به گزارش خبرنگار مهر، در نشستی که با عنوان «بررسی کیفیت و تنوع کتاب کودک و نوجوان» در سرای اهل قلم کودک برگزار شد، مصطفی رحماندوست با اشاره به انواع کتاب‌هایی که وجود دارد، گفت: ما یک کتاب کاغذی داریم که شناخته شده ترین نوع کتاب است. یک کتاب- اسباب بازی داریم، کتاب‌های حمام و کتاب‌های دوختنی از جمله این کتاب‌ها هستند. به این کتاب‌ها، کتاب‌های دیجیتال و صوتی را هم می‌توان اضافه کرد.
این شاعر و نویسنده کودک و نوجوان گفت: کتاب‌های صوتی به مخاطب کم حوصله امروز فرصت می‌دهد تا بجای خواندن کتاب، آن را بشنود. خود من تا همین چند وقت پیش «برادران کارامازوف» یا رمان بلند «کلیدر» را نخوانده بودم. جالب اینکه من و محمود دولت آبادی برای شرکت در مراسمی راهی سوئد بودیم و با خود فکر می‌کردم خیلی بد است همسفر دولت آبادی باشی و «کلیدر» را نخوانده باشی. به همین خاطر با هزار و یک ترفند عضو کتابخانه نابینایان شدم و کتاب صوتی «کلیدر» و همچنین «برادران کارامازوف» را گرفتم و چند بار شنیدم.
رحماندوست با اشاره به اینکه کتاب‌های صوتی و گسترش آن به توسعه فرهنگ مطالعه کمک می‌کند، گفت: نهاد کتابخانه‌های عمومی متوسط مطالعه در ایران را ۷۲ دقیقه اعلام کرده بود، زیرا خواندن زیرنویس برنامه‌های تلویزیونی را هم در شمار سرانه مطالعه به حساب آورده بود، اما واقعیت چیز دیگری است. مردم ما بخاطر مشکلات اقتصادی، مسائل فرهنگی و دلایل دیگر علاقه چندانی به کتابخوانی ندارند، اگر هم علاقه‌مند به خواندن کتاب باشند، نداشتن فرصت و زمان کافی را بهانه می‌کنند. پس کتاب‌های صوتی به مخاطبان این امکان را می‌دهد که در خانه، اتومبیل و محل کار خود زیرا این شنیدن، عین خواندن است.
وی با اشاره به اینکه تنوع مبتنی بر نیاز مخاطب است، بیان کرد: سال ۱۳۵۹ کتاب «زیبا‌تر از بهار من» با کاغذ کاهی و جلد جعبه شیرینی چاپ شد. خاطرم هست نقاشی‌ها را هم از مجله رشد گرفتیم تا هزینه‌ای بابت تصویرگری پرداخت نکنیم. این کتاب ۱۴ بار و حدود ۳۰۰ هزار نسخه با همان کیفیت منتشر شد، تا آنجا که خودم از کتاب خسته شدم و اجازه انتشار آن را ندادم. امروز نیاز بچه‌ها تغییر کرده و ما نمی‌توانیم کتابی با ویژگی‌های «زیبا‌تر از بهار» منتشر کنیم.
به گفته شاعر مجموعه «ترانه‌های نیایش»، امروز نوع و کیفیت کتاب اهمیت دارد و ناشران می‌توانند دو نوع کتاب منتشر کنند، کتابی که به دست بزرگتر‌ها می‌رسد و خود مراقب شیرازه آن هستند و کتابی که به دست بچه‌ها می‌رسد و ما باید مراقب شیرازه آن باشیم و به کیفیت و تنوع آن توجه کنیم.
نویسنده «قصه دو تا لاک‌پشت تنها» از انتشار هفت عنوان کتاب به اصطلاح بازاری از خود خبر داد و افزود: من شعاری را مطرح کردم که با کتاب بازی کنیم و اسباب بازی را بخوانیم. وقتی گرسنه‌ایم نمی‌توانیم به این فکر کنیم نان و پنیر بخوریم یا چلوکباب، تنها به فکر آن هستیم که چیزی برای خوردن داشته باشیم. پس وجود کتاب‌های ارزان و به اصطلاح بازاری لازم و ضروری است.
رحماندوست به طرح «کتاب غولی» اشاره و خاطر نشان کرد: این طرح، طرح خلاقانه‌ای بود. خاطرم هست چند سال پیش وقتی یکی از ناشران چنین طرحی را اجرایی کرد، همه بچه‌ها و پدر و مادرهایی که به نمایشگاه می‌آمدند یک «کتاب غولی» دستشان بود. بچه‌ها با اشتیاق این کتاب را خریدند، اما چون متن، متن خوبی نبود و از خواندن آن لذت نبردند، دوباره به سراغش نیامدند و طرح ورشکست شد. بنابراین علاوه بر اینکه به کتاب‌سازی توجه می‌کنیم و کتاب‌هایی در طرح‌های متنوع پدید می‌آوریم، باید به محتوا هم توجه داشته باشیم.
نشر ما غیرحرفه‌ای است
مریم جدلی، مدیر انتشارات «نغمه نواندیش» نیز یکی دیگر از کسانی بود که به بررسی تنوع و کیفیت کتاب‌های کودک و نوجوان می‌پرداخت.
او نیز با اشاره به اینکه بچه‌ها تنوع را دوست دارند، گفت: مدت‌ها است وزارت ارشاد می‌کوشد جمعیت مولفان را افزایش دهد و از جمعیت مترجمان بکاهد، اما راهکار چندان موثری در این زمینه ارائه نکرده است.
مدیر انتشارات «نغمه نواندیش» تنوع را لازم و ضروری دانست و افزود: خوب است که این تنوع تقلیدی نباشد. طبیعی است که کودکان کتاب‌ها در طرح‌ها و رنگ‌های گوناگون را می‌پسندند، اما باید برنامه ریزی درست و هدفمندی در این زمینه وجود داشته باشد و ناشران بجای آنکه هر کتابی را منتشر کنند، به ذهن و زبان بچه‌ها نیز اهمیت دهند.
جدلی به ضرورت وجود یک اتاق فکر اشاره و بیان کرد: خوب است انجمن فرهنگی ناشران کودک و نوجوان، کانون پرورش فکری، آموزش و پرورش، وزارت ارشاد و انجمن نویسندگان کودک و نوجوان دور هم جمع شوند، اتاق فکری را تشکیل دهند و از تجربه افرادی که کار‌شناس کتاب کودک و نوجوان هستند، بهره‌مند شوند و همچنین تجربیات خود را به آن‌ها منتقل کنند.
هادی خورشاهیان، نویسنده کودک و نوجوان نیز ناشران ما را غیرحرفه‌ای دانست و توضیح داد: نشر یک صنعت است و باید درآمدزا باشد من کتاب‌ها را پیش از انتشار و بعد از انتشار می‌بینم؛ چراکه در بخش کتاب‌های کودک و نوجوان وزارت ارشاد فعالیت می‌کنم. کتاب‌ها نه در محتوا و نه در ظاهر تنوع چندانی ندارند و از آنجا که ناشران ما اغلب غیرحرفه‌ای هستند، در انتخاب کاغذ و رنگ و قطع کتاب هم غیرحرفه‌ای رفتار می‌کنند.