به گزارش خبرنگار مهر، مجید عمیق، مترجم کتاب‌های علمی کودک و نوجوان در نشستی با موضوع «رویکردهای کتاب‌های علمی- آموزشی کودک و نوجوان» که امروز 15 اردیبهشت ماه در سرای اهل قلم کودک و نوجوان نمایشگاه کتاب برگزار شد گفت: در تعریف بین‌المللی، ادبیات به ادبیات داستانی و غیرداستانی تقسیم می‌شود. همچنین نوعی ادبیات وجود دارد که از آن با عنوان «ادبیات آگاه‌ساز» نام می‌برند و نجوم و سرگذشت‌نامه‌ها در شمار این نوع ادبیات هستند.
او با اشاره به این‌که بسیاری نویسندگان، به نام تالیف کپی می‌کنند گفت: من خود را مولف نمی‌دانم. من جرات نوشتن ندارم. من عاشقانه وارد این کار شده و سلسله مراتب را میدانم. به باور من، کتاب علمی باید رنگ و بوی موضوعی که به آن پرداخته را داشته باشد. برای مثال، وقتی کتابی با موضوع گیاه‌شناسی ترجمه می‌کنم بوی گل و وقتی اثری با موضوع علم شیمی را به فارسی برمی‌گردانم بوی اسید را احساس می‌کنم.
عمیق به این‌که 90 درصد کتاب‌ها به اشتباه ترجمه می‌شوند، اشاره و بیان کرد: وقتی پوست بدن زخم می‌شود و بعد بهبود پیدا می‌کند از واژه«ترمیم» استفاده می‌شود نه «اصلاح» در صورتی‌که برخی مترجمان ما آورده‌اند: پوست بدن اصلاح شد و این غلط است.
به گفته این مترجم کتاب‌های علمی زمانی می‌توان به انتشار کتاب‌های خوب و دقیق امیدوار بود که صنعت نشر به دست افراد لایق سپرده شود. تا این مدیر نشر یا سرویراستار بداند باید کار را به چه کسانی بسپارد. امروز کسانی به میدان ترجمه قدم نهاده‌اند که حوزه مورد نظر را نمی‌شناسند. من چرا باید وارد حیطه‌ای شوم که شناختی از آن ندارم و کسی هم این عدم شناخت را به روی من نمی‌آورد؟
عمیق با اشاره به این‌که کتاب علمی انباشت اطلاعات نیست گفت: باید طوری بنویسیم که بچه‌ها به خواندن تشویق شوند. من باید به گونه‌ای از ماسه و صدف و دریا بگویم که بچه تشویق شود به ساحل برود و همه آنچه خوانده را از نزدیک لمس کند اما در ترجمه کتاب‌های علمی ما به ندرت این اتفاق می‌افتد.
او به ضرورت وجود یک کارگروه در وزارت ارشاد برای کتاب‌های علمی اشاره و بیان کرد: لازم است کارگروهی با همکاری سازمان‌ها و نهادهای مختلف در وزارت ارشاد تشکیل شود تا به زیرساخت‌های لازم در زمینه تالیف و ترجمه کتاب‌های علمی دست پیدا کنند. منِ مترجم وقتی درباره سنگ‌ها می‌نویسم لازم است وزارت صنعت و معدن، آرشیو عکس و اطلاعات خود را در اختیار من بگذارد یا زمانی‌که درباره تالاب‌ها می‌نویسم به اطلاعات سازمان محیط زیست نیاز دارم پس باید با مراکز مختلف تعامل برقرار شود و چه خوب که وزارت ارشاد با ایجاد کارگروهی به این تعامل بیندیشد.
عمیق در پایان گفت: ما در عرصه کتاب‌های علمی به ویراستاران با تجربه و انتخاب‌های درست و دقیق نیاز داریم. آنچه را می‌توان تالیف کرد نباید ترجمه شود این ضربه به اقتصاد و فرهنگ کشور است.
نظام آموزشی بچه‌ها را دلزده می‌کند
محمدعلی شامانی، نویسنده و مشاور عالی مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به ضرورت توانمندسازی آموزش و پرورش اشاره کرد و افزود: آنچه امروز، ما را متفاوت می‌کند، توانمندسازی آموزش و پرورش است که متاسفانه، این ضرورت را درک نکرده و جدی نگرفته‌ایم.
به گفته او هر کتابی که در لایه‌های آغازین یا آخرین خود، پرسشی را بدون پاسخ مطرح کند، کتاب علمی است. چراکه هدف، تربیت انسان‌های پرسشگر است؛ پس هر کتابی که چنین روحیه‌ای را در ما تقویت کند، کتاب علمی است.
شامانی، درد ما را فاصله گرفتن از دانایی دانست و افزود: دانایی رنج دارد و مشکل اساسی ما این است که از دانایی فاصله گرفته‌ایم گرچه دور و برمان، پر از آدم‌هایی است که درباره همه چیز، اظهار نظر می‌کنند و کتاب‌های شبه علمی هم بازار نشر را در برگرفته است.
به گفته او، نظام آموزشی ما به گونه‌ای است که در بچه‌ها دلزدگی ایجاد می‌کند در حالی که ما باید لذت کشف را به بچه‌ها بچشانیم و روحیه پرسشگری را در آنها ایجاد و تقویت کنیم.
حسن سالاری، مترجم و نویسنده نیز با اشاره به این‌که کتاب‌های علمی گونه‌های مختلف دارد گفت: بخشی از این کتاب‌ها در ژانر ادبیات داستانی قرار می‌گیرد و آثار علمی- تخیلی درشمار آن است و بخشی دیگر صرفا جنبه علمی دارند و در گونه ادبیات غیرداستانی قرار می‌گیرند.
او به این‌که کتاب‌های علمی- تخیلی می‌توانند زمینه‌ساز پیشرفت دانش و تکنولوژی باشند اشاره کرد و افزود: نخستین کسانی که به کره ماه سفر کردند کتاب «سفر به ماه» ژول‌ورن را مبنای کار خود قرار داده بودند. عبدالرحیم تبریزی هم کتابی با عنوان «احمد» نوشته که در آن وضعیت تبریز امروز را تصویر کرده و شهری گفته که زنگ در خانه‌ها به صدا درمی‌آید و مردم با قطار سفر می‌کنند و...
به گفته سالاری بخش دیگری از کتاب‌های علمی هم غیر داستانی هستند و تنها اطلاع‌رسانی می‌کنند. ویژگی این کتاب‌ها صراحت است.