به گزارش خبرنگار مهر، تالاب بین المللی جازموریان این روزها دیگر نامی از تالاب و دریاچه ندارد بلکه به پهنه ای خشک و شوره زار تبدیل شده است که تنها آهی سنگین را بر قلب دوستداران محیط زیست می نشاند.
دلیل اصلی خشک شدن باتلاق بین المللی جازموریان در استان کرمان احداث سدهای متعدد بر روی رودخانه های کوچک و بزرگ در سر راه این حوزه آبریز بوده است.
هامون در سیستان و بلوچستان خشکید و دلیلش بستن آب توسط کشورهای شرقی بر روی این دریاچه بود اما جازموریان در کرمان خشکید و دلیلیش بستن آب توسط سدهای بالا دست و برنامه ریزی های غلط و در نظر نگرفتن ارزشهای محیط زیست بود.
استان کویری کرمان جاموزریان را در گذشته همچون مرواریدی در خود نگاه داشته بود و از محوطه های اطراف این باتلاق بهشتی ساخته بود مملو از زیبایی و سر سبزی اما وسعت این دریاچه عملا در سالهای اخیر و در پی خشکسالی تبدیل شده است به شوره زاری یک دست و تفتیده که حتی توان رویش علفهای هرز را هم ندارد.
با این وجود بارندگیهای متوالی روزهای گذشته در جنوب استان کرمان که در این زمان از سال بی سابقه بوده پس از سالها بار دیگر روزهای پر آب جازموریان را به یاد آورد.
البته این بارشها در مناطق پائین دست سدها روی داد و دیگر امکانی برای استحصال این آبها وجود نداشت و این امر آب را پس از گذشت چندین دهه بار دیگر در رودخانه هلیل رود به عنوان تنها رودخانه دائمی جنوب شرق کشور جاری کرد و صبح امروز آب به بستر خشکیده جازموریان رسید.
بارندگی در کرمان افزایش یافت/ جازموریان موقتا احیاء شده است
مدیرکل هواشناسی استان کرمان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به وجود سامانه بارشی در جنوب کرمان گفت: طی روزهای گذشته شاهد فعالیت این سامانه بودیم که نتیجه آن نیز بارشهای مناسب بوده است.
محسن عراقی زاده گفت: در مجموع میزان بارشها در استان کرمان در مقایسه با سال گذشته 44 درصد افزایش داشته است.
وی بیشترین میزان بارش در استان کرمان را در ماههای پایانی سال دانست و گفت: اما امسال شاهد افزایش بارندگی در فصل بهار نیز بوده ایم.
وی با اشاره به احتمال ادامه بارندگیها از مردم خواست از مسیر رودخانه ها و مکانهایی که احتمال بروز سیلاب وجود دارد دوری کنند و گفت: با ادامه بارندگی بسیاری از رودخانه ها جاری شده اند.
این بارندگیها در کنار خسارتها و درد سرهایی که برای مردم داشته است اما موجب خوشحالی کشاورزان شده است احیاء مجدد چشمه سارها و رودخانه های خشکیده این نوید را به کشاورزان می دهد که در سال جاری مشکلات کمتری پیش رو داشته باشند.
ورودی آب به جازموریان صفر شده است/ مسئولان برای احیاء دائمی جازموریان همت کنند
محمد کسمایی یکی از فعالان محیط زیست در جنوب کرمان در گفتگو با مهر اظهارداشت: 15 سال از خشک شدن بخشهایی از رودخانه هلیل رود در پائین دست می گذرد و عملا میزان ورودی آب هلیل رود به جازموریان صفر شده بود.
وی ادامه داد: این مسئله موجب شده که بستر جازموریان که روزگاری از مهمترین حوزه های آبریز کشور محسوب می شود به کلی خشک شود و اقدامی هم برای رفع این مشکل صورت نگرفت.
وی دلیل اصلی این مسئله را خشکسالی و احداث سد بر روی اکثر رودخانه های دائمی و فصلی این منطقه عنوان کرد.
وی گفت: بمپور در سیستان و بلوچستان و هلیل رود در کرمان دو رودخانه اصلی و دائمی بودند که آب جازموریان را تامین می کردند که بر روی هر دو این رودخانه ها چندین سد احداث شده است و رقابتی برای استحصال این آبها در این سدها ایجاد شده که نتیجه اش خشک شدن هزاران هکتار مرتع، نی زار، جاز و جنگلهای انبوه در حاشیه جازموریان و هلیل رود بوده است.
وی گفت: بر روی رودخانه های فصلی و محلی نیز بندهای خاکی احداث شده است و عملا تا آخرین قطره آبی که به جازموریان می رسید خشکید و عملا این پهنه بی نظیر زیست محیطی به کویر تبدیل شد و کسی برای احیاء این دریاچه اقدامی نکرد.
آب موجود در جازموریان به زودی با گرمای تابستان تبخیر می شود
وی ادامه داد: آبگیری جازموریان موقتی است و به دلیل فرا رسیدن فصل گرما به زودی این آب تبخیر می شود.
کسمایی خاطرنشان کرد: در گذشته نیز حوزه دریاچه جازموریان نیز متغییر بود یعنی در فصل زمستان با کاهش دمای هوا به وسعت حوزه دریاچه و باتلاق افزوده می شد و در تابستان و با گرم شدن هوا حجم آب به حداقل می رسید.
وی گفت: زمانی علف زارهای اطراف این باتلاق منبع اصلی تامین علوفه دامها در جنوب کشور بود و امروز دامها در بستر این باتلاق از بی آبی تلف می شوند.
حوضه آبریز جازموریان با وسعـت ۶۹ هزار و۶۰۰ کیلومتر مربع، دشتهای حاصلخیز جیرفت، فاریاب و رودبار جیرفت در استان کرمان و بخشی از شهرستانهای سیستان و بلوچستان را در بر می گیرد.
هلیل رود و رودبمپور و چشمه عروس به این باتلاق وارد می‌شوند. اولی ازکوه‌های کرمان سرچشمه می‌گیرد وپس ازآبیاری جیرفت به باتلاق می‌پیوندد ودومی ازمشرق بلوچستان به سوی مشرق باتلاق جاری است و سومی از کوه لاله زار سرچشمه گرفته و بعد از آبیاری مزرعه‌های رابر به این باتلاق می‌ریزد.
در این حوضه ۹۱ رودخانه کوچک و بزرگ جریان دارد که هلیل‌رود بزرگ‌ترین آنها ست. حجم آب این رودخانه بستگی به ذوب شدن برفهای انباشته شده در کوههای استان کرمان و ریزش باران دارد. کمبود ریزشهای جوی و بالا بودن درجه حرارت و میزان تبخیر، دیگر رودهای این حوضه را به صورت رودهای کم‌آب فصلی و خشکرود و مسیل درآورده‌است.
میزان بارش سالانه در بلندیهای شمال حوضه جازموریان میان ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلی‌متر در نوسان است، در حالی‌که در بخش گسترده و پست جنوبی میزان بارش از حدود ۱۰۰ میلی‌متر در سال تجاوز نمی‌کند.
نکته قابل توجه اینکه بارندگیهای اخیر که موجب جاری شدن مجدد هلیل رود شده است در بخش کم باران جازموریان روی داده است.
وسعت جازموریان به طور قابل ملاحظه‌ای در فصلهای مختلف سال متفاوت است و معمولا در اواخر تابستان و یا اوایل پاییز خشک می شود و به علت شیب کم دریاچه، کوچک‌ترین تغییر در حجم آب آن در سطح وسیعی منعکس می‌شود.
سطح هامـون جازموریان در مواقعِ پرآبـی به حدود ۳۰۰‘۳ کیلومترمربع، و درازای آن بـه حـدود ۱۰۰ کیلومتر و پهنـای آن بـه بیش از ۴۵ کیلومتر مـی‌رسد. آب هامون جازمـوریان برخلاف دیگـر هامونهـای بستهٔ درونی ایران چندان شور نیست. علت این امر را فرورفتن آب و ساکن نماندن آن در دریاچه دانسته‌اند. بستر دریاچه از قلوه سنگ و لایه‌های شنـی و آهکی ساخته شده‌است که در نفوذ آب به منابع آبهای زیرزمینـی کمک می‌کند. منطقهٔ دریاچه که سواحل آن پیوسته در تغییر است، دارای زمینهای باتلاقی است.
شکرگزاری کشاورزان و دوستداران محیط زیست کرمان
فرماندار کهنوج که بخشی از باتلاق جازموریان و هلیل رود در حوزه این شهرستان قرار دارد در خصوص این باتلاق گفت: طی ساعتهای گذشته در روز جاری شاهد آبگیری بخشی از باتلاق جازموریان پس از 15 سال خشکسالی بودیم.
عباس اطمینانی ادامه داد: بیشترین حجم ورودی آب به دلیل بارندگیهای روز گذشته بود که در نتیجه اش رودخانه هلیل رود در پائین دست جاری شده و این باتلاق که به شوره زار و کویر تبدیل شده بود بار دیگر احیاء شده است.
وی گفت: بارندگیهای اخیر در جنوب کرمان موجب بروز سیلاب در برخی از شهرستانهای جنوبی شده است اما به دلیل کشاورز بودن مردم منطقه مردم بیشتر از اینکه از خسارتها غمگین باشد خوشحالند که سال پر آبی را خواهند داشت.
وی از برپایی نماز شکر و شکرگزاری مردم جنوب کرمان به دلیل بارندگیها و احیاء مجدد باتلاق جازموریان خبر داد.
.......................................
گزارش: اسما محمودی