الجزایری‌ها امروز پنجشنبه در انتخابات ریاست‌جمهوری وسیع‌ترین کشور آفریقایی شرکت می‌کنند. عبدالعزیز بوتفلیقه، رئیس‌جمهور فعلی، با این که از یک‌سال پیش در پی سکته قلبی روی صندلی چرخدار نشسته است، برای چهارمین بار پیاپی نامزد اصلی انتخابات است.
الجزایر از تحولات اخیر شمال افریقا و خاورمیانه که در سه‌سال پیش به‌راه افتاد مصون ماند. پس از تونس و مصر، این کشور نیز، صحنه ناآرامی‌های پراکنده‌ای بود. اما این ناآرامی‌ها به دگرگونی چندانی نیانجامید. دولتی که در واقع منافع ارتش را نمایندگی می‌کند، موفق شد با دادن وعده اصلاحات و انجام اصلاحاتی اندک، اوضاع را تحت کنترل بگیرد.
کارشناسان معتقدند علت عدم سرایت این تحولات به الجزایر، تجربه تلخی بود که مردم این کشور از کشتارهای خونین دهه ۱۹۹۰ داشتند. در سال ۱۹۹۱ میلادی پس از پیروزی "جبهه نجات اسلامی" در نخستین انتخابات پارلمانی آزاد الجزایر، ارتش وارد عمل شد، نتیجه انتخابات را باطل و گروه‌های اسلام‌گرا را غیرقانونی اعلام کرد.
نامزدی بوتفلیقه برای چهارمین بار
بوتفلیقه کسی است که توانست در اوایل قرن بیست و یکم طرح آشتی ملی را برقرار کند و از آن پس برای سه دوره بر کرسی ریاست‌جمهوری وسیع‌ترین کشور آفریقایی تکیه زده است. بوتفلیقه معمار پایان‌دادن به جنگ داخلی تلقی می‌شود که از سال ۱۹۹۲ تا ۲۰۰۴ در الجزایر شعله‌ور بود و ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار نفر قربانی گرفت.
بوتفلیقه از چهره‌های اولیه جبهه آزادبیخش ملی الجزایر بود و پس از انقلاب در سال ۱۹۶۱، سال‌ها تصدی وزارت خارجه را به‌عهده داشت. او سال ۱۹۸۷ که هواری بومدین رئیس جمهور وقت درگذشت در تلاش برای جانشینی او با مقاومت ارتش روبرو شد و سه سال بعد به تبعید رفت. سال ۱۹۹۹ دوباره ارتش در او نقش یک ناجی را دید که با به راه انداختن یک سیاست آشتی ملی بر جنگ داخلی پایان گذارد.
گرچه سیاست مصالحه بوتفلیقه با انتقادهایی روبرو شده، ولی در مجموع این سیاست ثبات و آرامش را به الجزایر برگردانده است.
بوتفلیقه از سال ۱۹۹۹ رئیس جمهور الجزایر، بزرگترین کشور آفریقا است. در متن قبلی قانون اساسی الجزایر رئیس جمهور فقط برای دو دور امکان نامزدشدن داشت. اما در سال ۲۰۰۸ برای آن که بوتفلیقه برای دور سوم هم امکان ماندن در این مقام را داشته باشد، این محدودیت لغو شد.
با این همه در پی بیماری بوتفلیقه و انتقالش به فرانسه در سال گذشته، این بحث درگرفت که چه کسی می‌تواند جایگزین او شود که قادر به پل‌زدن میان منافع نهادها و دسته‌بندی‌های مختلف قدرت، از ارتش، جبهه آزادیبخش ملی الجزایر (حزب حاکم) و سازمان امنیتی قدرتمند کشور گرفته تا خاندان بوتفلیقه و محافل قدرتمند در شرکت نفت و گاز الجزایر، باشد. چند ماه بعد اما با بازگشت بوتفلیقه به کشور بحث‌ها دوباره به مسیری دیگر افتاد. او اکنون در شرایطی برای چهارمین باز نامزد می‌شود که تنها یک رقیب قابل اعتنا در برابر خود دارد.
حسن هانی زاده کارشناس مسائل سیاسی در خصوص پایگاه مردمی بوتفلیقه به خبرنگار مهر گفت: با توجه به اینکه عبدالعزیز بوتفلیقه پس از پیروزی در دور اول ریاست جمهوری خود توانست امنیتی پایدار در الجزایر به وجود بیاورد و نوعی وفاق ملی در میان طیفهای مختلف سیاسی و اجتمای الجزایر به وجود بیاورد از پایگاه اجتماعی خوبی به ویژه در میان اقشار متوسط و فرهیخته این کشور برخوردار است و با اینکه بوتفلیقه به دلیل شرایط جسمی قادر به تحرک زیادی نیست اما به دلیل کاریزمای بالا وتجربه مدیریتی طولانی، خواهد توانست امور داخلی و سیاست خارجی این کشور را به سرانجام قابل قبولی برساند.
آیا "علی بن فلیس" رقیبی جدی برای "بوتفلیقه" است؟
مهمترین رقیب انتخاباتی بوتفلیقه می‌توانست احمد بن بیتور باشد. او به‌‌عنوان یک کارشناس برجسته اقتصادی مایل بود برای انجام تغییرات اساسی جای بوتفلیقه را بگیرد، اما وقتی شنید که بوتفلیقه برای چهارمین بار نامزد شده است، کاندیداتوری خود را پس گرفت. وی از هواداران خود خواسته است که در انتخاباتی که به‌نظر او شفافیت ندارد شرکت نکنند.
در حال حاضر تنها رقیب جدی بوتفلیقه نخست‌وزیر ۶۹ ساله پیشین الجزایر، علی بن فلیس است. او در دوره بوتفلیقه نیز مدتی نخست‌وزیر بود، اما بعدا از سیاست کناره‌گیری کرد. بن فلیس در مبارزات انتخاباتی خود به مردم الجزایر قول ایجاد دادگستری‌ای مستقل، جامعه‌ای آزاد و مبارزه با فساد را داده است. در هفته‌های اخیر شمار هواداران او به شدت افزایش یافته است. با این همه، افکار عمومی الجزایر تردید دارد که او بتواند بدیلی برای شرایط فعلی ایجاد کند.
هانی زاده در خصوص جایگاه اجتماعی "بن فلیس" بر آن است که بن فلیس به دلیل گرایش به قبایل شرق الجزایر در میان قبایل دیگر از پایگاه مردمی قابل قبولی برخوردار است ولی به دلیل اینکه در طول دوره نخست وزیری خود دستاورد قابل قبولی برای ملت الجزایر نداشته جایگاه خود را در میان اقشار متوسط جامعه الجزایر از دست داده است.
این کارشناس مسائل سیاسی معتقد است که "بربر"های الجزایر به مثابه برگ برنده ای در دستان "بن فلیس" است که می تواند از آن برای به چالش کشاندن "بوتفلیقه" بهره برد. وی در این خصوص می گوید: مهمترین چالش فراروی الجزایر وجود شکاف میان قبایل و شهر نشینان این کشور است که قبایل شرق الجزایر که به عنوان "بربرها" در این کشور معروف هستند خود را شهروند درجه دو تلقی می کنند زیرا دولت الجزایر تاکنون هویت آنان را به رسمیت نشناخته است و بن فلیس می تواند از این قبایل برای به چالش کشاندن دولت آینده بوتفلیقه استفاده کند.
سیاست خارجی "بوتفلیقه" و "بن فلیس"
هانی زاده تفاوت عمده ای میان دو رقیب اصلی انتخابات الجزایر در خصوص مسائل سیاست خارجی نمی بیند و معتقد است: سیاست خارجی عبدالعزیز بوتفلیقه مبتنی بر همکاری با کلیه کشورهای جهان در چهارچوب منافع ملی استوار است. در طول سه دوره گذشته ریاست جمهوری بوتفلیقه کشور الجزایر توانست در پرتو سیاستهای عبدالعزیز بوتفلیقه از انزوای سیاسی خارج شود و این یکی از مهمترین دستاوردهای سه دوره ریاست جمهوری بوتفلیقه به شمار می رود ضمن اینکه در طول سالهای گذشته در حوزه اقتصادی بویژیه در حوزه انرژی این کشور رشد قابل قبولی داشته است وسطح در آمد ملی هم به طرز چشمگیری افزایش یافته است.
به اعتقاد وی سیاست خارجی بن فلیس مشخص نیست ولی به نظر می رسد که همان سیاست بوتفلیقه را در پیش بگیرد با این تفاوت که بن فلیس تجربه کمتری در زمینه سیاست خارجی دارد.
پیروز انتخابات کیست؟
حسن هانی زاده شانس بوتفلیقه را برای انتخاب به عنوان رئیس جمهوری الجزایر برای چهارمین بار بالا می داند. وی در این خصوص بیان می دارد: با توجه به نفوذ فوق العاده ای که عبدالعزیز بوتفلیقه رئیس جمهور فعلی الجزایر در میان سازمانهای دولتی و نهادهای مدنی دارد لذا به نظر می رسد که بوتفلیقه علیرغم بیماری جسمی برای چهارمین بار به عنوان رئیس جمهور الجزایر انتخاب خواهد شد. ضمن اینکه رقبای وی از جمله علی بن فلیس شانس بالایی در کسب آراء قبایل مختلف الجزایر دارد چراکه وی از پایگاه مردمی قابل قبولی در عرصه اجتماعی خصوصا در میان قبایل این کشور برخوردار است. سایر رقبای وی از جمله خانم " لویزه حنون" "علی فوزی رباعین" "موسی تواتی" و "عبدالعزیز بالعید" به دلیل اینکه از پایگاه مردمی کمتری برخوردار هستند شانس زیادی برای پیروزی در انتخابات ندارند اما با توجه به پراکندگی آراء به نظر می رسد که عبدالعزیز بوتفلیقه با رای کمتری و با فاصله اندکی با رقیب اصلی خود یعنی علی بن فلیس پیروز خواهد شد.