به گزارش خبرنگار مهر در نشستی که امروز 14 اردیبهشت ماه با عنوان «ویرایش متون» برای مخاطب کودک و نوجوان برگزار شد علی اصغر سید آبادی شاعر، نویسنده و پژوهشگر کودک و نوجوان گفت: اگر دولت کاری به کار نشر نداشته باشد و موانع را از سر راه این صنعت بردارد بزرگترین کمک را به ناشران کرده و اتفاق خوشایندی در زمینه نشر افتاده است.
به گفته نویسنده کتاب «بابابزرگ سیبیل موکتی» یکی از دلایلی که کتاب های ما کمتر خوانده و دیده می شوند بحث ویراستاری است به این معنی که نویسنده متنی را می نویسند و خودش به تنهایی همه بار را به دوش می کشد اینجاست که نمی توان تالیف را با ترجمه مقایسه کرد. چراکه در کتاب های خارجی ویراستاری وجود دارد که کتاب را نجات می دهد.
سیدآبادی ویراستاری را به دو نوع سوری و فنی و محتوایی تقسیم کرد و افزود: در کشورهای پیشرفته ویراستار تنها کسی نیست که کتاب را به لحاظ سوری و زبانی ویرایش می کند او ریاست تیمی را برعهده دارد که می خواهد کتابی را منتشر کند او مسئول رد یا قبول یک کتاب است اگر کتاب پذیرفته شود کنترل کیفیت کتاب بر عهده ویراستار است. در حالی که در کشور ما یک کتاب توسط نویسنده نوشته یا از سوی ناشر پیشنهاد داده می شود و ویراستار در بیشتر موارد تنها اشکالات زبانی را برطرف می کند یا مسئول رعایت رسم الخط ناشر مورد نظر است.
به گفته این نویسنده و شاعر کودک و نوجوان در کتاب های تصویری که در ایران منتشر می شود یک مدیر هنری وجود دارد که به تصویرگر سفارش تصویر می دهد و تصویر آماده شده را به گرافیست می سپارد و گاه کتاب منتشر می شود بدون آنکه تصویر ها با متن هماهنگ باشد در صورتی که تصویرگر به گفته خود براساس متن حرکت کرده. چرا چنین اتفاقی می افتد؟ چون تصویرگر متن را خوانده و هرجا کنشی وجود داشته آن را تصویر کرده است. حالا کتاب منتشر شده و بدون آنکه کسی مسئولیت انطباق متن با تصویر را بر عهده داشته باشد به همین خاطر نویسنده گفته او از کوه بالا رفت و تصویر گر پایین آمدن کوه را تصویر کرده است.
سیدآبادی رفع همه بسیاری از مشکلات نشر صنعتی را در گرو ویراستاران حرفه ای دانست و افزود: ویراستار حرفه ای علاوه بر ویرایش زبانی اشکالات متن را هم برطرف می کند. شخصیتی را اضافه یا کم می کند. او داستان را به کنش های تصویری متوازن تقسیم می کند تا یک جا تصویر متراکم نباشد و یک جا بدون تصویر باقی بماند و صنعت نشر ما به وجود چنین ویراستارانی احتیاج دارد.
به گفته این پژوهشگر و نویسنده کودک و نوجوان جای نهاد ویراستاری در نشر این گروه سنی خالی است. مسئله ای که در انتشار کتاب برای بزرگسالان خود را کمتر نشان می دهد اما در نشر کتاب کودک به خاطر اینکه متن و تصویر باید با هم هماهنگ شود نمود بیشتری پیدا می کند.
سید آبادی معتقد است که کار کتاب تصویری باید به یک گروه سپرده شود و سرپرستی این گروه بر عهده ویراستار باشد. به این معنی که نویسنده کار خلاقه انجام می دهد و بنا نیست مهندسی رمان یا داستان بر عهده او باشد پس خوب است که ویراستاری وجود داشته باشد که اگر چه نویسنده یا شاعر نیست اما شعر و داستان را به خوبی می شناسد و صفر تا صد مسئولیت کتاب را پس از نگارش و پیش از انتشار بر عهده می گیرد.
طبقه بندی گروه های سنی ضروری است
آتوسا صالحی نویسنده و ویراستار ادبیات کودک و نوجوان یکی دیگر از کسانی بود که درباره ویرایش متون برای این گروه سنی سخن گفت.
او با اشاره به ضرورت طبقه بندی گروه های سنی گفت: ناشرانی که به انتشار کتاب برای گروه سنی کودک و نوجوان می پردازند باید رده های سنی را طبقه بندی کنند. برای مثال گروه صفر تا سه سال جدای از سه تا هفت سال است و هرکدام از این گروه های سنی به ویراستاران متخصص خود احتیاج دارند. به گفته این نویسنده کودک و نوجوان یکی از مشکلات ما این است که ویراستاری که کتاب های گروه سنی نوجوان را ویرایش می کند به ویراستاری کتاب های خردسال هم می پردازد در صورتی که در کشورهای پیشرفته با همه موضوعات به طور تخصصی برخورد می شود. یک ناشر فقط در زمینه طنز کار می کند ناشر دیگر فقط کتاب های علمی منتشر می کند بنابراین هر کدام از این ناشران ویراستاران خود را دارند همانگونه که هر ویراستار برای یک گروه سنی کار ویرایشی انجام می دهد.
به گفته صالحی ما در حوزه کتاب های صفر تا سه سال به شدت فقیریم چراکه بسیاری از کتاب ها برای این گروه سنی متن ندارند و وابسته به تصویر هستند و ویراستاری نیست تا تصویر را به خوبی بشناسند این نوع ویرایش جدای از کار تصویر گری یا حتی میدریت هنری است.
به گفته او پشت جلد قلابی است که خواننده را گرفتار می کند بگذریم از اینکه ناشران بسیاری پشت جلد را خالی می گذارند یا از خود ناشر یا نویسنده می خواهد بخشی از کتاب یا یکی از شعرهای خود را انتخاب کند در حالی که باید به تک تک کلماتی که پشت جلد منتشر می شد توجه کرد و این مسئله ای است که کمتر ناشری به آن اهمیت می دهد.