پیر شدن جمعیت این استان می گویند و از دیگر سو تعدادی از کارشناسانی که در رابطه با ساختمان جمعیت تحقیق و فعالیت می کنند ادعا دارند که خراسان رضوی روزهای بدی را در این رابطه سپری می کند.
به پیری جمعیت نگاهی ملی داشته باشیم
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی به خبرنگار مهر گفت: بهتر است در زمینه پیری جمعیت نگاهی کشوری و ملی داشته باشیم و از نگاه های صرفا استان به استان و قیاسهایی از این دست پرهیز کرد زیرا اعتقاد داریم که برای مقابله با این پدیده باید همه کشور دست به دست هم بدهند و از فاجعه ای که با آن مواجه هستیم جلوگیری کنند.
حجت الاسلام نصرالله پژمانفر ادامه داد: هم اکنون وضعیت کنونی جامعه در حوزه جمعیت بسیار نگران‌کننده است چرا که در مجموع مطابق پیش‌بینی‌های صورت گرفته جمعیت زیر ۱۵سال ها به زودی به زیر ۴۰درصد کاهش پیدا می کند.
وی تاکید کرد: در حال حاضر خراسان رضوی نیز در بخش جمعیت زیر 15 سال ها کاهش چشمگیری دارد طوری که مطابق سرشماری آبان سال 1385 تعداد افراد 15 ساله 707 هزار و 862 نفر و بر اساس سرشماری سال 1390 این میزان به 535 هزار و 178 نفر کاهش یافته است.
رواج پدیده چند فرزندی نیازمند فرهنگسازی
نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی با اعلام اینکه رواج پدیده چند فرزی نیازمند فرهنگسازی است، افزود: امروز باید با بهره گیری از سیاست های تشویقی مانع پیر شدن جمعیت شویم.
حجت الاسلام پژمانفر اظهار کرد: بی تردید جامعه جوان تضمین کننده اقتدار اقتصادی و فرهنگی یک نظام است و نباید اجازه دهیم که ساختمان جمعیتی سیر نزولی داشته باشد چرا که در غیر این صورت نیروی کاری وجود نخواهد داشت و تمامی طرح های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی با شکست مواجه می شود.
وی یادآور شد: طرحی برای مقابله با پیری جمعیت تحت عنوان طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده در مجلس شورای اسلامی آماده شده و بر این اساس 130 هزار میلیارد تومان برای آن پیش بینی شده است.
سال گذشته بیش از ۶۰۰میلیارد تومان برای کاهش جمعیت هزینه شد
وی بیان کرد: در سال گذشته بیش از ۶۰۰میلیارد تومان برای کاهش جمعیت هزینه و در سال ۹۳ این اعتبار صرف افزایش جمعیت می شود.
هاشم بنی هاشمی، نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: مجلس شورای اسلامی در طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده که در چهار فصل اهداف، کاهش سن ازدواج، آسیب کاهش جمعیت و کاهش میزان طلاق و حمایت از فرزندآوری جمع بندی شده به دنبال سیاست افزایش جمعیت است و بر این اساس طرح پیشگیری از جمعیت و تنظیم خانواده لغو می‌شود.
وی ابراز کرد: طی سالهای اخیر سیاست چند فرزندی از سوی خانواده ها نادیده گرفته شده و به همین دلیل برای اینکه پدیده تک فرزندی بر لبه پرتگاه قرار بگیرد و میزان جمعیت پیر کاهش یابد طرح پیشگیری از جمعیت و تنظیم خانواده لغو شده است.
وی تصریح کرد: رشد جمعیت نشانگر اقتدار یک ملت است و از سویی باید توجه کرد که دست اندرکاران امر تا سالیان گذشته به دلیل افزایش بی رویه جمعیت، مردم را به کاهش فرزندآوری تشویق می‌کردند اما در حال حاضر شاهد پیری جمعیت و کاهش نسل جوان هستیم و این امر مسئولان را بر آن داشت تا سیاست افزایش ساختمان جمعیت را پی بگیرند.
مسئله افزایش جمعیت جدایی از سخنان و دیدگاه های مسئولان به لحاظ دینی نیز قابل تامل و توجه است زیرا 30 آیه در قرآن کریم در زمینه داشتن اولاد مطرح شده و حال آنکه مادر شدن یکی از نعمت هایی است که خداوند در اختیار بانوان گذاشته است.
متولیان فرهنگی در زمینه فرزندآوری به خوبی ورود پیدا نکرده اند
یک کارشناس مذهبی در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: در حال حاضر به دلیل تغییر جایگاه زن و مرد در جامعه شاهد اشتغال به کار بانوان و نداشتن تمایل برای فرزندآوری هستیم.
حجت الاسلام مهدی واعظ موسوی اظهار کرد: در روایات متعددی در زمینه داشتن اولاد سخن به میان آمده اما امروزه به دلیل مدرن شدن سبک زندگی، متاسفانه داشتن فرزند بیشتر برای بانوان، بی کلاسی قلمداد می شود و این امر نشان می دهد که متولیان فرهنگ کشور به خوبی در این زمینه ورود پیدا نکرده اند.
وی ادامه داد: مسئله کاهش بی رویه جمعیت نخستین ضربه را به فرهنگ یک جامعه می زند و درصد آسیب پذیری را بالا می برد طوری که هر چه از فضاهای دینی فاصله بگیریم، گرفتار آسیبهایی نظیر کاهش فرزندآوری می شویم.
جوامع غربی به دنبال آسیب زدن به پیکره جمعیت مسلمین
این کارشناس مذهبی معتقد است؛ امروز جوامع غربی با عنوان دفاع از حقوق زن به نهاد خانواده تاخته اند تا به ادعای خود نقش بانوان را در جامعه پررنگ کنند اما در حقیقت آنان با این گونه اقدامات تنها به دنبال آسیب زدن به پیکره جمعیت مسلمین هستند.
مسئولان کشور در حالی بر طبل افزایش جمعیت می کوبند که هنوز سازوکار درستی برای این موضوع تعریف نشده است و حال این مسئله ما را بر آن داشت تا به سراغ مدير کل ثبت احوال خراسان رضوي برویم؛ در مصاحبه با او دریافتیم که در حال حاضر نگرانی از پیری جمعیت در این استان کاهش یافته هر چند که به اعتقاد او خطر حرکت بر روی گسل پیری در این استان جدی است.
ثبت ۹۴ هزار و ۱۳۲ ولادت طی 8 ماه سال گذشته
حسین نیری عنوان کرد: طی ۸ ماهه سال گذشته ۹۴ هزار و ۱۳۲ ولادت در سطح استان ثبت شده که این میزان نسبت به سال ۹۱ که ۸۸ هزار و ۶۳۱ مورد بود، افزايش 6.2 درصدي را نشان می دهد.
وی ادامه داد: با افزايش ولادت نرخ رشد طبيعي به 1.7 درصد رسید و تا حدود زیادی نگرانی‌ها در خصوص تهديد پيري جمعيت کاهش پيدا کرد.
وی با مقایسه سرشماری سال 90 با سال 1385 تصریح کرد: مطابق سرشماری عمومی نفوس مسکن، جمعیت این استان در سال 1390 حدود 5 میلیون و 994 هزار و 402 نفر است که از این میزان 2 میلیون و 999 هزار و 529 نفر مرد و 2 میلیون و 994 هزار و 873 نفر زن هستند.
وی تاکید کرد: در مقایسه آماری انجام شده دریافتیم که در بخش جمعیت زیر 15 سال‌ها کاهش اتفاق افتاده طوری که مطابق سرشماری آبان سال 1385 تعداد افراد 15 ساله 707 هزار و 862 نفر و بر اساس سرشماری سال 1390 این میزان به 535 هزار و 178 نفر کاهش یافته است.
مدیر کل ثبت احوال خراسان رضوی افزود: طبق پیش‌بینی‌ها جمعیت زیر ۱۵سال کشور به زودی به زیر ۴۰ درصد کاهش پیدا می‌کند و این به معنای پیر شدن تدریجی جمعیت است.
سیاست تک فرزندی رنگ و لعاب خود را از دست داده است
به گفته وی در حال حاضر کم شدن جمعیت در بخش زیر 15 ساله های این استان نیز در حال وقوع است و این پدیده خطرناک است.
معاون امور توانبخشی اداره کل بهزیستی خراسان رضوی هم در این رابطه گفت: خراسان رضوی نسبت به سایر استان های کشور دارای جمعیت جوان است و در حال حاضر ضریب سالمندی در این استان نسبت به میانگین کشوری پایین تر است.
حمیدرضا پوریوسف بیان کرد: هم اینک ضریب سالمندی در کشور به طور متوسط 2/8 درصد است اما در خراسان رضوی این ضریب حدود هفت درصد است.
وی از وجود 42 مرکز سالمندان شامل مراکز روزانه، ویزیت در منزل و شبانه روزی در این استان خبر داد و افزود: اگر چه این استان نسبت به سایر استان‌های دیگر جمعیت جوانی دارد اما بازهم باید تدابیر و برنامه های درستی در زمینه مقابله با کاهش جمعیت اجرا کرد.
سیاست تک فرزندی این روزها به دلیل کاهش جمعیت و مواجه با پیری جمعیت رنگ و لعاب خود را از دست داده است اما اینکه مسئولان تا چه حد و تا کجا می‌توانند در این زمینه موفق باشند نیازمند زمان و فرصت بیشتری است.
.................................
گزارش: مرضیه صاحبی