دنا زیر پای بوته کنان می لرزد/ انقراض گیاهان کوهی کیلویی چند؟

به گزارش خبرنگار مهر، کوههای پر برکت بویراحمد و دنا از گذشته های دور مأمن گیاهانی بوده که مرهم دردها و قوت لایموت دنانشینان بوده اند.

گیاهانی که 52.2درصد کل گونه‌های گیاهی دارویی قاره اروپا و 26.6درصدگونه‌های گیاهی دارویی کشور را شامل می شوند.

اما اکنون این گنجینه گیاهان شفابخش یکی پس از دیگری به تاراج می رود و طبیعیت کهگیلویه و بویراحمد را با سنگهای خالی تنها می گذارد.

این روزها کوهی در شهرستانهای بویراحمد و دنا نیست که در طول روز بوته چینی را در خود ندیده باشد و بازاری در شهرهای استان و به خصوص یاسوج نیست که گیاهان خوراکی و دارویی دنا در آن به حراج گذاشته نشده باشد.

گیاهان دارویی و خوراکی بی نظیر کهگیلویه و بویراحمد در میدانها و خیابانهای مرکزی شهر در دست زنان، مردان و حتی کودکانی است که از روی طمع و یا از سرنداری، چوب حراج بر این ثروت سبز خدادادی می زنند.

کسانی که فقر و بیکاری آنها را واداشته تا از سفره طبیعت بردارند و بر سفره خود بگذارند و زخمی بر دنا بزنند تا زخمهای نداری خود را درمان کنند.

در این میان سودجویانی هم هستند که سالهاست از این وادی صاحب سودهای کلانی شده اند آنهم به قیمت انقراض گیاهان دارویی و خوراکی کهگیلویه و بویراحمد.

"زرابی"، "کرفس"، "آنغوزه"، "لیزک"، "ریواس"، "بیلهر"، "تره"، "موسیر"و "جاشیر" برخی از گیاهان خوراکی و دارویی در این کوهها هستند که گل نداده و بهار ندیده معاش روستائیان و کالای پرقیمت بازارهای شهر می شوند.

25 گونه گیاهی کهگیلویه و بویراحمد روی خط انقراض

یک کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد به خبرنگار مهر می گوید: هم اکنون 25 گونه گیاهی در این استان به دلیل برداشت بی رویه در خطر انقراض هستند.

زینب حسینی می افزاید: تعداد این گیاهان سالانه رو به کاهش است زیرا به دلیل برداشت بی رویه و ریشه کنی، فرصت تکثیر پیدا نمی کنند.

وی بیان می کند: هم اکنون خطر انقراض گیاهانی همچون "زرابی"، "موسیر"، "باریجه"، "خاری"، "بن سرخ یا لیزک"، "چویل"، "بیلهر" و"آنغوزه" را تهدید می کند.

حسینی تصریح می کند: از میان این گونه ها، گیاه "زرابی"، "بیلهر"، "کرفس" و "لیزک" وضعیت خطرناکتری دارد به طوری که رویشگاه های آن در کوههای استان به شدت کاهش یافته است.

کاهش رویشگاههای زرابی

به گزارش خبرنگار مهر، گیاه زرابی، "زرین گیاه" و "بادرنج بویه دنایی" نیز نام دارد و اولین باردر ارتفاعات دنا جمع آوری شد.

این گیاه که مصارف دارویی متعددی از جمله تقویت سیستم ایمنی بدن، ضد التهاب و درمان ناراحتی های گوارشی و اعصاب دارد به جز در دنا در ارتفاعات کرکس، دماوند، توچال و علی آباد کتول نیز موجود است و مورد بهره برداری قرار می گیرد.

به گفته کارشناسان هم اکنون وسعت منطقه رویش "بادرنج بویه دنایی" یا "زرابی" در ارتفاعات دنا بسیار کاهش یافته و به یک تا دو هکتار محدود شده است.

نابودی کامل بیلهر تا چند سال آینده

گیاه "بیلهر" نیز یکی از گیاهان خوراکی در معرض انقراض است که در ارتفاعات بالای دو هزار و 500 متر کوههای دنا در کهگیلویه و بویراحمد می روید.

این گیاه تلخ که با گرفتن زهر آن شیرین می شود، یکی از گیاهان خوراکی مورد علاقه مردم این استان است که همین علاقمندی باعث شده در فصول بهار مورد هجوم قرار گیرد به طوریکه به گفته کارشناسان تا چند سال آینده اثری از این گیاه خوراکی در کوههای استان مشاهده نمی شود.

مدیرکل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد دو گیاه خوراکی "بیلهر" و "کرفس" را دو گیاه در معرض نابودی در این استان عنوان می کند و می گوید: زنگ خطر انقراض این دو گونه سالهاست که به صدا درآمده است.

سید محمد رضا جهان آرا به خبرنگار مهر می گوید: با رشد جمعیت و گسترش شبکه راهها در این استان بوته کنی گیاهان مرتعی افزایش یافته است.

 وی بیان می کند: این مسئله موجب شده برخی از گیاهان کوهی و مرتعی به دلیلی برداشت بی رویه در خطر نابودی و انقراض قرار گیرند.

گیاهان کوهی استان جوانمرگ می شوند

جهان آرا، با اشاره به باور غلط بسیاری از مردم که فکر می کنند این گیاهان ارزش غذایی بالایی دارند، می افزاید: این در حالی است که هیچ منبع علمی وجود ندارد که اشاره ای به ارزش غذایی آنها کند.

مدیرکل منابع طبیعی استان تصریح می کند: هم اکنون این گیاه تنها در ارتفاعات رویش می یابد و این در حالی است که در گذشته حتی در دشتهای استان به وفور یافت می شد.

وی بیان می دارد: متاسفانه با رویش اولین جوانه و غنچه گیاه بیلهر اقدام به برداشت غیر اصولی آن کرده و اجازه رشد و گلدهی به آن داده نمی شود که این مسئله منجر به کاهش سالانه رویشگاههای این گیاه در استان شده است.

اشک عروس سر به زیر دنا از مرگ تدریجی

اما انقراض تنها گیاهان دارویی و خوراکی را تهدید نمی کند بلکه گلهای زیبای دنا نیز در معرض نابودی هستند.

لاله های واژگون، این عروس سربه زیر دنا نیز در میان هجوم بوته کنان در حال له شدن و انقراض است.

لاله واژگون گیاهی است بومی زاگرس که آن را "گُل اَشک"، "اشک مریم" و "تاج قیصر" نیز نامیده‌اند. رویشگاههای این گیاه سالانه در کهگیلویه و بویراحمد کاهش می یابد.

قاچاق گونه های گیاهی به سایر استانها/ دستگیری 50قاچاقچی

مدیرکل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد می گوید: برخی سودجویان نیز اقدام به قاچاق گونه های گیاهی این استان به سایر استانها می کنند.

وی بیان می کند: چندی پیش یک خودرو که قصد قاچاق 16 هزار بوته بیلهر را داشت، توقیف و متخلفین به مراجع قضایی معرفی شدند.

جهان آرا می افزاید: همچنین تاکنون 25 خودرو که قصد قاچاق بیلهرو سایر گیاهان کوهی این استان را داشته اند توقیف و 50 نفر در این رابطه دستگیر شده اند.

وی می گوید: نیروهای منابع طبیعی در سطح استان تمامی گلوگاهها را تحت نظر دارند.

به گزارش خبرنگار مهر، 45 گونه بومی و منحصر گیاهی در دنا وجود دارد که آن را به دهمین ذخیره گاه زیست کره کشور بدل کرده است.

این منطقه به تنهایی به اندازه 46 کشور دنیا گونه گیاهی آندومیک دارد و تعداد گونه های گیاهی آن از 45 کشور جهان بیشتر است به طوری که گونه های اندومیک گیاهی دنا ، 15 برابر سوئد و 20 برابر هلند و نروژ است.

با این حال با این روند تخریب، گنجینه خدادادی دنا رو به پایان می رود و چیزی جز حسرت و آه برای نسلهای آینده باقی نمی ماند.

.........................

گزارش و عکس: شریف اسلامی