به گزارش خبرنگار مهر، فرش هنری سنتی در ایران است، دستان و چشمان زنان و مردان هنرمند ایرانی از دیرباز رج به رج بافته است تا غنای فرش ایرانی و اعتبار آن را هر روز بالاتر ببرد. هرچند امروز به دلایلی رونق این هنر و صنعت کمرنگ تر شده است؛ ولی هستند دستانی که هنوز می خواهند دارهای علم شده، ایستاده بماند و نقش رنج دستانی باشند که عاشق هنر ایرانی اند.
فرش بافی هنری است که از دیرباز با خانواده عجین بوده است، مادران و دختران ایرانی در گذشته ای نه چندان دور در کنار یکدیگر با سرانگشتان خود نقش های زیبایی را خلق می کردند که علاوه بر هنرآفرینی کمکی برای اقتصاد خانواده بوده است، هرچند با راه اندازی کارخانه های تولیدصنعتی فرش، فرش دستبافت چون گذشته رونق ندارد ولی هنوز فرش دستبافت ایرانی جایگاه خود را دارد.
هنوز هستند بافندگانی با تمام بی مهری های این حرفه دلسوزانه آن را زنده نگه داشته اند.
بیشتر خانم های بافنده استان مرکزی به دلیل مشکل مالی برخی نمی توانند بیمه شوند
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مرکزی کل بافنده های شناسایی شده و واقعی فرش استان مرکزی را 15 هزار نفر می داند و به خبرنگار مهر می گوید: از این بافنده ها 99 و پنج دهم درصد آن خانم هستند.
محمد نادری با اشاره به مشکلات بافنده های زن در استان می افزاید: هم اکنون نزدیک به 60 تولیدکننده فرش در استان وجود دارد که از این تعداد 26 نفرشان خانم هستند. همچنین 100 درصد بافنده های کارگاه های فرش در استان خانم هستند که تمامی این بافنده ها از مزایای بیمه برخوردار نیستند، زیرا بیمه این بخش اختیاری است.
نادری تصریح کرد: شرایط بیمه به بافنده ها شرح داده می شود؛ ولی در بیشتر مواقع به دلیل مشکل مالی برخی نمی توانند بیمه شوند.
وی دستمزد پایین بافنده را روالی دانست که از گذشته وجود داشته است و اضافه کرد: از ابتدای تولید فرش دستمزد بافنده ها کم بوده است، زیرا معمولا فروش و معامله فرش با فردی غیر از بافنده است.
پایین بودن دستمزد باعث می شود تا افراد علاقمند کار را رها کنند
نادری ادامه داد: پایین بودن دستمزد باعث می شود تا افراد علاقمند کار را رها کنند و به شغل دیگری که معمولا مشاغل کاذب است روی بیاورد.
وی نبود تعریف مشخص از حقوق بافنده را از عوامل پایین بودن دستمزد دانست و گفت: حقوق و دستمزد بافنده باید توسط ارگان های مرتبط چون اداره کار تعریف شود و کارگاه های فرش ساماندهی شود تا دیگر هر تولیدکننده و کارفرمایی خود دستمزد را تعیین نکند.
نادری تاکید کرد: با وجود اینکه فرش بافی جز مشاغل سخت و پر زیان عنوان شده ولی همچنان در حقوق و دستمزد مهجودر مانده است.
وی گفت: هم اکنون به دلیل کمبود بودجه و عدم تخصیص اعتبار نمی توانیم از فرش بافان حمایت مالی داشته باشیم.
نادری ادامه داد: در حال حاضر اعطای تسهیلات به کارگاه ها آن هم به عنوان پشتیبان مقدور است ولی برای افرادی که بعنوان مشاغل خانگی و تک باف تقاضای وام کرده اند، مقدور نیست.
وی اضافه کرد: در بخش بافت فرش زنان فعالین اصلی است و در مواردی تلاش هایی فراتر از یک تولیدکننده و کارآفرین در این زمینه داشته اند.
نادری برگزاری نمایشگاه و جشنواره فرش در استان و اعزام زنان تولیدکننده فرش استان در قالب هیئت های تجاری به نمایشگاه های بین المللی فرش را از اقدامات اداره فرش در راستای معرفی زنان فرش باف و تولیدکننده دانست.
زهرا معصومی فر یکی از تولیدکنندگان فرش در اراک است که از بی مهری ها گلایه می کند و به خبرنگار مهر می گوید: بیست سال است که کارگاه قالی بافی را دایر کرده ام و شاید اصلی ترین دلیل آن بیمه شدن بود، زیرا همسرم بیمه نداشت.
وی افزود: هم اکنون در این کارگاه شش نفر مشغول به کار هستند ولی در گذشته تعدادشان بالاتر بود ولی به دلیل مشکلات مالی و تورم از تعدادشان کاسته شده است.
حمایت از بافنده اصلی ترین خواست بافنده
معصومی فر حمایت از بافنده را اصلی ترین خواست بافنده دانست و گفت: هم اکنون اعتباری برای اعطای وام به بافنده ها در نظر گرفته نشده است، خیلی از بافنده های نیاز به وام دارند که هنوز تامین نشده است.
وی ادامه داد: از طرفی صاحبان کارگاه ها نیز نیاز به تسهیلات و حمایت مالی دارند تا بتوانند کارگاه خود را سرپا نگاه دارند.
معصومی فر درآمد حاصل از فروش فرش را پایین عنوان و ادامه داد: درست است که قیمت فرش در بازار بین المللی بالاست؛ اما در این میان سهم دلالان فرش از بافنده و تولیدکننده بیشتر است.
وی ادامه داد: گران شدن مصالح نیز دیگر مشکل ماست، دولت باید سعی کند مزایا و حمایت های ویژه ای از قشرهای ضعیف و کارگری داشته باشد.
یکی دیگر از تولیدکنندگان و مسئول یکی از کارگاه های فرش در اراک نیز به مهر گفت: نزدیک به 15 سال است که این کارگاه را دایر کرده ام و نزدیک به 10 قالی باف در این کارگاه مشغول هستند.
نیره خلیلی افزود: بیشتر خانم هایی مشغول در کارگاه از ابتدا قالی بافی بلد بودند ولی تعدادی از آن ها نیز بر اساس علاقه آمده و همینجا از سوی من آموزش دیدند.
مشکل اصلی قالی بافان و تولیدکنندگان درآمد کم است
وی مشکل اصلی قالی بافان و تولیدکنندگان را درآمد کم عنوان و افزود: متاسفانه فرش مثل گذشته خریداری نمی شود و قیمت آن با توجه به تورم و افزایش مواد اولیه بالا نرفته است.
خلیلی با بیان اینکه دستمزد بافنده ها در ارتباط با قیمت فرش است، ادامه داد: با توجه به این موضوع و البته مقدار تلاش هر بافنده دستمزد یک کارگر در این کارگاه بین 100 تا 200 هزار تومان در ماه می شود که با توجه به زمانی که گذاشته می شود بسیار ناچیز است.
این تولیدکننده قالی گفت: اصلی ترین مشکل حمایت نکردن از تولیدکننده است من بسیار پیگیر بوده ام که وامی برای خرید تجهیزات دریافت کنم ولی تاکنون موفق نشده ام.
یکی از بافندهای فرش که در کاگاه مشغول کار است، گفت: از کودکی فرش بافته ام و هم اکنون نیز به دلیل نیاز و بیماری همسرم به این شغل مشغولم.
زهرا باقری افزود: مشکل اصلی من این است که بیمه نیستم، زیرا زمانی برای دریافت بیمه مراجعه کرده بودم که سنم بالا بود و جریمه ای که باید می ریختم بسیار زیاد بود.
شغلی که ارمغانی جز ضعیف شدن چشم ندارد
وی ادامه داد: درآمد این شغل بسیار ناچیز است و برای من ارمغانی جز ضعیف شدن چشم نداشته است هرچند که جنبه هنری این کار بالاست؛ ولی معمولا در کشور ما کسی قدر هنر را نمی داند.
باقری گفت: پنج سال است که تقاضای وام کرده ام ولی تاکنون خبری نشده است.
یکی دیگر از بافنده های این کارگاه گفت: من از 12 سالگی قالی بافی را یادگرفتم و تا قبل از اینکه به کارگاه بیایم در خانه مشغول بافت بودم و الان نزدیک دو سال است که به این کارگاه آمدم.
خانم کمال آبادی که 50 سال است یک بافنده است، ادامه داد: قطعا جنبه مالی و درآمدزایی اولین دلیل حضور من در این کار است.
وی با بیان اینکه فرش بافی در کنار خانه داری منافاتی با یکدیگر ندارد، افزود: با توجه به اینکه در دو شیفت صبح و عصر کار می کنیم باید برنامه ریزی به طوری باشد که هم به خانه رسیده و هم تعداد رج های بافته شده مان بالا باشد تا برایمان ارزش مالی هم داشته باشد.
کمال آبادی با اشاره به اینکه اقتصاد فرش کند است، ادامه داد: قطعا اگر قیمت فرش بالا برود و فروش آن بیشتر شود کارگران نیز دستمزد بیشتری دریافت خواهند کرد.
مشکلات مالی باعث شده که این شغل را انتخاب کنم
خانم محمدی نیز 30 سال است که قالی می بافد، گفت: قطعا اجبار و مشکلات مالی باعث شده که این شغل را انتخاب کنم.
وی افزود: برای افرادی چون من که مشکلاتی مثل مستاجری و بیکاری همسر دارند، این شغل مناسب است.
محمدی با بیان اینکه حقوق و دستمزد این شغل بسیار کم است، ادامه داد: با وجود مشکل چشم ، به این شغل ادامه می دهم چون به پول آن نیاز دارم هر چند شاید فقط پول کرایه خانه مان شود.
وی بیان کرد: بالا بودن حق بیمه و پایین بودن دستمزد مشکل اصلی بافنده است زیرا بیشتر بافنده های فرش از لحاظ مالی توانمند نیستند.
محمدی ادامه داد: احساس خوب و زیبا در حین کار مربوط به زمانی است که قرار است فرش بریده شود زیرا هم دسترنج تلاش را می بینی و هم دستمزدت را دریافت می کنی.
کسی به فرش بافی به عنوان هنر نگاه نمی کند
وی افزود: کسی به فرش بافی به عنوان هنر نگاه نمی کند، زیرا اگر فرش هنری ارزنده بود اینقدر حقوق و دستمزد بافت آن پایین نبود.
محمدی ادامه داد: البته کار در کارگاه وقت بیشتری نسبت به بافت در خانه می گیرد؛ ولی کنار هم بودند، ایجاد محیطی آرام و صمیمی و دور بودن ابزارکار از محیط خانه زیرا معمولا فرش بافی علاوه بر صدا، شلوغی هایی چون پخش شدن پرز و .. را به همراه دارد که قطعا اگر در کارگاه باشی فقط محدود به اینجا می شود باعث می شود که کارگاه را به کار در خانه ترجیح دهم.
زنان ایرانی با تمام مشکلات و سختی های کار فرش بافی هنوز این هنر را با علاقه ادامه می دهند و ثابت کرده اند که فرش ایرانی با جسم و جان آنها آمیخته است.
در کارگاه های فرش بسیاری از مادران بهمراه فرزندانشان حضور دارند، فرزندانی که شاید هنوز ندانند ، کرایه سرماه و قبض برق و آب چه مفهومی دارد دل تنگی هایی که زمزمه می شود: " صدقالی کرمان ببافم دیکه دیکه/ اگر خون از سرانگشتم بریزه چکه چکه/دو تا قالی صد رنگ ببافم با دل تنگ/ که بر خونه یارم بمونه یادگارم".
........
گزارش: سمیه انصاری فر