کشور عراق به ویژه در دوره معاصر تاریخ پرفراز و نشیبی را پشت سرگذاشته و شاهد کودتاهای متعدد بوده است و در دوره سلطه بعثی ها به ویژه زمان صدام دو جنگ ضد همسایگان خود به راه انداخته است.سقوط رژیم صدام در سال 2003 گرچه حادثه خوشایندی برای عراقی بود اما اشغال این کشور از سوی آمریکایی ها مصائب بی شماری را برای مردم آن به وجود آورد که این مصائب هنوز هم ادامه دارد.
روزی نیست که انفجار بمب یا خودرو بمبگذاری شده از سوی گروهای وابسته به القاعده و گروههای تکفیری در عراق و بازماندگان رژیم بعث رخ ندهد.تروریستها از انواع شگردها و شیوه ها برای اقدامات تروریستی استفاده می کنند از خودرو و تانکر بمبگذاری گرفته تا جاسازی مواد منفجر در اجساد و انفجار آن هنگام حضور نیروهای امنیتی در محل حادثه که همگی از خشونتهای بی پایان گروههای تکفیری و تروریستی حکایت دارد.
خشونت های عراق جدا از فضایی که برخی سیاستمداران عراقی مخالف دولت عامل آن هستند و به گونه ای از تغییر وضعیت راضی نیستند و دوست دارند همانند دوران صدام اقلیت بر اکثریت حکومت کند به دخالتهای برخی طرفهای خارجی نیز مربوط می شود که در این میان می توان از نقش برخی کشورهای منطقه به ویژه عربستان سعودی نام برد موضوعی که نوری المالکی نخست وزیر عراق هم به طور صریح به آن اشاره کرده است و این مواضع مالکی با واکنش سیاستمداران طرفدار سعودی ها روبرو شده است.
اما در کنار مشکلاتی امنیتی که از سال 2003 با ورود نیروهای آمریکایی تشدید شد. بحث فعالیت القاعده در عراق است که در یک برهه زمانی تشدیده شده بود اما با اقدامات نیروهای امنیتی و دولت عراق روبه کاهش گذاشته بود اما شعله ور شدن بحران سوریه دوباره آنها را فعال کرد.
یکی از گروههایی که این روزها به ویژه در مناطق الانبار و غرب عراق خودنمایی می کند گروه موسوم به دولت اسلامی عراق و شام یا همان داعش است.این گروه در اوایل سال جاری میلادی توانستند بخش هایی از الانبار به ویژه فلوجه را به کنترل خود درآورد.هرچند ارتش عراق موفق به خروج آنها از مناطق مختلف الرمادی شد اما آنها همچنان در فلوجه حضور دارند.
فلوجه
فلوجه شهری در استان الانبار عراق در ۶۹ کیلومتری غرب بغداد و در کرانه رود فرات و جمعیتی بالغ بر ۲۸۵ هزار نفر در جاده بغداد به اردن واقع شده است.در عراق این شهر به «شهر مسجدها» شهرت دارد زیرا در فلوجه و روستاهای پیرامونش در حدود ۲۰0 مسجد وجود دارد. فلوجه از قدیم یکی از مراکز سنی نشین محسوب می شده است. تاریخ این شهر به زمان بابلی ها بازمی‌گردد و منطقه فلوجه از هزاران سال پیش مسکونی بوده‌است. نام این شهر از واژه آرامی پلگوثه گرفته شده که برخی منابع معنی آن را «تنظیم‌کننده کانال‌های آب» دانسته‌اند و محل این شهر نیز در جای تقسیم آب فرات به سوی کانال‌های مختلف قرار دارد.شکل عربی‌شده این نام یعنی فلوجه معنای «زمین قابل کشت» می‌دهد.
منطقه فلوجه در زمان ساسانیان جزء استان انبار شد. شهر انبار یا پیروزشاپور، یکی از شهرهای باستانی ایران زمان ساسانیان، شهر اصلی این منطقه بود و امروزه ویرانه‌های آن در فاصله کمی از شمال فلوجه قرار گرفته‌است. شهر انبار در زمان فرمانروایی شاپور یکم ساسانی مورد تجدید بنا و بازسازی قرار گرفت و به نام شاپور نامگذاری شد. در این شهر مخازن بزرگ اسلحه و مواد غذائی برای سپاهیان ساسانی ایجاد گردید، بدین سبب آنجا را شهر انبار نیز می‌نامیدند.انبار در محل تلاقی رود فرات با «نهر شاهی» واقع شده که در منابع عربی امروزه کانال صقلاویه نام دارد و در زمان‌های پیشین نهر عیسی و نهر ملک نام داشت.
در زمان عثمانی‌ها این شهر یک ایستگاه کوچک از بغداد به سوی جاده غرب به‌شمار می‌آمد.
در دوران معاصر، در زمان حکومت صدام، فلوجه از مناطق اصلی پشتیبان رژیم او بود. در این دوران، بسیاری از افراد ارشد حزب بعث از اهالی فلوجه بودند و صدام به صنعتی کردن منطقه اقدام کرد و کارخانه‌های زیادی را در اطراف فلوجه بنا کرد.
مسیر بزرگ راهی که صدام حسین برای گذر از این شهر در نظر گرفته بود در جریان جنگ آمریکا با عراق تغییر کرد و باعث افول اهمیت آن شد.از زمان حملات آمریکاییان به عراق این شهر از مراکز عمده نبرد با آمریکایی‌ها بوده‌است و درگیری افراد مسلح این شهر با نیروهای نظامی آمریکایی با سرکوب شدید آمریکاییان روبه‌رو شده‌است.
همانطور که گفته شد سلطه تروریستهای داعش بر فلوجه سبب شد که هزاران نفر از این شهر و شهر الرمادی مرکز استان الانبار به استانهای دیگر عراق فرار کنند.گروههای مسلحی که درچند ماه اخیر بر فلوجه مسلط شده اند مناطق تحت نفوذ خود را تقسیم کرده اند و فلوجه شمالی و جنوبی را به وجود آورده اند.
در فلوجه شمالی شورای نظامی وابسته به القاعده،گردانهای موسوم به انقلاب دهه بیست،ارتش اسلامی و گروه موسوم به جیش العزه حکمرانی می کنند و در بخش جنوبی تروریستهای داعش حاکم هستند.این اقدام عجیب به نظر می رسد زیرا تروریستهای داعش معمولا به هیچ توافقی که مخالف دیدگاه آنها باشد پایبند نیستند.
ارتش عراق اخیر عملیاتی گسترده علیه تروریستهای و گروههای مسلح در غرب عراق انجام داد و حملات توپخانه ای ارتش عراق تعدادی از سرکردههای تروریستها از جمله ابو عبدالرحمن الکویتی به هلاکت رسیده است.
اما اینکه چرا ارتش عراق کار فلوجه را یکسره نکرده است به دلایل مختلفی مربوط می شود که به گفته برخی مسئولان امنیتی عراق فرسوده کردن تروریستها یکی از این دلایل است.یک مسئول امنیتی عالی رتبه عراقی معتقد است: محاصره فلوجه ادامه خواهد یافت و تروریستهای داعش باید خواب شکستن محاصره شهر را ببینند.همزمان ارتش عراق خندق هایی در اطراف فلوجه حفر کرده و پادگانهای خود را تقویت کرده موضوعی که هراس تروریستها را به دنبال داشته است.
در این میان تروریستها در عراق تلاشهایی را برای خارج شدن از زیر فشار انجام داده اند و کوشیده اند که جبهه جدیدی را علیه ارتش و نیروهای امنیتی عراق با نزدیک شدن به بغداد بگشایند.تروریستهای داعش کوشیده اند که حملاتی در ابوغریب در بیست کیلومتری غرب بغداد انجام دهند آنها موفق به تسلط بر منطقه الیوسفیه در اطراف بغداد نشدند.
رژه نظامی گسترده ای که تروریستهای داعش در ابوغریب برگزار کردند به مثابه قدرت نمایی آنها بود.چارلز لستر تحلیلگر مرکز بروکینگز دوحه در این باره معتقد است: این رژه نشان دهنده آزادی کامل عمل آنها در مناطق سنی نشین است و نیروهای عراقی کار مشکلی را در مقابله با تروریستها داعش دارند.
از سوی دیگر شبه نظامیان گروه "دولت اسلامی عراق و شام" معروف به (داعش) روز جمعه 20 مارس 2014 در خیابان های فلوجه در استان الانبار عراق به رژه نظامی پرداختند.گروه داعش در این رژه نظامی با برافراشتن پرچم های سیاه و نشان دادن سلاح شعار می داندند "دولت ما ماندنی است ... دولت ما ماندنی است. "
اما یک مسئول عراقی تلاش تروریستها برای گشودن جبهه جدید به سوی بغداد را شکست خورده می داند و بر این اعتقاد است: بازکردن جبهه جدید نشانه شکست است نه قوت.
سعد معن سخنگوی عملیات بغداد در این باره می گوید: ورود تروریستهای داعش به بغداد محال است زیرا آنها این توان را ندارند و ما نیروی نظامی کافی برای مقابله با آنها داریم.روند عملیات جاری در فلوجه همچنان ادامه خواهد یافت و این شهر آخرین پایگاه داعش در الانبار است.
بحران فلوجه به مثابه آزمونی جدی برای نوری المالکی به ویژه در آستانه انتخابات پارلمانی عراق است کارشکنی سیاستمداران همسو با برخی کشورهای منطقه ای ضد مالکی،تداوم انباشت سلاح و اقدامات تروریستی وضع سختی را برای نخست وزیر عراق ایجاد کرده است.از نظر استراتژیکی باید حمله سنگینی به فلوجه انجام شود اما گویا حمله نظامی سنگین در سرلوحه کار مالکی نیست و ادامه این وضعیت نیز تروریستها را جسورتر می کند و آنها مشابه کاری که در ابوغریب کردند خواهند کوشید که دامنه بحران را به خارج از فلوجه بکشانند.
همانطور که مسئولان امنیتی اعلام کرده اند هدف فرسوده کردن تروریستها و گروههای مسلح در فلوجه است.دولت نوری المالکی و ارتش عراق قصد ندارند با به راه انداختن کشتار در فلوجه (کاری که آمریکائی ها در زمان اشغال کردند)، مشکلاتی با اهل تسنن ایجاد کنند، بنابراین فعلا منطقه را محاصره نموده تا تروریست ها فرسوده شوند و عشائرالانبار بتوانند خودشان منطقه را پاکسازی کنند.
گردآورنده: فرزاد فرهاد توسکی